Handley Page H.P.42 – „latający galeon”

Pod koniec lat 20. brytyjskie linie lotnicze Imperial Airways złożyły w zakładach Handley Page zamówienie na 8 dużych samolotów pasażerskich dalekiego zasięgu typu Handley Page H.P.42. Samoloty wykorzystywano do 1940 roku, ale ostatecznie wszystkie oprócz jednego zostały zniszczone.

Brytyjskie linie lotnicze Imperial Airways powstały 31 marca 1924 roku. Ich głównym zadaniem była obsługa połączeń międzynarodowych między Wielką Brytanią a najważniejszymi stolicami europejskimi oraz przede wszystkim obsługa długodystansowych tras między koloniami i dominiami brytyjskimi.

Ze względu na długość tras linie potrzebowały odpowiednich samolotów pasażerskich dysponujących dużym zasięgiem oraz ładownością a także zdolnych do operowania z trawiastych lotnisk. Dodatkowo linie zażyczyły sobie, aby nowe samoloty miały jak najniższą prędkość lądowania, a tym samym dużą siłę nośną skrzydeł.

W odpowiedzi na zamówienie firma Handley Page zbudowała osiem potężnych, czterosilnikowych, dwupłatowych samolotów pasażerskich o mieszanej konstrukcji (metalowa konstrukcja kryta częściowo płótnem). Samoloty otrzymały oznaczenie H.P.42.E i H.P.42W (nazywany również H.P.45). Maszyny wyróżniały się olbrzymimi jak na swoje lata rozmiarami i wręcz majestatyczną sylwetką, przez co niektórzy nazywali je latającymi galeonami.

Według zamówienia powstały dwie wersje, różniące się zastosowanymi silnikami i układem kabiny pasażerskiej. Wariant H.P.42E (East – pol. wschód) miał obsługiwać trasy między Kairem a Azją, a H.P.42W (West – pol. zachód) miał obsługiwać trasy europejskie.Samoloty wyróżniały się nietypowym układem kabiny pasażerskiej, którą podzielono na dwie części – przednią i tylną. Dodatkowo kokpit był w pełni zamknięty, co nie było standardem na początku lat 30.

Niestety mimo luksusowego wykończenia w środku podróż na pokładzie H.P.42 nie zawsze była przyjemna. Olbrzymie skrzydła zapewniające dużą siłę nośną, podczas lotu w złych generowały zawirowania powietrza powodujące turbulencje. Wielu pasażerów skarżyło się więc na chorobę lokomocyjną.

Oblot prototypu miał miejsce 17 listopada 1930 roku (inne źródła podają 14 listopada). Wszystkie zbudowane samoloty otrzymały nazwy własne zaczynające się na literę H. Wszystkie samoloty wycofano z eksploatacji cywilnej w 1939 roku i przekazano do RAF-u, który wykorzystywał je do 1940 roku. Ostatecznie 7 maszyn zostało zniszczonych w wypadkach i katastrofach a jedną rozebrano.

H.P.42E

G-AAGX Hannibal – pierwszy zbudowany egzemplarz, oblatany 14 lub 17 listopada 1930 roku. W trakcie lotu z Croydon do Paryża 8 sierpnia 1931 roku maszyna z powodu awarii silnika uległa uszkodzeniu podczas lądowania. Po naprawie samolot przywrócono do służby i wykorzystywano do 1939 roku, a następnie przekazano do RAF-u. Samolot zaginął podczas lotu nad zatoką Omańską 1 marca 1940 roku. Nigdy nie odnaleziono jego szczątków.

G-AAUE Hadrian – pierwszy lot miał miejsce 24 czerwca 1931 roku. Po przekazaniu do RAF-u, samolot został uszkodzony podczas burzy 8 grudnia 1940 roku na lotnisku Doncaster i nie nadawał się do naprawy.

G-AAUD Hanno – pierwszy lot miał miejsce 19 lipca 1931 roku. W trakcie eksploatacji samolot przebudowano do standardu H.P.42W. Po przekazaniu do RAF-u maszyna uległa uszkodzeniu podczas burzy 19 marca 1940 roku na lotnisku Whitchurch i nie nadawała się do naprawy.

G-AAUC Horsa – pierwszy lot miał miejsce 11 września 1931 roku. Wykorzystywano go bez incydentów do 1939 roku po czym przekazano do RAF-u. Maszyna spłonęła po przymusowym lądowaniu niedaleko Moresby Parks, Whitehaven w hrabstwie Cumberland 7 sierpnia 1940 roku.

H.P.42W

G-AAXC Heracles – pierwszy lot miał miejsce 8 sierpnia 1931 roku. Po przekazaniu do RAF-u, samolot uległ uszkodzeniu podczas burzy 19 marca 1940 roku na lotnisku Whitchurch i nie nadawała się do naprawy.

G-AAXD Horatius – pierwszy lot miał miejsce 6 listopada 1931 roku. Podczas lotu z Paryża do Croydon w maszynę uderzył piorun. Podczas awaryjnego lądowania samolot doznał tylko lekkich uszkodzeń i po naprawach powrócił do służby. We wrześniu 1938 roku maszyna została uszkodzona podczas kolejnego awaryjnego lądowania. Po przekazaniu do RAF-u, samolot rozbił się 7 listopada 1939 roku, kiedy załoga z powodu złej pogody nie była w stanie odnaleźć lotniska.

G-AAXE Hengist – pierwszy lot miał miejsce 8 grudnia 1931 roku. Podczas eksploatacji samolot przebudowano do standardu H.P.42E. 31 maja 1937 roku maszyna spłonęła w pożarze hangaru na lotnisku w Karaczi w Indiach. Był to jedyny samolot utracony przed wybuchem II wojny światowej.

G-AAXF Helena – pierwszy lot miał miejsce 30 grudnia 1931 roku. Podczas eksploatacji samolot przebudowano do standardu H.P.42E. Po przekazaniu do RAF-u maszyna uległa uszkodzeniu podczas lądowania. Z powodu uszkodzeń i stwierdzonego po wypadku dużego zużycia podjęto decyzję o złomowaniu w 1941 roku.

Przodek Airbusa A380

W momencie wprowadzenia do służby w 1931 roku H.P.42 był jednym z najbardziej luksusowych brytyjskich samolotów pasażerskich. Przez całe lata 30. samoloty te królowały na trasach długodystansowych, ale w 1939 roku był całkowicie przestarzałe.

Największą wadą była niska prędkość i wysokie koszty utrzymania. Mimo to H.P.42 uznaje się za jeden z ważniejszych samolotów pasażerskich w historii lotnictwa długodystansowego.