RMS Aquitania – ostatni czterokominowiec

Zbudowana w 1914 roku RMS Aquitania zapisała się w historii jako jeden z najdłużej eksploatowanych statków Cunard Line, oraz ostatni wycofany z eksploatacji czterokominowiec. Liniowiec przetrwał dwie wojny światowe, a w okresie międzywojennym był jednym z najpopularniejszych transatlantyków.

Geneza

Po zbudowaniu RMS Mauretanii oraz RMS Lusitanii, władze Cunard Line uznały, że należy wprowadzić do eksploatacji jeszcze jeden czterokominowy, luksusowy transatlantyk. Jednostka miała być rozwinięciem wcześniejszych projektów, przy czym zakładano, że nowy statek będzie większy, nieco wolniejszy, ale za to bardziej luksusowy. Dzięki temu jednostka ta miała dorównywać nowym liniowcom typu Olympic, należącym do White Star Line.

RMS Aquitania

Prace ruszyły w 1910 roku, a stępkę położono już w grudniu tego roku. Prace projektowe prowadził Leonard Peskett (który wcześniej pracował przy Mauretanii i Lusitanii), natomiast za projekt wnętrza odpowiadał Arthur Joseph Davis. Co ciekawe, w tym samym czasie firma Davisa – Mewès and Davis, pracowała nad projektem wnętrz dla liniowców Imperator, Vaterland i Bismarck należących do konkurencyjnych linii Hamburg America Line (HAPAG).

Z tego powodu, według oficjalnych ustaleń, Davis nie miał wiedzieć nic na temat projektów dla HAPAG, a pozostali projektanci nie mieli nic wiedzieć o zakresie prac dla Cunard Line. Przyglądając się jednak projektom wymienionych statków, wyraźnie widać, że ich wnętrza był podobne, a pod wieloma względami nawet takie same. Oznacza to, że oficjalne ustalenia nie były do końca przestrzegane.

RMS Aquitania

RMS Aquitania

Nowy liniowiec otrzymał nazwę RMS Aquitania, nawiązującą do poprzednich jednostek i wywodzącą się z nazw rzymskich prowincji. Statek miał 274,6 m długości i tonaż 45 647 BRT. Napęd zapewniały turbiny parowe Parsonsa o mocy 59 000 KM, zapewniające prędkość maksymalną 24 węzłów i standardową 23 węzłów. W początkowej konfiguracji, Aquitania mogła zabrać na pokład 618 pasażerów I klasy, 614 II klasy i 2004 III klasy. Do dyspozycji pasażerów oddano liczne pomieszczenia socjalne, salony, kawiarnie, palarnie i siłownię. Kajuty były urządzone luksusowo, tak, aby statek mógł konkurować z uchodzącymi za najbardziej luksusowe liniowcami White Star Line.

Zewnętrznie, statek nie wyróżniał się aż tak dopracowaną linią jak poprzednie projekty Pesketta, a sam kadłub był wyraźnie szerszy. Zmiany te wpływały na większe możliwości dopracowania wnętrza i powiększenia wielu pomieszczeń wspólnych. W przeciwieństwie do transatlantyków typu Olympic, wszystkie cztery kominy Aquitanii był prawdziwe. Chociaż liniowiec budowany był z środków własnych Cunard Line, Peskett uwzględnił w projekcie wytyczne brytyjskiej Admiralicji, zakładające możliwość przekształcenia statku w transportowiec wojska lub krążownik pomocniczy.

Budowę liniowca prowadzono w stoczni John Brown & Company, tej samej, która zbudowała Lusitanię. Co ciekawe, Aquitania była budowana w tej samej części stoczni co Lusitania. Wodowanie miało miejsce 21 kwietnia 1913 roku, a prace wykończeniowe trwały do 24 maja 1914 roku. W toku prac, ze względu na zatonięcie Titanica, nieznacznie zmodyfikowano układ nadbudówek, tak aby pomieścić wystarczającą liczbę szalup i łodzi ratunkowych. Warto dodać, że Aquitania posiadała dwie łodzie motorowe wyposażone w telegraf.

Eksploatacja

I wojna światowa

W swój pierwszy rejs RMS Aquitania wyruszyła 30 maja 1914 roku, zaledwie dzień po zatonięciu RMS Empress of Ireland, przez co wydarzenie to znalazło się w cieniu tragedii u wybrzeży Kanady. Mimo to, żaden z 1055 pasażerów nie zrezygnował z rejsu (była to zaledwie 1/3 pojemności liniowca, ale po zatonięciu Titanica wiele osób obawiało się udziału w dziewiczych rejsach).

RMS Aquitania

Statek dotarł bezpiecznie do USA, osiągając średnią prędkość 23 węzłów, a momentami rozpędzał się do 25 węzłów. Po powrocie do Wielkiej Brytanii Aquitania wróciła do stoczni na niewielkie prace modernizacyjne, w trakcie których usunięto zauważone podczas pierwszego rejsu wady. Wraz z wybuchem I wojny światowej, dalsza kariera liniowca stanęła pod znakiem zapytania.

5 sierpnia 1914 roku statek został przejęty przez flotę i przekształcony w krążownik pomocniczy. 8 sierpnia usunięto z niego całe zbędne wyposażenie, które trafiło do magazynu. W nowej roli Aquitanię wykorzystywano zaledwie przez nieco ponad miesiąc, ponieważ uznano, że jest zbyt kosztowna w eksploatacji. Zwrócono ją więc Cunardowi i zacumowano w porcie. Wiosną 1915 roku podjęto decyzję o ponownym wcieleniu statku do służby, tym razem w roli transportowca żołnierzy.

RMS Aquitania

Po wprowadzeniu stosownych przeróbek, Aquitania została wysłana na Morze Śródziemne, gdzie uczestniczyła w kampanii dardanelskiej jako statek transportowy, a później szpitalny. W 1917 roku ponownie wycofano ją z służby i odstawiono do rezerwy. Do służby przywrócono ją w 1918 roku, tym razem w celu transportowania amerykańskich żołnierzy do Europy. Łącznie statek wziął udział w 9 takich rejsach, przewożąc około 60 000 żołnierzy. Podczas jednego z rejsów liniowiec przypadkowo staranował i zatopił niszczyciel USS Shaw.

Okres międzywojenny

Po wojnie, w czerwcu 1919 roku Aquitania została przywrócona do oryginalnej konfiguracji i wróciła do cywilnej eksploatacji. W tym samym czasie dobudowano nową sterówkę, aby poprawić widoczność przez dziób. Zmodernizowano również kotły, dzięki czemu mogły być opalane olejem napędowym a nie węglem, co zmniejszyło koszty eksploatacji oraz wielkość załogi maszynowni. Liniowiec szybko zyskał dużą popularność, przewożąc w samym tylko 1921 roku aż 60 000 pasażerów.

RMS Aquitania

Wraz z zmianą amerykańskich przepisów imigracyjnych w 1924 roku zmniejszeniu uległa liczba pasażerów III klasy, przez co w 1926 roku podjęto decyzję o modernizacji statku i przerobieniu III klasy na klasę turystyczną. Po zmianach Aquitania mogła zabrać na pokład 610 pasażerów I klasy, 950 II klasy i 640 klasy turystycznej. Zmniejszono również załogę z 1200 osób do 850.

W 1929 roku wraz z wybuchem wielkiego kryzysu, liczba pasażerów podróżujących Aquitanią ponownie spadła. W związku z tym przeprowadzono ponowną modernizację, w ramach której odświeżono wnętrze, dodano więcej łazienek (nie wszystkie kabiny, nawet I klasy miały własne łazienki). Następnie liniowiec oddelegowano do obsługi rejsów turystycznych po Morzu Śródziemnym, które był wyjątkowo popularne wśród Amerykanów, ponieważ na pokładzie statku mogli oni swobodnie spożywać alkohol zabroniony w USA przez prohibicję.

RMS Aquitania

W 1932 roku przeprowadzono kolejną modernizację, w trakcie której Aquitania zyskała kino. Po powstaniu połączonych linii Cunard-White Star, wiele starych liniowców zostało wycofanych z eksploatacji, ale Aquitania uniknęła takiego losu, mimo swojego wieku. Mimo to zakładano jej wycofanie na początku lat 40. wraz z wejściem do służby RMS Queen Elizabeth. Wybuch II wojny światowej zmienił jednak te plany, a wysłużony liniowiec ponownie został wcielony do służby wojskowej jako transportowiec wojska o pojemności aż 7400 żołnierzy.

II wojna światowa i zakończenie kariery

Początkowo liniowiec transportował kanadyjskich żołnierzy do Europy, ale w 1940 roku Aquitanię skierowano na Pacyfik, gdzie miała transportować australijskich żołnierzy, a od 1942 roku również amerykańskich. Do 1944 roku liniowiec wykorzystywany był do transportu żołnierzy zarówno między Afryką Północną a Australią, jak i między Stanami Zjednoczonymi a bazami na Pacyfiku i w Australii. Przed inwazją w Normandii Aquitania wraz z innymi dużymi liniowcami wróciła do transportowania żołnierzy do Wielkiej Brytanii.

RMS Aquitania

Do końca wojny, RMS Aquitania przewiozła około 400 000 żołnierzy, odwiedzając porty m.in. w Nowej Zelandii, Australii, Afryce Południowej, Grecji i na Oceanie Indyjskim. Po wojnie wykorzystywano ją przez pewien czas do transportu żołnierzy z Europy do Kanady. W 1948 roku przywrócono ją do służby cywilnej, ale i tym razem bardziej jako transportowiec, niż typowy statek pasażerski. W 1949 roku podczas rutynowych oględzin, potrzebnych do odnowienia certyfikatów dopuszczających liniowiec do służby, uznano, że stan statku nie pozwala na jego dalszą, bezpieczną eksploatację.

Komisja badająca Aquitanię stwierdziła, że stan kadłuba jest bardzo zły, a wiele elementów jest bardzo skorodowanych. Dowodem na fatalny stan jednostki miały być incydenty, do jakich zaczęło dochodzić. Podczas jednego z rejsów, zapadła się podłoga pod fortepianem, który spadł na pokład poniżej, a niektóre ścianki oraz podobno nawet grodzie, były tak przeżarte przez rdzę, że można było przebić się przez nie pięścią.

RMS Aquitania

W 1950 roku Aquitania została sprzedana na złom za cenę 125 000 funtów (współcześnie około 4,2 mln funtów). W swojej długiej, trwającej 36 lat karierze, liniowiec przebył ponad 3 mln mil morskich w trakcie 450 rejsów pasażerskich i przewiózł 1,2 mln pasażerów. W momencie wycofania z służby był to jeden z najdłużej eksploatowanych statków Cunarda, jeden z niewielu liniowców, który wykorzystywano podczas obu wojen światowych i ostatni wycofany z eksploatacji czterokominowiec.