Niemieckie transatlantyki Bremen i Europa

Zbudowane w 1929 roku transatlantyki Bremen oraz jego siostrzana jednostka Europa, były jednymi z ostatnich niemieckich liniowców pasażerskich zbudowanych przed II wojną światową. W swoim czasie były to jedne z najnowocześniejszych i najszybszych transatlantyków na świecie.

Nowe niemieckie transatlantyki

Niemieckie linie Norddeutscher Lloyd zamówiły w latach 20. w styczniach Deutsche Schiff- und Maschinenbau i Blohm & Voss dwa nowoczesne liniowce wyposażone w turbiny parowe i zdolne do przewożenia ponad 2000 pasażerów na trasach transatlantyckich. Prace nad obiema jednostkami prowadzono równolegle w dwóch różnych stoczniach, aby przyśpieszyć ich budowę.

Jednostki miały uzupełnić straty poniesione przez niemieckie linie po I wojnie światowej, oraz zapoczątkować nową erę w podróżach transatlantyckich. Pod względem konstrukcyjnym obie jednostki były bardzo do siebie podobne i posiadały takie samo wyposażenie, różniąc się jedynie nieznacznie wymiarami.

Oba liniowce miały ponad 283 m długości i wyporność 56 000 ton, przekładającą się na tonaż około 51 656 BRT w przypadku Bremen i 49 746 BRT w przypadku Europy. Napęd stanowiły cztery turbiny parowe o łącznej mocy maksymalnej 135 000 KM. Pozwalało to na osiąganie prędkości 27 węzłów (niektóre źródła sugerują, że Bremen osiągnął nawet prędkość 32 węzłów podczas prób). Na pokładzie znajdowało się miejsce dla około 2200 pasażerów – 811-860 w pierwszej klasie, 500 w drugiej klasie, 300 w klasie turystycznej oraz 617 w trzeciej klasie. Załoga liczyła 965 osób.

Wnętrza urządzono z należytą dbałością o luksus, typową dla międzywojennych jednostek. Oba liniowce wyróżniały się również obecnością katapulty i wodnosamolotu Heinkel HE 12, który wykorzystywano do transportowania poczty. Gdy statek znajdował się niedaleko portu, maszyna była wysyłana wraz z ładunkiem poczty, aby wysłać listy zanim jednostka dobije do nabrzeża. Po kilku latach eksploatacji uznano jednak, że jest to zbyt skomplikowane i kosztowne rozwiązanie i katapulty usunięto z obu liniowców.

Heinkel HE 12/He 58

Na potrzeby liniowców Bremen i Europa zbudowano dwa wodnosamoloty oznaczone jako HE 12 New York i He 58 Atlantik. Samoloty nieznacznie różniły się rozmiarami i miały odpowiednio 11,5 i 11,7 m długości, 16,8 i 17,2 m rozpiętości skrzydeł oraz masę 2600 kg i 3140 kg. Napęd stanowił w obu maszynach dziewięciocylindrowy silnik Pratt & Whitney Hornet o mocy 500 KM. Prędkość maksymalna wynosiła odpowiednio 134 i 204 km/h. HE 12 został uszkodzony 5 października 1931 roku, a He 58 zastąpiono w 1932 roku wodnosamolotem Junkers Ju 46.

Eksploatacja

Zamówienie na obie jednostki oficjalnie wpłynęło w 1927 roku, a wodowanie miało miejsce 15 sierpnia 1928 roku (Europa) i 16 sierpnia 1928 roku (Bremen). Oba statki miały wejść do służby równocześnie, ale 26 marca 1929 roku na pokładzie Europy wybuchł pożar, który opóźnił wejście jednostki do służby aż do 19 marca 1930 roku.

Bremen wyruszył w swój pierwszy rejs przez Atlantyk 16 lipca 1929 roku, docierając do Nowego Jorku po 4 dniach, 17 godzinach i 42 minutach, dzięki czemu zdobył Błękitną Wstęgę Atlantyku na trasie zachodniej. W drodze powrotnej, rejs do Bremerhaven również zakończono rekordowo po 4 dniach, 14 godzinach i 30 minutach.

Błękitną wstęgę na trasie zachodniej Bremen utracił 19 marca 1930 roku na rzecz siostrzanej Europy, która do Nowego Jorku dotarła po 4 dniach, 17 godzinach i 6 minutach. W 1935 roku Błękitną Wstęgę przejął natomiast francuski liniowiec Normandie.

W początkowym okresie eksploatacji rejsy obu transatlantyków cieszyły się sporą popularnością, ale pobyty w Nowym Jorku często kończyły się incydentami, z powodu protestów różnych środowisk przeciwko nazistowskiej polityce Niemiec. Wraz z wybuchem II wojny światowej Bremen i Europa zostały wyłączone z eksploatacji.

Bremen po raz ostatni odwiedził Nowy Jork 30 sierpnia 1939 roku, po czym bez pasażerów udał się w rejs do Europy. Z powodu obecności alianckich statków, liniowiec został jednak przekierowany do Murmańska, gdzie przebywał do grudnia 1939 roku i dopiero 13 grudnia wrócił do Niemiec. Transatlantyki przeniesiono następnie do rezerwy i zaczęto przygotowywać do roli transportowców lub koszar – rozważano ich wykorzystanie podczas inwazji na Wielką Brytanię, do której nigdy nie doszło.

Koniec kariery

Kariera Bremen zakończyła się 16 marca 1941 roku wraz z pożarem wywołanym przez jednego z członków załogi, który doszczętnie niszczył statek (pożar wywołano w akcie zemsty na armatorze, a nie jako sabotaż). Wrak rozebrano aby odzyskać cenne surowce, a w 1946 roku jego resztki zezłomowano.

Nieco lepiej wyglądała historia Europy, która przetrwała całą wojnę bezpiecznie w porcie. 8 maja 1945 roku została przejęta przez Amerykanów i przebudowana na transportowiec wojska USS Europa. W tej roli wykorzystywano ją do 2 maja 1946 roku, po czym 8 czerwca przekazano ją Francuzom w ramach niemieckich odszkodowań za straty wojenne. Po zmianie nazwy na Liberte, rozpoczęto remonty przerywane licznymi wypadkami, które zakończono w 1950 roku.

W ich trakcie, 8 grudnia 1946 roku liniowiec zerwał się z cum w Hawrze i uderzył o wrak liniowca Paris, który leżał w porcie od 1939 roku. Uszkodzenia były na tyle poważne, że jednostka zatonęła w porcie. Dopiero w kwietniu podniesiono ją z dna i kontynuowano remont. Wykorzystywano ją do 1961 roku, ale rejsy były zwykle bardzo problematyczne. Po wycofaniu z służby, w 1963 roku zezłomowano ją w włoskim porcie La Spezia.