Wojskowość morska okresu pary i żelaza (1860-1905) – recenzja

Historia rozwoju budownictwa okrętowego w XIX wieku nie jest najpopularniejszym tematem wśród polskich historyków. W związku z tym rzadko w Polsce pojawiają się książki na ten temat, a już tym bardziej pisane przez Polaków. Tym bardziej książka Wojskowość morska okresu pary i żelaza (1860-1905) Piotra Olendera wydana przez Wydawnictwo Napoleon V przykuwa uwagę.

Wojskowość morska okresu pary i żelaza (1860-1905) nie jest nową pozycją na rynku księgarskim. Wydano ją w 2019 roku, ale dopiero niedawno trafiła w moje ręce. Stąd ta recenzja, ponieważ jest to bardzo nietypowa publikacja, która zasługuje na omówienie.

Już pierwsze spojrzenie na okładkę tej książki sprawia, że można ją niewłaściwie ocenić. Wbrew tytułowi, na 335 stronach książki opisany jest nie tylko wspomniany okres między 1860 a 1905 rokiem. Autor bardzo skrupulatnie podszedł do tematu przedstawiając realia początku XIX wieku, a także nakreślając najważniejsze wydarzenia, która doprowadziły do rewolucji pary i żelaza.

W kolejnych rozdziałach opisywane są zarówno czynniki, które doprowadziły do rewolucji w budownictwie okrętowym jak i jej przebieg. Autor nie skupia się jednak na opisie poszczególnych wydarzeń historycznych, jakie miały miejsce w XIX wieku. Zamiast tego szczegółowo opisuje najważniejsze koncepcje, pomysły, idee oraz wybrane wydarzenia, które wpływały na rozwój okrętów wojennych.

Nie brakuje również dobrze, ale nie zbyt szczegółowo opisanych rozwiązań technicznych, dzięki którym czytelnik może szybko zrozumieć często niezauważalne na pierwszy rzut oka różnice między kolejnymi okrętami pancernymi. Rozdziały wypełnione są ciekawostkami i informacjami technicznymi, które często pomijane są w dostępnych zwłaszcza na polskim rynku książkach.

Największą zaletą tej książki jest uporządkowanie terminologii, która nawet w zagranicznych źródłach jest często bardzo skomplikowana i powoduje wiele problemów podczas prób tłumaczenia na język polski. Dużym plusem jest również fakt, że autor nie próbuje na siłę tłumaczyć niektórych terminów, których po prostu nie da się przełożyć w prosty sposób na język polski. Dzięki temu nie spotkamy tu potworków językowych, które tworzyłyby problemy przy porównaniu do innych publikacji.

Można więc śmiało powiedzieć, że jest to publikacja uzupełniająca do typowo historycznych prac opisujących ten okres w historii. Dzięki niej można uporządkować swoją wiedzę techniczną i lepiej zrozumieć wydarzenia, które były częścią rewolucji w budownictwie okrętowym w XIX wieku. Z drugiej strony książka ta sama w sobie nie pozwala na poznanie pełnej historii wydarzeń w niej opisywanych. Lekturę trzeba uzupełnić o bardziej opisowe, ale mniej szczegółowe technicznie publikacje.

Tu dochodzimy do jednej, istotnej wady książki. Chociaż już 335 stron to sporo jak na taką publikację, jednak jest to nieco oszukana liczba. Książka jest bogato ilustrowana i zawiera wiele rysunków technicznych oraz tabel, ale… ma format A4. Jest to więc spora rozmiarowo książka i gdyby zmniejszono jej format, byłaby znacznie dłuższa. Niestety przy formacie A4 nie dostosowano układu tekst do szerokich stron, przez co lektura jest dosyć męcząca w niektórych momentach.

Nie jest to jednak problem, który wpływałby na wartość merytoryczną książki. Ta stoi na wysokim poziomie i zasługuje na duże uznanie. Wojskowość morska okresu pary i żelaza (1860-1905) to publikacja, która powinna zainteresować wszystkich, którzy chcą poznać historię okrętów wojennych w XIX wieku oraz na początku XX wieku, ponieważ opisane w niej wydarzenia miały kluczowe znaczenie dla przebiegu wojen i konfliktów w pierwszej połowie XX wieku.

Dla mnie, jako redaktora, który często sięga po historie okrętów wojennych z XIX wieku jest to tym bardziej cenna publikacja, gdyż pozwala lepiej tłumaczyć źródła zwłaszcza anglojęzyczne. Dodatkowo zawarte w książce informacje dodatkowe, np. o systemach finansowych, zagadnieniach technicznych, budżetach flot itp. ułatwiają analizę innych publikacji. Bez wątpienia będzie to jedna z publikacji, które będą towarzyszyć mi przy pracy nad wieloma artykułami, które zahaczają o XIX wiek.