France – ostatni francuski luksusowy transatlantyk

Można śmiało powiedzieć, że po II wojnie światowej zakończyła się era transatlantyków. Chociaż powstało w tym okresie jeszcze kilka wyjątkowych, najszybszych i największych tego typu statków, ich krótka kariera stała pod znakiem licznych problemów finansowych. Jednym z zbudowanych wówczas statków i zarazem ostatnim luksusowym francuskim transatlantykiem był liniowiec France, zbudowany w 1962 roku.

Geneza

Wraz z utratą podczas II wojny światowej liniowca Normandie, Francja pozostała praktycznie bez nowoczesnych statków pasażerskich. Po wojnie jedynymi dostępnymi jednostkami był zbudowany w 1927 liniowiec Ile de France, oraz przekazany przez Amerykanów, ex-niemiecki liniowiec Europa (Lberte). Obie jednostki były przestarzałe i co istotne nie były prestiżowe, co dla Francuzów było dużym problemem, zwłaszcza, gdy na trasy transatlantyckie wróciły brytyjskie liniowce RMS Queen Mary i RMS Queen Elizabeth.

Jedynym wyjściem było zbudowanie od podstaw nowego statku. Aby maksymalnie przyśpieszyć prace, jako bazę wykorzystano założenia koncepcyjne dla Normandie, dostosowane do powojennych standardów oraz przede wszystkim zmodyfikowane tak, aby maksymalnie obniżyć koszty eksploatacji nowego liniowca. Powstały trzy główne projekty, z których każdy miał kilka wersji rozwojowych. Ostatecznie wybór padł na projekt zakładający powstanie jednostki zdolnej do zabrania na pokład 2000 pasażerów i mogącej osiągnąć prędkość około 31 węzłów

Aby dodatkowo podnieść rangę całego projektu, podjęto decyzję o wydłużeniu kadłuba tak, aby nowy transatlantyk stał się najdłuższym statkiem pasażerskim na świecie. Budowę zlecono 26 lipca 1956 roku stoczni Chantiers del’Atlantique, tak aby nowy liniowiec zbudowano na tej samej pochylni co Normandie. Stępkę pod statek położono 7 września 1957 roku, a wodowanie miało miejsce 11 maja 1960 roku.

Duma Francji

Zarówno budowa jak i prace wykończeniowe na nowym transatlantyku nazwanym France szły bardzo szybko i już pod koniec 1961 roku rozpoczęto próby morskie. Pierwszy rejs pasażerski rozpoczął się 19 stycznia 1962 roku, a portem docelowym były Wyspy Kanaryjskie. 3 lutego liniowiec udał się natomiast w swój pierwszy rejs transatlantycki do Nowego Jorku.

Chociaż France był dumą francuskich linii Compagnie Générale Transatlantique (CGT) i w swoim czasie jednym z największych transatlantyków na świecie, od początku swojej kariery przynosił straty. Mimo projektu zakładającego mniejsze zużycie paliwa, liniowiec podczas rejsów transatlantyckich nawet z dużym obłożeniem generował bardzo wysokie koszty eksploatacji, których nie pokrywały zyski z biletów, których ceny musiały być dostosowane do rynku. Francuskie władze z przyczyn czysto prestiżowych wspierały CGT finansowo, tak aby utrzymać nierentowny statek w eksploatacji, ale wsparcie miało swoje granice.

W okresie zimowym France wykorzystywano podczas rejsów wycieczkowych, które cieszyły się dużą popularnością i pozwalały na nieznaczne podreperowanie budżetu. Na początku lat 70. zorganizowano również trzy rejsy dookoła świata, które odbiły się szerokim echem w mediach, oraz przyciągnęły komplet pasażerów. Mimo to luksusowy transatlantyk przegrywał ekonomicznie z coraz popularniejszymi samolotami pasażerskimi.

6 września 1974 roku rozpoczął się ostatni liniowy rejs France do Nowego Jorku. Po jego zakończeniu CGT chciało liniowiec odstawić do rezerwy z zamiarem jego późniejszego wykorzystania (tak jak w przypadku niepotrzebnych okrętów wojennych). Gdy informacja o tym dotarła do załogi, doszło do strajku i krótkiego zablokowania portu w Hawrze. Mimo to armator nie zmienił zdania i oficjalnie 25 października 1974 roku France został wycofany z eksploatacji, obsadzony załogą szkieletową i skierowany w rejon ujścia Sekwany. Przez kolejne cztery lata jednostka bezczynnie czekała na dalszy los. W tym czasie powstało wiele koncepocji wykorzystania statku, ale ostatecznie liniowiec został sprzedany norweskiej firmie Norwegian Caribbean Line, która zamierzała wykorzystać go w roli typowego statku wycieczkowego na Karaibach.

W nowej roli

18 sierpnia 1979 roku France dotarł do Bremerhaven, gdzie rozpoczęto przebudowę liniowca na typowy statek wycieczkowy. W toku prac znacząco zmieniono wygląd zewnętrzny jednostki, przede wszystkim poprzez usunięcie części zadaszeń i modyfikację kominów, a także zmniejszenie siłowni. Również wnętrza dostosowano do nowej roli. Przebudowę zakończono 14 kwietnia 1980 roku. Tego samego dnia statek otrzymał również nową nazwę – Norway. Po dokończeniu ostatnich prac i przygotowaniu statku do rejsu, 30 kwietnia opuścił on Bremerhaven i udał się do Oslo.

Jako wycieczkowiec, Norway operował głównie w rejonie Karaibów i co ciekawe, okazał się komercyjnym sukcesem, po raz pierwszy w swojej historii przynosząc zyski. W 1984 roku statek poddano kolejnemu remontowi, a w 1987 roku zmieniono macierzysty port na Nassau na Bahamach. Przez kolejne lata statek kontynuował służbę, a w 1990 i 2001 roku przeprowadzono kolejne remonty i modernizacje.

Niestety dobre czasy zaczęły zbliżać się ku końcowi. 25 maja 2003 roku podczas pobytu w Miami na pokładzie doszło do eksplozji kotła, w wyniku której zginęło kilku członków załogi. Po prowizorycznych naprawach, Norway wrócił do Niemiec, gdzie miał przejść oględziny i remont. W trakcie prac okazało się, że czas oczekiwania na nowy kocioł wynosi 7-12 miesięcy. W zaistniałej sytuacji armator podjął decyzję o wycofaniu statku z eksploatacji.

Przez kolejnych kilka lat dawny francuski liniowiec kilkukrotnie zmieniał właścicieli, banderę, nazwę oraz macierzysty port. Kolejni właściciele chcieli przebudować go na hotel lub przywrócić mu rolę statku wycieczkowego. Tak się jednak nie stało, a główną przeszkodą w realizacji planów był… wszechobecny azbest. Jego usunięcie było bardzo kosztowne, a nowe przepisy uniemożliwiały nawet przeprowadzenie remontu statku.

Ostatecznie w 2005 roku statek został sprzedany na złom. Po dopełnieniu formalności, jednostka trafiła do stoczni złomowej w Alang, gdzie 4 grudnia 2007 roku rozpoczęto złomowanie. Zanim jednak dawny liniowiec trafił na złom, kilkukrotnie zmieniono jego nazwę. Prace zakończono pod koniec 2008 roku, a w lutym 2009 roku zorganizowano aukcję, na której sprzedano ostatnie pamiątki z dawnego liniowca. Jako ciekawostkę warto dodać, że w czasach swojej świetności, liniowiec zagrał w dwóch filmach – Żandarm w Nowym Jorku (1965) i Mózg (1969).

Konstrukcja

France miał 316 m długości i tonaż 66 343 GT w momencie wejścia do służby. W wyniku kolejnych modernizacji, w 1984 roku jego tonaż wzrósł do 70 202 GT, a w 1990 do 76 049 GT. Napęd stanowiły dwa zespoły turbin parowych (na dziobie i rufie), zapewniające prędkość maksymalną 30 węzłów. W swojej pierwotnej konfiguracji statek mógł zabrać na pokład 407 pasażerów w pierwszej klasie i 1637 w klasie turystycznej. Po przebudowie na wycieczkowiec, w latach 1980-1990 zabierał na pokład do 1944 pasażerów, a w latach 1994-2003 2565 pasażerów. Załoga liczyła początkowo 1253 osób, a od 1980 875 osób. Koszt budowy jednostki wyniósł około 80 mln dolarów.