SmartAge.pl
    Facebook Twitter Instagram LinkedIn
    Trending
    • Brytyjski czołg podstawowy FV4201 Chieftain
    • Kuna – najstarszy pływający lodołamacz rzeczny na świecie
    • Pancerniki typu Iowa
    • Genex Tower – Zachodnia Brama Belgradu
    • Wschodnia Brama Belgradu
    • Normandie – najsłynniejszy francuski transatlantyk
    • Potez-CAMS 161 – niedokończony olbrzym
    • Pancernik Mikasa – ostatni zachowany predreadnought
    Facebook Twitter Instagram LinkedIn RSS
    SmartAge.pl
    • Technika
      1. Militaria
      2. Lotnictwo
      3. Motoryzacja
      4. Kosmos
      5. Statki i okręty
      6. Kolej
      7. Transport
      Featured
      29 stycznia 20230

      Pancerniki typu Iowa

      Recent
      31 stycznia 2023

      Brytyjski czołg podstawowy FV4201 Chieftain

      30 stycznia 2023

      Kuna – najstarszy pływający lodołamacz rzeczny na świecie

      29 stycznia 2023

      Pancerniki typu Iowa

    • Historia
      1. Katastrofy
      2. Polityka
      3. Terroryzm
      4. Sylwetki
      Featured
      29 stycznia 20230

      Pancerniki typu Iowa

      Recent
      31 stycznia 2023

      Brytyjski czołg podstawowy FV4201 Chieftain

      30 stycznia 2023

      Kuna – najstarszy pływający lodołamacz rzeczny na świecie

      29 stycznia 2023

      Pancerniki typu Iowa

    • Technologia
      1. Internet i komputery
      2. Fotografia
      3. Gadgety
      4. Nauka
      5. Drony
      6. Gry komputerowe
      Featured
      1 marca 20222

      Sea Shadow – eksperymentalny okręt w technologii stealth

      Recent
      1 stycznia 2023

      Muzeum Techniki im. Nikola Tesli w Zagrzebiu

      12 grudnia 2022

      Jak zrobić ładną stronę internetową?

      3 grudnia 2022

      Licznik Geigera – na czym polega fenomen tego urządzenia?

    • Lifestyle
      1. Podróże
      2. Miejsca
      3. Sport
      4. Rozrywka
      5. Kultura
      6. Zabawki
      7. Zdrowie
      8. Jedzenie
      Featured
      6 maja 20210

      Ubrania do zadań specjalnych – Helikon-Tex Woodland i Tiger Stripe

      Recent
      14 stycznia 2023

      Piłkarska zapowiedź weekendu – typy na Serie A!

      24 grudnia 2022

      5 zwyczajów i symboli wigilijnych

      22 grudnia 2022

      Zimowa przerwa od jazdy motocyklem. 5 pomysłów, czym warto się zająć między sezonami

    • Biznes
      1. Historia znanych marek
      2. Media
      3. Przemysł
      4. Reklama
      Featured
      30 grudnia 20190

      Złomowanie statków w XXI wieku

      Recent
      29 grudnia 2022

      Osuszacz powietrza – kiedy warto skorzystać z niego na budowie?

      2 listopada 2022

      Co to jest i jak działa elektroniczny obieg dokumentów?

      30 października 2022

      Cesja umowy leasingu – na czym polega? Kiedy można z niej skorzystać?

    • Recenzje
      1. Gry komputerowe
      2. Filmy
      3. Książki
      4. Sprzęt
      Featured
      9.0
      1 października 20160

      Żywioł. Deepwater Horizon – recenzja

      Recent
      19 października 2022

      Plakat – najlepszy pomysł na aranżację Twojego wnętrza

      21 sierpnia 2022

      Fotoksiążka Saal Professional Line – recenzja

      7.0
      3 czerwca 2022

      Crime Scene Game – Helsinki 2012 – recenzja

    • Redakcja
      • O nas
      • Reklama
    • Kontakt
    SmartAge.pl
    You are at:Strona główna » Stan Wojenny w Polsce 1981-1983
    Stan Wojenny w Polsce 1981-1983
    Stan Wojenny w Polsce 1981-1983
    Artykuły

    Stan Wojenny w Polsce 1981-1983

    Michał BanachBy Michał Banach13 grudnia 2021Updated:13 grudnia 20213 komentarze7 Mins Read
    W nocy z 12 na 13 grudnia 1981 roku wprowadzono w Polsce Stan Wojenny. Decyzją Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego (WRON) na ulice polskich miast wyprowadzono dziesiątki tysięcy żołnierzy, milicjantów i funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa. Do dnia dzisiejszego decyzja ta wzbudza olbrzymie kontrowersje.

    Geneza

    W 1980 roku w wyniku strajków i działań opozycji zarejestrowano NZSS Solidarność (Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Solidarność). Organizacja ta, walczyła o prawa pracownicze i obywatelskie będąc główną siłą działającą w zorganizowany sposób przeciwko władzy komunistycznej.

    Demonstracja Solidarności
    Demonstracja Solidarności

    Mimo zalegalizowania związku 10 listopada 1980 roku, władze PRL uznawały, że organizację tę należy jak najszybciej zlikwidować. Już w grudniu 1980 roku przedstawiciele sił zbrojnych z gen. Wojciechem Jaruzelskim na czele zaczęli przygotowania do wprowadzenia stanu wojennego na terenie całego kraju.

    Głównym celem jego wprowadzenia miało być zlikwidowanie opozycji, zwłaszcza Solidarności oraz ogólne zabezpieczenie władzy. Podejmowane w tym czasie przez Partię decyzje spotykały się bowiem nie tylko z oporem społecznym, ale również z coraz większą groźbą interwencji wojsk Układu Warszawskiego w Polsce.

    Wojsko na ulicach polskich miast
    Wojsko na ulicach polskich miast

    Generał Jaruzelski uważał, że jeśli nie zostanie wprowadzony stan wojenny, wojska radzieckie wkroczą do Polski, co może doprowadzić do wybuchu krwawych walk, łącznie z buntem Ludowego Wojska Polskiego. Początkowo generał i jego współpracownicy chcieli wyprowadzić na ulice wspólnie Wojsko Polskie i Radzieckie. Władze w Moskwie odmówiły sugerując rozwiązanie problemu siłami wewnętrznymi.

    Według różnych relacji odpowiedź tę uznano za groźbę interwencji jeśli władze w Warszawie same nie poradzą sobie z opozycją i Solidarnością. W związku z tym już na początku 1981 roku rozpoczęto prace przygotowawcze do wprowadzenia Stanu Wojennego.

    Wojsko na ulicach polskich miast (fot. Grzegorz Żołnierkiewicz)
    Wojsko na ulicach polskich miast (fot. Grzegorz Żołnierkiewicz)

    W ramach przygotowań stworzono listę osób do zatrzymania, obiektów, które należy przejąć i zabezpieczyć w pierwszych godzinach stanu wojennego oraz przygotowano zbiór ustaw jakie władze miały przyjąć aby uprawomocnić działania służby bezpieczeństwa.

    Stan Wojenny

    Przygotowania do wprowadzenia Stanu Wojennego zakończono już we wrześniu 1981 roku. Nie podjęto wówczas decyzji o jego wprowadzeniu, czekając na odpowiedni moment, pozwalający na usprawiedliwienie działań. 12 grudnia w godzinach wieczornych przedstawiciele WRON-u zmusili Radę Państwa do przegłosowania decyzji o wprowadzeniu stanu wojennego.

    Stan Wojenny (fot. Tadeusz Zagoździński)
    Stan Wojenny (fot. Tadeusz Zagoździński)

    Bezprawną decyzję podjęto prawie jednogłośnie. Już po godzinie 22.00 pierwsi funkcjonariusze SB, MO oraz żołnierze zaczęli przejmować centrale telefoniczne i obiekty teletransmisyjne by całkowicie przerwać łączność telefoniczną i uciszyć media o północy. Po wyłączeniu telefonów funkcjonariusze służby bezpieczeństwa rozpoczęli masowe aresztowania wytypowanych wcześniej osób.

    Rano o godzinie 9.00 nadano w radiu oficjalną informację o wprowadzeniu stanu wojennego. O godzinie 12.00 ogłoszenie to nadano w telewizji. W tym samym czasie na ulicach miast znajdowało się już około 70 000 żołnierzy, 30 000 funkcjonariuszy służby bezpieczeństwa i milicji, 1700 czołgów, 1400 pojazdów pancernych i 500 bojowych wozów piechoty.

    Wprowadzenie stanu wojennego i aresztowania były totalnym zaskoczeniem dla opozycji i społeczeństwa. Nikt nie spodziewał się, że coś takiego może się zdarzyć. Zaskoczenie było widoczne również poza granicami kraju. Mimo aresztowania większości przywódców opozycji, szybko zorganizowano pierwsze strajki. Wszystkie były jednak brutalnie pacyfikowane przez władzę.

    Kołowy transporter Opancerzony SKOT stojący przed kinem Moskwa w czasie Stanu Wojennego. Równocześnie miała miejsce premiera filmu Czas Apokalipsy. Jest to najsłynniejsze zdjęcie z czasów Stanu Wojennego (fot. Chris Niedenthal)
    Kołowy transporter Opancerzony SKOT stojący przed kinem Moskwa w czasie Stanu Wojennego. Równocześnie miała miejsce premiera filmu Czas Apokalipsy. Jest to najsłynniejsze zdjęcie z czasów Stanu Wojennego (fot. Chris Niedenthal)

    16 grudnia doszło do pacyfikacji kopalni Wujek w której prowadzony był strajk okupacyjny. W wyniku brutalnych działań milicji, wojska i ZOMO zginęło 9 górników a 24 zostało rannych. Był to jeden z najkrwawszych incydentów w trakcie trwania stanu wojennego.

    W dniach 14-28 grudnia trwał protest górników w kapelani Piast. Około 2000 górników znajdujących się pod ziemią odmówiło opuszczenia kopalni. Był to jeden z największych i najdłuższy podziemny strajk okupacyjny w powojennym polskim górnictwie.

    Wojsko i policja na ulicach w trakcie stanu wojennego
    Wojsko i policja na ulicach w trakcie stanu wojennego

    Oprócz wyłączenia telefonów (łączność przywrócono dopiero 10 stycznia 1982 roku, ale wszystkie rozmowy były podsłuchiwane), wprowadzono godzinę milicyjną (od 19, później od 22 do 6 rano), zmilitaryzowano fabryki, wprowadzono zakaz organizowania zgromadzeń publicznych i zamknięto granice. Łącznie do końca 1982 roku aresztowano i internowano 9736 osób.

    Pierwsze strajki organizowane przez przetrzebione związki zawodowe szybko upadały z powodu braku komunikacji. Dopiero w styczniu 1982 roku opozycja zaczęła odbudowywać swoje struktury, min. dzięki powstaniu Ogólnopolskiego Komitetu Oporu (OKO). Uruchomiono podziemne drukarnie i rozgłośnie radiowe. Działalność antyrządowa miała często charakter symboliczny i ograniczała się np. do zapalania świeczek w oknach.

    Wojsko na ulicach polskich miast
    Wojsko na ulicach polskich miast

    Niestety wprowadzenie stanu wojennego znacząco pogorszyło sytuację gospodarczą w kraju. Państwa zachodnie zaczęły izolować Polskę na arenie międzynarodowej i wprowadzać sankcje. Równocześnie w ZSRR pogłębiały się podobne problemy gospodarcze, w związku z tym kraj ten nie mógł wspierać Polski.

    Ceny żywności wzrosły w lutym o ponad 240%, a działania władz nie były w stanie zapobiec zubożeniu społeczeństwa. W marcu zaczęto łagodzić sankcje wobec społeczeństwa, min. poprzez zniesienie ograniczeń w podróżach po kraju.

    Wojsko na ulicach polskich miast
    Wojsko na ulicach polskich miast

    22 lipca 1982 roku powołano do życia Patriotyczny Ruch Odrodzenia Narodowego (PRON). Organizacja ta działająca w pełni pod kontrolą partii miała stać się „symbolem odbudowy i normalizacji sytuacji w kraju”. Tak naprawdę powstanie organizacji miało na celu zbudowanie iluzji dialogu z społeczeństwem.

    Przez cały 1982 rok trwały represje wobec opozycjonistów oraz liczne aresztowania. Działania milicji, SB czy ZOMO były często bardzo brutalne, a w trakcie zatrzymań wielokrotnie dochodziło do pobić z skutkiem śmiertelnym.

    Wojsko na ulicach polskich miast
    Wojsko na ulicach polskich miast

    Aby poprawić wizerunek władz, część internowanych zwolniono już w połowie roku. 11 listopada zwolniono z internowania Lecha Wałęsę. Co ciekawe, nie było to związane z ustępstwami z jego strony. Władze uznały, że jego wypuszczenie nieco uciszy protesty. Do końca 1982 roku zwolniono większość internowanych. Nie oznaczało to jednak wypuszczenia wszystkich zatrzymanych osób, ponieważ wielu z nich postawiono wcześniej zarzuty i skazano na kary więzienia.

    Demonstracje w trakcie stanu wojennego były brutalnie tłumione
    Demonstracje w trakcie stanu wojennego były brutalnie tłumione

    Ostatecznie 31 grudnia 1982 roku zawieszono stan wojenny, a 22 lipca 1983 roku oficjalnie zniesiono go. Po ponad roku sytuacja w kraju miała zacząć wracać do normalności. Tak się nie stało. Piętno jakim odcisnęło się wprowadzenie stanu wojennego na społeczeństwie jeszcze bardziej wpłynęło na zaostrzenie relacji między obywatelami a władzą komunistyczną.

    Mniejsze zło?

    Wprowadzenie stanu wojennego wielu historyków uważa za mniejsze zło. W jego wyniku śmierć poniosło jednak ponad 100 osób (według wyliczeń IPN przynajmniej 56 osób zginęło w związku z działaniami władz w trakcie trwania stanu wojennego). Niestety nie wiadomo ile osób zmarło w wyniku braku łączności telefonicznej i brakiem możliwości wezwania pomocy.

    Stan Wojenny w Poznaniu (fot. Chris Niedenthal)
    Stan Wojenny w Poznaniu (fot. Chris Niedenthal)

    Do dnia dzisiejszego nie wiadomo czy Rosjanie wkroczyliby do Polski, gdyby generał Jaruzelski nie wprowadził stanu wojennego. Według wielu historyków i badań jakie prowadzone są w archiwach, Rosjanie nie mieli zamiaru wkraczać do Polski w obawie przed buntem i krwawymi walkami.

    Z jednej strony można uznać, że jest to bardzo prawdopodobne, ponieważ trwające jeszcze walki w Afganistanie były dla sowietów wystarczającym problemem. Z drugiej strony wszystkie prowadzone w 1980, 1981 i 1982 roku manewry wojsk Układu Warszawskiego na terenie Polski i w ZSRR wyglądały jak przygotowania do takiej inwazji.

    Wojsko na ulicach polskich miast
    Wojsko na ulicach polskich miast

    Według niepotwierdzonych relacji nawet same prezydent Stanów Zjednoczonych, Ronald Regan miał w 1981 roku zagrozić Rosjanom, że jeśli wkroczą do Polski, USA uznają to za rozpoczęcie wojny. O ile nie ma żadnego potwierdzenia, że takie ostrzeżenie wystosowano, pewnym jest, że zarówno amerykanie jak i NATO obawiali się interwencji ZSRR w Polsce.

    SKOT-y na ulicy prawdopodobnie podczas Stanu Wojennego
    SKOT-y na ulicy prawdopodobnie podczas Stanu Wojennego

    Wszyscy mieli w pamięci wydarzenia z 1956 roku, kiedy to doszło do interwencji na Węgrzech, zakończonej krwawymi walkami. W Polsce scenariusz mógł się powtórzyć, a nawet być jeszcze gorszy, ponieważ Wojsko Polskie nie należało do najbardziej wiernych Moskwie i na pewno wielu wojskowych stanęłoby po stronie społeczeństwa w razie interwencji.

    Pomijając jednak kwestię możliwej bądź nie interwencji, głównym celem wprowadzenia stanu wojennego miało być osłabienie opozycji i uciszenie społeczeństwa. Mimo sankcji i represji, cel ten nie został do końca osiągnięty. Wręcz przeciwnie, społeczeństwo tym bardziej uznało, że władza ma za nic swoich obywateli.

    Wojsko na ulicach polskich miast (fot. Marek Czasnojc)
    Wojsko na ulicach polskich miast (fot. Marek Czasnojc)

    Related

    Share. Facebook Twitter Pinterest LinkedIn Tumblr Email
    Previous ArticleAmerykański trójpłatowiec Curtiss 18
    Next Article Most Puente Nuevo w Ronda
    blank
    Michał Banach
    • Website
    • Facebook
    • Instagram
    • LinkedIn

    Gdybym miał spisać wszystkie swoje zainteresowania to nie starczyłoby mi życia. Głównie interesuję się historią, militariami i techniką a także fotografią, ale lista ta mogłaby być znacznie dłuższa. Skończyłem studia na kierunkach stosunki międzynarodowe oraz dziennikarstwo i komunikacja społeczna na Wydziale Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM.

    Related Posts

    Kuna – najstarszy pływający lodołamacz rzeczny na świecie

    30 stycznia 20233 Mins Read

    Miasiszczew M-4 – nieudany bombowiec strategiczny

    20 stycznia 20234 Mins Read

    D-1 Cykacz – pierwszy projekt Jerzego Dąbrowskiego

    16 stycznia 20232 Mins Read
    Najpopularniejsze
    Artykuły
    18 stycznia 20230

    Wojenna prowizorka – „niszczyciel czołgów” RSO/PaK 40

    Podczas każdego konfliktu zbrojnego, nawet najlepsze armie często sięgają po prowizoryczne rozwiązania, które w krótkim…

    Artykuły
    4 września 20165

    10 najlepszych asów myśliwskich II wojny światowej

    W trakcie II wojny światowej wojna w powietrzu była równie ważna, jak walki na lądzie.…

    Artykuły
    4 stycznia 20230

    Wewnątrz słynnego czołgu T-34/85

    T-34 był jednym z najważniejszych czołgów II wojny światowej. Pojazd ten stał się legendą, a…

    Reklama
    Najnowsze Artykuły
    31 stycznia 2023

    Brytyjski czołg podstawowy FV4201 Chieftain

    30 stycznia 2023

    Kuna – najstarszy pływający lodołamacz rzeczny na świecie

    29 stycznia 2023

    Pancerniki typu Iowa

    28 stycznia 2023

    Genex Tower – Zachodnia Brama Belgradu

    27 stycznia 2023

    Wschodnia Brama Belgradu

    Reklama




    Losowe
    Artykuły
    31 października 20210

    10 ciekawostek o dyniach

    Jak wygląda dynia, każdy wie, przynajmniej w teorii, ponieważ do rodziny dyniowatych należy ponad 1000…

    Artykuły
    4 stycznia 20170

    Ural-5920 (Nami-0157) – nietypowy pojazd gąsienicowy

    Eksploracja znajdujących się na północy i dalekim wschodzie Rosji pól naftowych to spore wyzwanie. Pomijając…

    Artykuły
    21 października 20200

    Port lotniczy Skiatos – greckie Sint Maarten

    Port lotniczy Princess Juliana na wyspie Sint Maarten na Karaibach słynnie z charakterystycznego położenia i…

    Artykuły
    29 czerwca 20210

    Linke-Hofmann R.I – (prawie) niewidzialny bombowiec z I wojny światowej

    Podczas I wojny światowej powstało wiele niecodziennych samolotów. Specjalizująca się w produkcji tramwajów firma Linke-Hofmann…

    Artykuły
    17 lutego 20170

    Buzłudża – symbol bułgarskiego socjalizmu

    Socjalizm pozostawił po sobie w Europie Środkowej i Wschodniej wiele pamiątek – zwłaszcza budynków i pomników.…

    Dołącz do nas na Facebooku
    SmartAge.pl
    O nas
    O nas

    SmartAge.pl - Portal ludzi ciekawych świata powstał w 2014 roku. Na stronie znajdziecie liczne artykuły, ciekawostki, recenzje, wywiady, oraz wiele więcej. Piszemy o rzeczach znanych i nieznanych, o tym co było pierwsze, największe, najlepsze, albo też ostatnie, najmniejsze i najgorsze. Wszystko to podane w ciekawej i zwięzłej formie. SmartAge.pl jest zarejestrowany w międzynarodowym systemie informacji o wydawnictwach ciągłych i oznaczony symbolem ISSN 2391-7342

    Facebook Twitter Instagram LinkedIn RSS
    • Strona główna
    • Kontakt
    • Reklama
    • O nas
    • Regulamin
    • Polityka Prywatności
    • RODO
    © Copyright by SmartAge Media Sp. z o.o. 2023. Wszelkie prawa zastrzeżone. SmartAge.pl ISSN 2391-7342

    Type above and press Enter to search. Press Esc to cancel.