Brytyjskie królowe mórz – Queen Mary i Queen Elizabeth

Queen Mary

Stępkę pod pierwszy z zamówionych statków, znany początkowo jako “Hull Number 534” położono 1 grudnia 1930 roku. Dokładnie rok później prace wstrzymano w związku z wybuchem Wielkiego Kryzysu. W wyniku połączenia się linii Cunard i White Star powstała olbrzymia firma Cunard White Star Line. Wraz z otrzymanym wówczas zastrzykiem gotówki wznowiono prace nad statkiem.

Queen Mary w trakcie budowy

W trakcie budowy dawni rywale musieli wybrać wspólną nazwę dla swojego statku. Ostatecznie wybór padł na Queen Mary. Wodowanie liniowca odbyło się 26 września 1934 roku w obecności żony króla Jerzego V, Marii. Prace wykończeniowe nad statkiem trwały aż do maja 1936 roku. Całość prac kosztowała 3,5 mln funtów.

Nazwa upamiętniająca największą królową

Według legendy, początkowo liniowiec miał otrzymać nazwę Victoria, jednakże doszło do nieporozumienia między przedstawicielem Cunarda a Królem Jerzym V. Na pytanie, czy statek może otrzymać nazwę ku pamięci Największej Brytyjskiej Królowej (w ich ocenie Królowej Wiktorii), Jerzy V odpowiedział, że jego żona Maria będzie zaszczycona. Nie chcąc się kłócić z królem, zdecydowano się więc na nazwę Queen Mary.

Queen Mary

Oficjalnie historia ta nigdy nie została potwierdzona, jednakże Felix Morley, amerykański dziennikarz, który znalazł się na pokładzie statku w jego dziewiczym rejsie podobno otrzymał potwierdzenie tych relacji od Sir Perciego Batesa, członka zarządu Cunarda. Miał on jednak zachować tę historię w sekrecie aż do śmierci.

Queen Mary jak przystało na nowoczesny liniowiec tamtych lat, była znacznie większa od słynnych poprzedników, takich jak np. Titanic. Statek miał wyporność 81 960 ton, 310 m długości i zabierał na pokład około 2140 pasażerów i 1100 członków załogi. Napęd stanowiły 4 turbiny parowe Parsonsa o mocy 160 000 KM. Pozwalały one na rozpędzenie liniowca do zawrotnej prędkości ponad 30 węzłów.

Na pokładzie statku znalazły się liczne sale balowe, restauracje, kino oraz baseny. Za projekt wnętrz odpowiadali Edward Wadsworth i A Duncan Carse. Mimo wielkich starań, efekt ich prac spotkał się z krytyką, ponieważ ustępował pod względem nowoczesności wnętrzom największego rywala Brytyjczyków – francuskiego liniowca Normandie.

Queen Mary jako transportowiec wojska

Mimo to statek cieszył się sporą popularnością, głównie ze względu na znaczny skok jakości w porównaniu z poprzednimi brytyjskimi liniowcami. W swój pierwszy rejs Queen Mary wyruszyła 27 maja 1936 roku, a w sierpniu (26-30 sierpnia) statek zdobył Błękitną Wstęgę za pokonanie Atlantyku w czasie 3 dni, 23 godzin i 57 minut (o 3 i pół godziny krócej niż Normandie).

Queen Mary jako transportowiec wojska

W kolejnych latach statek odbył wiele udanych rejsów. Niestety w 1937 roku Queen Mary utraciła Błękitną Wstęgę na rzecz Normandie, ale odzyskała ją w sierpniu 1938 roku poprawiając swój wcześniejszy rekord o 3 godziny. Ustanowiony wówczas rekord utrzymała aż do 1952 roku, kiedy to wyprzedził ją amerykański transatlantyk United States, który pokonał Atlantyk szybciej o około 10 godzin.

Udana kariera Queen Mary została przerwana w 1939 roku. Wybuch wojny zastał liniowiec w trakcie rejsu do Nowego Jorku. Ze względu na olbrzymią wartość statku i obawę przed zatopieniem, zdecydowano się na przechowanie go w neutralnym amerykańskim porcie. W marcu 1940 roku obok siebie stanęły 3 najważniejsze ówczesne transatlantyki – Normandie, Queen Mary i Queen Elizabeth.

Queen Mary

Rosnące potrzeby wojska w zakresie transportu żołnierzy sprawiły, że również Queen Mary przekształcono w transportowiec wojska. Po usunięciu całego luksusowego wyposażenia statek, który mógł zabrać wcześniej na pokład nieco ponad 2000 pasażerów teraz mógł pomieścić ponad 15 000 żołnierzy (sic!). Dodatkowo dzięki znakomitym silnikom, Queen Mary mogła pływać bez eskorty (a wręcz musiała, bo konwoje i okręty wojenne były od niej wolniejsze) nez obawy o zatopienie.

Queen Mary

2 października 1942 roku liniowiec doprowadził do olbrzymiej katastrofy. W trakcie manewrowania w formacji, statek staranował i dosłownie rozciął lekki krążownik HMS Curacoa. Zginęło 239 marynarzy. Mimo to Queen Mary nie odniosła poważniejszych uszkodzeń i kontynuowała rejs zgodnie z rozkazami zakazującymi zatrzymywania się nawet w celu ratowania życia.

W grudniu 1942 roku na pokładzie liniowca znalazło się 16 082 żołnierzy – do tej pory nikt nie przebił tego rekordu. Do służby cywilnej statek powrócił w 1946 roku po kilkuset udanych i bezpiecznych rejsach przez Atlantyk. Od września 1946 do lipca 1947 roku prowadzono na nim prace remontowe i przywracano dawny przedwojenny wygląd.

Kolejne lata nie był już jednak aż tak szczęśliwe dla wielkiego liniowca. Mimo modernizacji (dodanie min. klimatyzacji) statek padł ofiarą odrzutowców, które pokonały statki pod względem szybkości i wygody podróży przez Atlantyk. Przynoszący straty transatlantyk odbył swój ostatni rejs przez Atlantyk 27 września 1967 roku. Była to 1000 podróż przez ocean, a na swoim koncie Queen Mary miała wówczas 2 112 000 przewiezionych pasażerów i pokonanych 6 102 998 km.

Queen Mary (fot. nieznany)

Nie był to koniec historii statku. Słynny liniowiec trafił do Long Beach w Kalifornii gdzie po trwającym kilka lat remoncie, 8 maja 1971 roku udostępniono go jako atrakcję turystyczną i hotel. Mimo wielu problemów finansowych statek dalej pełni swoją rolę, będąc ostatnim z wielkich liniowców, które w latach 30. królowały na trasach transatlantyckich.

Queen Mary i okręt podwodny B-427 typu Foxtrot – współcześnie (fot. Sfoskett/Wikimedia Commons)

Przez wiele lat towarzyszem liniowca była największa łódź latająca świata – H-4 hercules Howarda Hughesa. Obecnie jej jedynym towarzyszem w zatoczce jest radziecki okręt podwodny B-427 typu Foxtrot.