Vittorio Veneto – ostatni włoski krążownik

Rozwój okrętów podwodnych, uzbrojenia rakietowego i znaczenie lotnictwa morskiego sprawiły, że po II wojnie światowej znacząco zmieniły się role okrętów wojennych. Jedną z klas jednostek, które przeszły znaczącą przemianę i ostatecznie praktycznie likwidację były krążowniki. Ostatnim okrętem tej klasy we Włoskiej Marynarce Wojennej był krążownik śmigłowcowy Vittorio Veneto eksploatowany do 2003 roku.

Geneza

W latach 1958-1964 zbudowano we Włoszech serię 2 krążowników śmigłowcowych typu Andrea Doria. Okręty te zaprojektowano z myślą o zwalczaniu okrętów podwodnych, w związku z czym oprócz niewielkiego uzbrojenia artyleryjskiego w postaci 8 dział kalibru 76 mm oraz wyrzutni rakiet przeciwlotniczych podstawowym uzbrojeniem były 4 śmigłowce ZOP (zwalczania okrętów podwodnych). Już w trakcie prac nad okrętami pojawił się pomysł zbudowania kolejnych, większych jednostek, dysponujących silniejszym zespołem lotniczym. Dodatkowo dzięki zmianie konstrukcji pokładu lotniczego oraz zwiększeniu miejsca w hangarach, okręty miały zabierać większe śmigłowce zdolne do operowania w gorszych warunkach.

Nowe okręty bazowały na projekcie wcześniejszych jednostek, ale były od nich większe. Dodatkowe miejsce wykorzystano na powiększenie magazynów amunicji oraz instalację wind oraz podpokładowego hangaru dla śmigłowców. Zamierzano zbudować dwie jednostki, ale ostatecznie rozpoczęto budowę tylko jednego krążownika, który otrzymał nazwę Vittorio Veneto.

Ostatni włoski krążownik

Stępkę pod Vittorio Veneto położono 10 czerwca 1965 roku w stoczni Italcantieri, a wodowanie miało miejsce 5 lutego 1967 roku. Do służby okręt wszedł 12 lipca 1969 roku. Krążownik miał 179,6 m długości i wyporność całkowitą 9550 ton. Napęd stanowiły dwie turbiny parowe o mocy 73 000 KM zapewniające prędkość maksymalną 30,5 węzła oraz zasięg 5000 mil morskich (9300 km) przy prędkości 16 węzłów. Wyposażenie elektroniczne składało się z radarów SPS-52, SPS-786, SPQ-2 oraz systemów kierowania ogniem SPG-55, Orion 10X i Orion 20X.

W momencie zbudowania okręt uzbrojony był w wyrzutnię Mk 10 mogącą strzelać rakietami przeciwlotniczymi RIM-2 Terrier (zapas 40 rakiet) oraz pociskami ASROC (zapas 20 rakiet) do zwalczania okrętów podwodnych. Dodatkowo okręt posiadał 8 dział kalibru 76 mm Oto Melara 76/62mm MMI oraz dwa trzyrurowe aparatu torpedowe kalibru 324 mm. Zespół lotniczy składał się z 9 śmigłowców Augusta AB204. Załoga liczyła 557 oficerów, marynarzy i członków zespołu lotniczego.

Po wejściu do służby (w praktyce nastąpiło to w październiku 1969 roku) Vittorio Veneto brał udział w długich rejsach szkoleniowych, a w 1971 roku stał się okrętem flagowym włoskiej floty. Rolę tę pełnił do 1987 roku, kiedy to jego miejsce zajął lotniskowiec Giuseppe Garibaldi. W latach 1980-1982 poddano go gruntownej modernizacji, w trakcie której zmieniono uzbrojenie. Dodano 3 działka CIWS Oto Melata kalibru 40 mm oraz 4 wyrzutnie pocisków OTOMAT. Okręty dostosowano wówczas do obsługi 9 śmigłowców Augusta AB212 albo 6 AB-61 (amerykańskie SH-3 Sea King) jednak z te ostatnie nie mogły one korzystać z hangaru, który był dla nich za niski.

Od 1995 roku krążownik wykorzystywano głównie jako jednostkę szkoleniową, głównie ze względu na przestarzałą konstrukcję i słabe uzbrojenie. Po latach spokojnej służby, 1 listopada 2003 roku Vittorio Veneto został przeniesiony do rezerwy, a 29 czerwca 2006 roku wycofany z eksploatacji. Przez kolejne lata okręt czekał na dalszy los. Rozważano przekształcenie go w okręt-muzeum ale w maju 2018 roku wystawiono go na sprzedaż i 8 czerwca 2021 roku sprzedano na złom do stoczni Aliaga w Turcji. Głównym powodem zezłomowania okrętu były koszty usunięcia z niego azbestu, aby przystosować go do pełnienia roli jednostki muzealnej.

Podsumowanie

Vittorio Veneto był ostatnim włoskim krążownikiem. Był to również jeden z ostatnich krążowników śmigłowcowych w flotach państw NATO (dłużej eksploatowany był francuski okręt Jeanne d’Arc). Co ciekawe, włoski okręt był drugą jednostką noszącą taką nazwę w historii włoskiej floty. Pierwszy był pancernik Vittorio Veneto typu Littorio, który przetrwał II wojnę światową.

Krążowniki śmigłowcowe były specyficzną klasą okrętów wojennych, która powstała jako bardziej ekonomiczna i uniwersalna opcja niż budowa lotniskowców, które dla mniejszych flot były albo zbyt dużymi, albo zbyt kosztownymi okrętami. Z czasem sytuacja uległa zmianie, ponieważ lotniskowce zaczęły pełnić funkcję jednostek wsparcia, dowodzenia oraz desantowych, natomiast zadania ZOP przeniesiono na dedykowane mniejsze jednostki oraz jednostki powietrzne. Tym samym zapotrzebowanie na typowe krążowniki również spadło.

Źródło zdjęć: depositphotos.com