Mauser C96 – pierwszy udany pistolet samopowtarzalny

Zaprojektowany w 1896 roku Mauser C96 uznawany jest za pierwszy udany pistolet samopowtarzalny na świecie. Powstało wiele różnych wersji broni, zarówno oryginalnych, produkowanych w Niemczech, jak i podróbek, głównie z Chin i Hiszpanii. Szacuje się, że w latach 1896-1937 wyprodukowano ponad 1 mln egzemplarzy różnych wersji tego pistoletu.

W 1893 roku bracia Fidel, Friedrich i Josef Feederle, pracujący w zakładach Mausera rozpoczęli prace nad projektem samopowtarzalnego pistoletu. Działali całkowicie niezależnie, bez wiedzy dyrekcji fabryki. W 1894 roku o ich działaniach dowiedział się jednak Paul Mauser. Po zapoznaniu z projektem, uznał, że ma on potencjał i postanowił zająć się nim oficjalnie.

Prace nad bronią szły całkiem szybko, ponieważ już 15 marca 1895 roku przeprowadzono pierwsze próbne strzelanie z prototypu pistoletu. Po serii prób, w trakcie których dopracowano konstrukcję, 11 grudnia 1895 roku pistolet został opatentowany w Niemczech i skierowany do produkcji pod nazwą Mauser C96. Początkowo zasilany był amunicją kalibru 7,65 mm, ale pierwszą wersję produkcyjną przystosowano do amunicji 7,63 x 25 mm. Łącznie wyprodukowano 360 egzemplarzy pistoletu w wersji przedprodukcyjnej, z których praktycznie każdy różnił się od pozostałych.

Mauser C96 cechował się bardzo oryginalną konstrukcją. Broń działała na zasadzie krótkiego odrzutu lufy i zasilana była z niewymiennego magazynka, umieszczonego przed spustem. Magazynek uzupełniany był z mieszczących 10 naboi łódek, wkładanych od góry. Ze względu na taki układ konstrukcji, broń była ciężka – ważyła około 1,1 kg i skomplikowana w produkcji. Równocześnie wyróżniała się niezawodnością oraz pojemnym magazynkiem, zwłaszcza w porównaniu do rewolwerów czy też innych pistoletów powstających w tym okresie.

W krótkim czasie Mauser C96 zyskał bardzo dużą popularność zarówno wśród użytkowników cywilnych jak i wojskowych. Już w 1897 roku Turcja zamówiła jako pierwsza armia na świecie partię 1000 pistoletów tego typu. Kolejnym użytkownikami wojskowymi były Włochy, Persja, Austro-Węgry oraz oczywiście Niemcy. Podczas I wojny światowej niemieccy żołnierze korzystali głównie z zmodyfikowanej wersji pistoletu, oznaczonej jako „Czerwona 9”. Broń ta korzystała z popularnej amunicji 9×19 mm Parabellum i miała dużą cyfrę 9 na rękojeści, która ułatwiała rozróżnienie broni.

Mauser wyprodukował również kilkanaście wersji cywilnych pistoletu, różniących się szczegółami konstrukcji, długością lufy, wielkością magazynka, amunicją oraz zastosowaniem. Powstała nawet w pełni automatyczna wersja C96, ale nie zyskała ona większej popularności. Najczęściej pistolety dostarczane były w specjalnym drewnianym futerale, służącym zarówno jako kabura jak i kolba, ułatwiająca celowanie.

Chociaż Mauser był głównym producentem modelu C96, w latach 20. i 30. w Chinach oraz Hiszpanii rozpoczęto produkcję kopii niemieckiego pistoletu, dostosowanych do różnych typów amunicji – w tym nawet .45 ACP. Większość tych kopii powstawała bez licencji i znacząco różniła się zarówno szczegółami konstrukcji jak i jakością wykonania. Ogółem do 1937 roku, gdy Mauser zakończył produkcję pistoletu, powstało ponad 1 mln egzemplarzy tej broni.

Pistolety Mauser C96 wykorzystywane były zarówno podczas lokalnych konfliktów zbrojnych jak i w trakcie obu wojen światowych. Na przełomie XIX i XX wieku broń ta zyskała dużą popularność wśród oddziałów kolonialnych, w tym brytyjskich. Użytkownicy cenili sobie pojemność magazynka i celność broni. Wraz z pojawianiem się coraz nowszych i lepszych pistoletów w okresie po I wojnie światowej, Mauser C96 zaczął tracić popularność. Mimo to pozostawał w użyciu. Podobno nawet po zakończeniu II wojny światowej pewna liczba tych pistoletów używana była głównie przez oddziały policji.

Jako ciekawostkę warto dodać, że w Gwiezdnych Wojnach, blaster DL-44 Hana Solo został zaprojektowany w oparciu o Mausera C96. Kolejnym znaczącym filmowym użytkownikiem tej broni, znanym przede wszystkim w Polsce był Janek z serialu Czterej pancerni i pies, który również używał Mausera C96.