HMS Conway (HMS Nile) – 100-letni szkolny weteran

W 1857 roku w Mersey utworzono szkolę morską HMS Conway. Początkowo kadeci wykorzystywali zbudowaną w 1832 roku korwetę o takiej samej nazwie, ale w 1876 roku zaokrętowano ich na dawny okręt liniowy HMS Nile z 1854 roku. Wykorzystywano go w tej roli aż do 1953 roku, kiedy to w trakcie holowania do stoczni na remont, okręt został wyrzucony na brzeg i ostatecznie spłonął.

Szkolenie marynarzy w XIX wieku prowadzone było w kilku etapach. Oprócz rejsów szkolnych na pokładzie dedykowanych jednostek, marynarze odbywali szkolenia teoretyczne i częściowo praktyczne w specjalnych szkołach morskich, zwykle zlokalizowanych na pokładach starych okrętów wojennych, które po wycofaniu ze służby częściowo rozbrajano i cumowano w portach. Kadeci odbywali szkolenie, a także mieszkali na ich pokładzie, aby przyzwyczaić się do służby na morzu.

W 1857 roku dowództwo Royal Navy podjęło decyzję o utworzeniu szkoły morskiej w Mersey niedaleko Liverpoolu. Jako miejsce nauki i zakwaterowania dla kadetów wybrano korwetę HMS Conway o długości 38 m, zbudowaną w 1832 roku. W 1861 roku wraz z rozwojem szkoły, okręt został zastąpiony większą jednostką – 52-metrową fregatą HMS Winchester zbudowaną w 1822 roku. Kariera tego okrętu nie była jednak długa, ponieważ już w 1876 roku potrzebna była jeszcze większa jednostka.

Tym razem wybór padł na mierzący 62,6 m długości okręt liniowy II klasy HMS Nile o wyporności 4375 ton, uzbrojony w 92 działa. Był to jeden z trzech okrętów typu Rodney, zbudowanych w latach 1833-1840. Stępkę pod niego położono w październiku 1827 roku, a wodowanie miało miejsce 28 czerwca 1839 roku. Do służby okręt wszedł 30 stycznia 1854 roku (podobnie jak wiele innych okrętów liniowych z tych lat, po zakończeniu budowy jednostka trafiła do rezerwy, zamiast do służby). Tuż przed przywróceniem go do służby poddano go dodatkowo modernizacji, w ramach której zainstalowano na pokładzie silnik parowy i śrubę.

HMS Nile podczas Wojny Krymskiej operował na Bałtyku i wziął udział w kilku potyczkach z rosyjskimi okrętami. W 1856 roku okręt powrócił do Wielkiej Brytanii i kontynuował służbę. W 1858 roku oddelegowano go do służby na Karaibach oraz u wybrzeży Ameryki Północnej. Był jednym z okrętów, które potencjalnie miały być wykorzystane w razie włączenia się Wielkiej Brytanii do walk w trakcie Wojny Secesyjnej w USA. W 1863 roku HMS Nile wycofano z eksploatacji i przeniesiono do rezerwy, usuwając wcześniej napęd parowy.

Ze względu na szybki postęp w rozwoju budownictwa morskiego HMS Nile stał się w latach 60. całkowicie przestarzały. W związku z tym w 1876 roku flota przekazała go szkole HMS Conway w celu wykorzystania jako główny element szkoły. Dawny okręt liniowy otrzymał wówczas nazwę HMS Conway i został przystosowany do roli jednostki szkolnej w Mersey. Do połowy lat 30. roku nie poddawano go żadnym większym naprawom. Dopiero w 1936 i 1938 roku poddano go pracom remontowym i modernizacji w suchym doku.

Podczas II wojny światowej z powodu ryzyka uszkodzenia okręty przez niemieckie bombowce przeholowano go do Anglesey. Dopiero w 1949 roku przeholowano go w w nowe miejsce kotwiczenia, po wcześniejszych analizach czy taka operacja jest w ogóle możliwa do wykonania – wysłużony okręt nie był już w najlepszym stanie i wymagał pilnych remontów w suchym doku.

W 1953 roku podjęto decyzję o przeprowadzeniu kolejnego dużego remontu dawnego okrętu liniowego w suchym doku. Niestety operacja była bardzo trudna, ponieważ naprawy trzeba było wykonać w Birkenhead. Do portu prowadziła jednak dosyć płytka droga wodna, na której często pojawiały się silne prądy. Mimo ryzyka, 14 kwietnia 1953 roku HMS Conway w asyście dwóch holowników – Dongarth  i Minegarth wyruszył w niebezpieczny rejs do stoczni.

Podczas rejsu z powodu złego rozpoznania warunków pogodowych, silny wiatr zepchnął HMS Conway na brzeg. Holowniki próbowały go ściągnąć, ale bez powodzenia. Ściągnięto nawet trzeci holownik – Grassgarth, ale również i jemu nie udało się uratować dawnego okrętu liniowego. Gdy po południu rozpoczął się odpływ, leżący częściowo na brzegu okręt zaczął się wyginać i pękać. W związku z tym 16 kwietnia poddano go oględzinom, w trakcie których uznano, że nie można go już uratować. Kadłub częściowo rozebrano, a jego resztki spalono.

Sama szkoła HMS Conway istniała jeszcze do 1974 roku, ale po utracie dawnego HMS Nile, kadeci szkolili się już na lądzie. HMS Nile był jednym z najdłużej istniejących okrętów wojennych zaprojektowanych na początku XIX wieku (starszy był tylko HMS Victory). Pozostawał w służbie przez 100 lat głównie dzięki solidnej konstrukcji, odpowiedniej jakości drewna oraz żelaznym wzmocnieniom konstrukcji, które sprawiły, że mimo upływu lat, kadłub zachowywał swoją sztywność.