Ribblehead Viaduct – XIX-wieczny wiadukt kolejowy w Wielkiej Brytanii

Wiadukt kolejowy Ribblehead znajdujący się na trasie Settle-Carlisle i przebiegający w dolinie rzeki Ribble w Północnym Yorkshire w Anglii to jedna z bardziej charakterystycznych budowli tego typu w Wielkiej Brytanii. Zbudowany w 1875 roku wiadukt jest cały czas wykorzystywany.

W latach 60. XIX wieku linie kolejowe Midland Railway zaczęły rozważać stworzenie trasy kolejowej między Anglią a Szkocją w rejonie miast Serrle i Carlisle. Linia miała połączyć istniejącą już trasę z Skipton do Carnforth z miastem Carlisle. Pomysł ten został przekazany brytyjskim władzom, które przegłosowały go w parlamencie 16 lipca 1866 roku. W międzyczasie linie dogadały się z London & North Western Railway, aby wykorzystywać ich trasę dla swoich połączeń.

W tej sytuacji podjęto decyzję o rezygnacji z prac nad pierwotnym projektem, ale władze wymusiły na Midland Railway kontynuowanie prac. Wstępna analiza miejsc, przez które miała przebiegać trasa wykazała, że należy zbudować kilka mostów, wiaduktów i tuneli. Nie mając innego wyjścia, przystąpiono do prac. Projekt miał przygotować główny inżynier linii,  John Sydney Crossley wspierany przez Jamesa Josepha Allporta, a koszt prac oceniono na około 343 300 funtów (współcześnie około 35 mln funtów). W koszty wliczono również budowę tunelu kolejowego Blea Moor.

Kontrakt na budowę podpisano 6 listopada 1869 roku z firmą należącą do Johna Ashwella. Pierwsze prace budowlane nad wiaduktem przeprowadzono 12 października 1870 roku, jednak 26 października 1871 roku John Ashwell zrezygnował z dalszych prac z powodu problemów finansowych. Dalsze prace kontynuowano pod kontrolą przedstawicieli Midland Railway.

W prace budowlane zaangażowanych było około 2300 osób, z których ponad 100 poniosło śmierć w trakcie prac (głównie w wyniku wypadków). Mieszkali oni w szałasach tworzących kilka małych miasteczek w okolicach wiaduktu. Oprócz robotników, w miasteczkach mieszkały również ich rodziny. Według współczesnych analiz (w XIX wieku nie prowadzono dokładnych statystyk), na okolicznych cmentarzach znajduje się około 200 grobów osób, które zmarły w trakcie prac nad wiaduktem – są to zarówno robotnicy jak i członkowie ich rodzin.

W grudniu 1872 roku zmieniono pierwotne plany wiaduktu, zwiększając liczbę łuków z 18 do 24. Ich budowę zakończono w sierpniu 1874 roku, a do końca roku ułożono ostatnie kamienie. Następnie na szczycie wiaduktu umieszczono jeden tor, chociaż wiadukt przystosowano do ruchu równoległego po dwóch torach. Po dokończeniu prac nad pozostałą częścią trasy, 3 sierpnia 1875 roku wiadukt Ribblehead uruchomiono dla ruchu towarowego, a 1 maja 1876 roku dla ruchu pasażerskiego.

Wiadukt przebiega nad niewielkim strumieniem Batty Moss i ma długość 404 m, oraz wysokość 32 m w najwyższym punkcie. Zaprojektowano go tak, aby mogły po nim przebiegać dwa tory. Cała kamienna konstrukcja składa się z 24 łuków, a fundamenty mają głębokość 7,6 m. Szacuje się, że do budowy zużyto 1,5 mln cegieł i bloków skalnych, z których najcięższe ważą około 8 ton.

Przez sto lat na wiadukcie nie prowadzono większych prac konserwacyjnych (nie licząc modernizacji torowisk) Dopiero w latach 80. XX wieku podjęto decyzję o wyremontowaniu wiekowego wiaduktu. Ze względu na koszt prac, British Rail rozważała likwidację trasy, ale ostatecznie pod naciskiem okolicznych mieszkańców i członków stowarzyszenia Friends of the Settle-Carlisle Line uznano, że wiadukt ma tak istotne znaczenie historyczne, że należy utrzymać go w dobrym stanie technicznym. Prace remontowe przeprowadzono w latach 1990-1992, a w kolejnych latach przeprowadzono remont całej trasy Settle-Carlisle. Kolejną serię prac remontowych przeprowadzono między 1999 a 2001 rokiem a kolejne między listopadem 2020 a czerwcem 2021 roku. Koszt tych ostatnich wyniósł aż 2,1 mln funtów.

Obecnie wiadukt Ribblehead jest cały czas eksploatowany. Dziennie pokonuje go siedem pociągów pasażerskich kursujących między Leeds a Carlisle. Czasami wiadukt wykorzystywany jest również przez ciężkie pociągi towarowe, głównie w celu odciążenia innych lokalnych tras. Ze względu na swoje malownicze położenie, wiadukt przyciąga również wielu fotografów.