Radzieckie samochody miały jedną charakterystyczną cechę – były proste, brzydkie i praktycznie niezniszczalne. To właśnie dzięki tym cechom zyskiwały popularność na rynkach, na których nikt nie wpadł by na pomysł sprzedaży takich aut. Najlepszym tego przykładem jest Łada Niva produkowana w praktycznie niezmienionej formie od 1977 roku.
Geneza
Na początku lat 70. w Wołżańskiej Fabryce Samochodów w Togliatti rozpoczęto produkcję licencyjnego Fiata 124, nazwanego WAZ/Łada 2101 Żiguli. Samochód ten stał się jednym z najdłużej produkowanych aut na świecie. W tej samej fabryce w połowie lat 70. rozpoczęto jednak prace nad zupełnie innym samochodem – Ładą Niva.
O ile Żiguli świetnie spisywał się w miastach i częściowo na terenach wiejskich, tak kompletnie nie nadawał się do jazdy w trudnych warunkach terenowych, zwłaszcza na dalekim wschodzie Rosji. W związku z tym konstruktorzy z zakładów WAZ – Władimir Siergiejewicz Sołowiow i Walerij Pawłowicz Siemuszkin rozpoczęli prace nad pojazdem dostosowanych do najgorszych warunków, jakie można znaleźć w Rosji i o jakich nie myśleli konstruktorzy innych samochodów na świecie.
Początkowo zakładali oni stworzenie samochodu będącego ucywilizowanym UAZ-em 469, ale z czasem ich projekt zaczął ewoluować w zupełnie inną stronę. Inżynierowie postanowili wyciągnąć z Żiguli wszystkie przydatne elementy, połączyć je z samodzielnie zaprojektowanym napędem 4×4 i osadzić na zupełnie nowym podwoziu z prostą i łatwą w produkcji karoserią. Od początku zakładano, że chociaż będzie to samochód użytkowy, nie znajdą się w nim żadne zbędne dodatki i udogodnienia.
Pierwszy prototyp terenówki ukończono w 1973 roku. Rozpoczęte testy wykazały wówczas, że konstruktorom z Togliatti udało się stworzyć niesamowity pojazd o wspaniałych zdolnościach terenowych. Produkcję nowego samochodu nazwanego Łada Niva rozpoczęto 5 kwietnia 1977 roku.
Ponadczasowa Łada Niva
Od rozpoczęcia w 1977 roku produkcji, aż do naszych czasów Łada Niva praktycznie w ogóle się nie zmieniła. Za wyjątkiem kilku drobnych face liftingów w latach 90., oraz wypuszczenia w 1995 roku powiększonego, pięciodrzwiowego modelu Łada Niva 2131, samochód ten jest cały czas taki sam.
W podstawowej, trzydrzwiowej wersji Niva ma 3,72 m długości, 1,64 m szerokości i 1,68 m wysokości. Masa własna wynosi zaledwie 1210 kg, a pod maską znalazł się początkowo gaźnikowy, czterocylindrowy, 1,6-litrowy silnik o mocy 72 KM z Łady 2107. Samochód ma stały napęd 4×4, czterobiegową skrzynię biegów, reduktor, mechanizm różnicowy i blokadę centralnego dyferencjału.
W toku produkcji pojawiło się kilka nowych wersji silnikowych, jednak większość z nich przeznaczona była na rynki zagraniczne. W 1993 roku dotychczasowy silnik zamieniono na nową jednostkę napędową o pojemności 1,7 litra z wtryskiem paliwa, nieznacznie zmieniono tylną klapę bagażnika i lekko odświeżono wnętrze. Zmiany były jednak kosmetyczne.
W 1993 roku zaprezentowano, a w 1995 roku wprowadzono do produkcji powiększoną Nivę, z pięciodrzwiowym nadwoziem o długości 4,24 m i masie 1350 kg. W tej wersji od początku zastosowano silnik o pojemności 1,7 litra.
Łada Niva szybko podbiła rynek w ZSRR, ponieważ z jednej strony miała bardzo prostą i wytrzymałą konstrukcję, a z drugiej radziła sobie znakomicie w każdym terenie. Rosjanie rozpoczęli więc produkcję eksportową swojej terenówki, wysyłając ją w najróżniejsze zakątki świata. Mimo trwającej zimnej wojny, Nivy trafiły m.in. do Wielkiej Brytanii, Australii, Włoch, Japonii, Niemiec czy nawet Urugwaju, gdzie w 2004 roku rozpoczęto produkcję licencyjną Łady pod nazwą Bognor Diva.
Zagraniczni użytkownicy Nivy zachwycali się przede wszystkim zdolnościami terenowymi i stosunkowo niską ceną. Chociaż jakość wykonania zawsze była na kiepskim poziomie, nie przeszkadzało to w ekspansji tego samochodu na wszystkich rynkach gdziekolwiek się pojawił.
W toku produkcji zarówno na eksport jak i na rynek rosyjskie, powstały dziesiątki wersji specjalistycznych. Wielu użytkowników modyfikowało swoje auta samodzielnie, tworząc często bardzo nietypowe konstrukcje. Chociaż obecnie Niva jest całkowicie przestarzała i wyjątkowo niebezpieczna (oblała wszystkie crash testy), AwtoWAZ nie zamierza póki co wprowadzać większych zmian w konstrukcji.
Chevrolet Niva
W 1998 roku podczas Międzynarodowego Salonu Motoryzacyjnego w Moskwie zaprezentowano zupełnie nową Nivę. Samochód posiadał podzespoły znane z oryginalnego modelu, ale wszystko zapakowano w zupełnie nową, znacznie nowocześniejszą karoserię. Niestety model początkowo nie zyskał zbyt dużej popularności.
Pierwsze egzemplarze seryjne zjechały z taśm montażowych w 2001 roku, ale po zbudowaniu 2000 egzemplarzy zaczęły się problemy finansowe z utrzymaniem produkcji. W 2002 roku amerykański koncern General Motors zainteresował się nową Nivą i doprowadził do powstania firmy GM-AwtoWAZ, która rozpoczęła 23 września 2002 roku produkcję na większą skalę.
Nowa Niva (stara jest cały czas w produkcji) ma 4 m długości, 1,8 m szerokości i 1,65 m wysokości. Masa wynosi 1410 kg, a pod maską znalazł się czterocylindrowy silnik o pojemności 1,7 litra i mocy 80 KM, z pięciobiegową skrzynią biegów.
Wszystko to umieszczono pod zupełnie nową karoserią, która bardziej pasowała do ówczesnych trendów motoryzacyjnych. W 2006 oku samochód otrzymał oficjalnie nazwę Chevrolet Niva. Od tego czasu produkowany przez AwtoWAZ stary model oferowany jest pod nazwą Łada 4×4, ponieważ to GM przejął prawa do nazwy Niva.
W 2014 roku w Moskwie zaprezentowano znacznie odświeżoną Nivę Chevroleta z mocniejszym, 1,8-litrowym silnikiem, która prawdopodobnie wejdzie do produkcji w 2018 roku. Samochód ten jest już jednak bardziej SUV-em, niż toporną rosyjską terenówką z której się wywodzi.
Pierwszy SUV?
Ze względu na swoją konstrukcję, niektórzy uważają, że Łada Niva z 1977 roku była pierwszym na świecie SUV-em. Przemawiać ma za tym konstrukcja, będąca połączeniem samochodu terenowego i miejskiego (sami konstruktorzy mówili, że ich pojazd to połączenie Renault 5 z Land Roverem). Ciężko ocenić czy jest to słuszna opinia, ale bez wątpienia Niva zainspirowała wielu producentów na świecie, którzy w kolejnych latach zaczęli projektować coraz więcej ucywilizowanych samochodów terenowych, takich jak np. Suzuki Vitara lub Toyota RAV4.
Obecnie Nivy – głównie stare wersje, można spotkać praktycznie na całym świecie. Mimo swojej przestarzałej konstrukcji, braku poduszek powietrznych czy też elektrycznie opuszczanych szyb, samochody te są całkiem popularne wśród osób, które potrzebują samochodów do przemieszczania się w trudnym terenie, ale nie chcą kupować drogich i wyspecjalizowanych aut terenowych. Kariera Nivy czy też Łady 4×4 na pewno będzie się jeszcze długo rozwijała.
