Boeing 787 Dreamliner – luksus i ekonomia w jednym

Boeing 787 Dreamliner jest jednym z najnowszych samolotów pasażerskich Boeinga. Wyróżnia się wygodnym i nowoczesnym wnętrzem kabiny pasażerskiej i niższymi kosztami eksploatacji w porównaniu do starszych konstrukcji. Jednym z użytkowników tego typu samolotów są Polskie Linie Lotnicze LOT.

Geneza

W latach 90. podstawowymi średnimi szerokokadłubowymi samolotami pasażerskimi dalekiego zasięgu Boeinga były maszyny rodziny 767. Wprowadzone do eksploatacji na początku lat 80. samoloty cieszyły się dobrą opinią użytkowników, ale nie wyróżniały się na tle konkurencji ani nowoczesnością, ani ekonomią. Co istotne, Airbus, największy konkurent Boeinga na rynku pasażerskim zaczął wprowadzać do eksploatacji coraz więcej nowych samolotów, dysponujących bardziej ekonomiczną konstrukcją od amerykańskich maszyn.

W związku z tym pod koniec lat 90. Boeing postanowił rozpocząć prace nad nowym samolotem pasażerskim, który zastąpiłby w dłuższej perspektywie czasowej model 767 i byłby w stanie rywalizować z konkurencyjnymi maszynami pod względem kosztów eksploatacji. Rozpoczęto program budowy samolotu oznaczonego jako 7E7. Zakładano, że maszyna będzie miała podobne wymiary do modelu 767, ale w przeciwieństwie do poprzednika będzie bardziej ekonomiczna i znacznie nowocześniejsza. Konstrukcja miała być lżejsza i w większej mierze oparta na kompozytach, a wyposażenie kabiny zaplanowano tak, aby zwiększać komfort podróży pasażerów, nawet kosztem mniejszej ilości miejsc.

Pierwsze informacje o nowej maszynie zaprezentowano 29 stycznia 2003 roku. Już w lipcu ogłoszono również jego nazwę własną – Dreamliner i numer 787. Nazwa została wybrana w konkursie, w którym oddano 500 000 głosów i wręcz idealnie pasowała do założeń jakie przyświecały Boeingowi podczas projektowania samolotu. Już 26 kwietnia 2004 roku znalazł się pierwszy chętny do zakupu większej liczby Dreamlinerów – japońskie linie lotnicze All Nippon Airways, które zamówiły aż 50 maszyn. Droga do wejścia do eksploatacji nowego samolotu była jednak bardzo długa.

Długa droga do Dreamlinera

Według pierwszych planów, Dreamliner miał wejść do eksploatacji na przełomie 2007/2008 roku. Niestety prace nad samolotem zaczęły zaliczać liczne opóźnienia. Ich głównym powodem była po pierwsze skomplikowana konstrukcja samolotu, oparta w znacznej mierze na kompozytach (50% ciężaru samolotu (80% objętości materiałów) stanowią kompozyty, 20% aluminium, 15% tytan, 10% stal i 5% inne materiały) oraz rewolucyjny jak na Boeinga system produkcji.

Samoloty nie miały powstawać w całości w zakładach Boeinga, tylko miały być składane w USA z elementów wytwarzanych dosłownie na całym świecie. Podział prac miał gwarantować wybór najlepszych wykonawców podzespołów oraz najniższe ceny i dodatkowo pozwalał na przyśpieszenie produkcji maszyn seryjnych. Niestety potrzeba koordynacji tak wielu podwykonawców (łącznie kilkadziesiąt firm odpowiedzialnych za poszczególne elementy samolotu) na etapie projektowania samolotu była bardzo trudna.

Na potrzeby produkcji nowych samolotów, Boeing musiał przebudować 4 samoloty Boeing 747-400 do wariantu 747 Dreamlifter. Samoloty przystosowano do przewożenia elementów konstrukcji Boeinga 787 między poszczególnymi zakładami produkcyjnymi, a fabryką w Everett w stanie Waszyngtonie (północno-zachodnie Stany Zjednoczone), gdzie dokonywany jest finalny montaż Dreamilerów.

Kompletowanie pierwszego prototypu Dreamlinera rozpoczęto w maju 2007 roku. Pierwszy oblot zaplanowano natomiast na sierpień 2007 roku, ale z powodu problemów z wyposażeniem, we wrześniu lot przesunięto o 3 miesiące, a w październiku ogłoszono kolejne opóźnienie. Na początku 2008 roku po raz kolejny ogłoszono opóźnienie. Powodem cały czas były problemy z dostawami wyposażenia i jakością poszczególnych podzespołów.

Kolejne przesunięcie finalizacji prac miało miejsce w kwietniu 2008 roku. Oblot ustalono wówczas na czwarty kwartał 2008 roku, a dostawy samolotów seryjnych na trzeci kwartał 2009 roku. Niestety w listopadzie po raz kolejny przesunięto oblot prototypu, który ukończono w trzecim kwartale 2008 roku. Dopiero w grudniu Boeing rozpoczął przygotowania do uzyskania certyfikatu FAA, pozwalającego na rozpoczęcie prób w locie.

Przez kolejne miesiące prototyp 787 brał udział w testach naziemnych, które chociaż przebiegały sprawnie, wykazywały potrzebę wprowadzania kolejnych zmian w konstrukcji samolotu. W czerwcu 2009 roku w trakcie Paris Air Show, Boeing ogłosił, że Dreamliner wzbije się w powietrze w ciągu kilku tygodni, a dostawy maszyn seryjnych rozpoczną się pod koniec 2010 roku.

Niestety program zaliczył kolejne opóźnienia i dopiero w grudniu 2009 roku przystąpiono do przygotowań do lotu – 12 grudnia przeprowadzono próby kołowania z dużą prędkością. W swój pierwszy lot Boeing 787 Dreamliner wzbił się w powietrze 15 grudnia 2009 roku. Lot trwał 3 godziny i pomijając problemy z pogodą, które wymusiły jego skrócenie, przebiegł sprawnie i zakończył się pełnym sukcesem.

Po udanym oblocie rozpoczęto zaplanowane na prawie 9 miesięcy próby w locie. Brało w nich udział 6 maszyn, różniących się silnikami. Pierwszy publiczny pokaz Boeinga 787 miał miejsce 18 lipca 2010 roku na Farborough Airshow w Wielkiej Brytanii. Niestety w trakcie kolejnych miesięcy testów doszło do kilku incydentów, min. z elektryką i silnikami, które doprowadziły do przedłużenia prób.

Ostatecznie Boeing 787 Dreamliner otrzymał certyfikat FAA i European Aviation Safety Agency 26 sierpnia 2011 roku. Od tego momentu najnowsze dziecko Boeinga mogło wejść do eksploatacji, opóźnionej o blisko 4 lata. Pierwszą maszynę seryjną dostarczono liniom All Nippon Airways 25 września 2011 roku. Ostateczny koszt programu oszacowano na 32 mld dolarów.

Pod koniec marca 2017 roku rozpoczęto próby modelu 787-10, czyli wydłużonej wersji Dreamlinera, mogącej zabrać na pokład ponad  330 pasażerów. Oblot samolotu miał miejsce 31 marca 2017 roku. Maszyna spędzi cały rok na próbach i jeśli przejdzie je pomyślnie, w 2018 roku wejdzie do eksploatacji.

Konstrukcja

Boeing 787 Dreamliner to szerokokadłubowy średni, dwusilnikowy samolot pasażerski dalekiego zasięgu. Maszyna występuję obecnie w 3 wersjach, natomiast kolejna odmiana – cargo, ma powstać w przyszłości. Początkowo planowano produkcję wariantów 787-3 – do obsługi krótkich tras, 787-8 – wariant podstawowy i 787-9 oraz 787-10 – wersje wydłużone. Ostatecznie z odmiany 787-3 zrezygnowano z powodów ekonomicznych.

Dzięki lekkiej konstrukcji, opartej głównie na kompozytach, oraz nowoczesnym silnikom Dreamliner jest bardziej ekonomiczny w eksploatacji w porównaniu do starszych maszyn. Skrzydła wyposażone są w winglety, które dodatkowo zmniejszają zużycie paliwa.

Największym wyróżnikiem Dreamlinerów jest ich wyposażenie. Wydajniejsza klimatyzacja i specjalnie przyciemniane szyby zwiększają komfort podróży. Również rozkład foteli jak i samo ich wykonanie sprawia, że podróż jest znacznie wygodniejsza i przyjemniejsza niż w innych maszynach podobnej klasy (nawet jet lag jest mniejszy – przetestowane w praktyce).

Pod względem konstrukcji, fotele, zwłaszcza klasy biznes i premium economy, są bardzo wygodne i zapewniają więcej miejsca na nogi. Samoloty wyposażone są również w rozbudowany system rozrywki pokładowej oraz taki drobny gadżet, jakim są gniazdka elektryczne.

Według informacji Boeinga, program uzyska rentowność w momencie zbudowania ponad 1100 Dreamlinerów. Według danych na koniec 2016 roku, zamówionych zostało 1200 maszyn.

Największymi lub najważniejszymi użytkownikami Dreamlinerów są linie All Nippon Airways, Etihad Airways, Qatar Airways, United Airlines, Japan Airlines, American Airlines, British Airways, Air Canada, Singapore Airlines, Air India, Air France, KLM, Aeroflot, Norwegian Air Shuttle, Qantas, TUI Travel, Virgin Atlantic Airways, Ethiopian Airlines i PLL LOT.

Problematyczny początek eksploatacji

Pierwsze lata eksploatacji Dreamlinerów przebiegły w miarę spokojnie, chociaż doszło do wielu drobnych incydentów i problemów technicznych. Media na całym świecie wręcz nadgorliwie interesowały się każdym drobnym incydentem, przez co Dreamlinery zaczęły zbierać wiele negatywnych opinii (w większości przesadzonych). Punktem kulminacyjnym był  jednak incydent jaki miał miejsce 16 stycznia 2013 roku na pokładzie maszyny należącej do All Nippon Airways

W trakcie lotu system zasygnalizował problemy z akumulatorami, a w kabinie wyczuwalny był zapach spalenizny. Po awaryjnym lądowaniu w Takamatsu w Japonii, odkryto, że doszło do pożaru jednego z akumulatorów. Incydent był na tyle poważny, że uziemiono 50 dostarczonych już samolotów.

W toku przeprowadzonego przez Boeinga śledztwa wykryto, że doszło do przegrzania się akumulatora. Ich konstrukcja oraz system chłodzenia wymagały przekonstruowania. Prace zakończono pod koniec kwietnia 2013 roku. Pierwszy komercyjny lot już zmodernizowanego samolotu miał miejsce 27 kwietnia. W kolejnych latach nie wykryto żadnych usterek.

Boeingi 787 nie brały udziału również w żadnym poważniejszym incydencie i w żadnym wypadku lotniczym.

Polskie Dreamlinery

Polskie Linie Lotnicze LOT były jednymi z pierwszych użytkowników Dreamlinerów i pierwszym europejskim użytkownikiem tych maszyn. Zamówiono 8 maszyn z opcją na 6 kolejnych. Pierwszy samolot dostarczono 15 listopada 2012 roku.

Maszyny eksploatowane przez LOT mogą zabierać na pokład 252 pasażerów w 3 klasach (Business Class, Premium Economy i Economy). Dreamlinery LOT-u wykorzystywane są na najdłuższych trasach i uznawane za samoloty premium.

Wprowadzenie do eksploatacji tak nowoczesnych maszyn sprawiło, że media w Polsce wyjątkowo upodobały sobie wykrywanie wszelkich incydentów i problemów związanych z ich eksploatacją. Każda awaria, usterka lub nawet większe opóźnienie była i jest nagłaśniania, przez co w mediach wytworzył się fałszywy obraz dużej awaryjności Dreamlinerów. W praktyce samoloty te dysponują sprawnością na poziomie 98%, co jest bardzo dobrym wynikiem jak na nowe maszyny seryjne i znacznie wyższym od starszych samolotów (np. 767 wykorzystywanych wcześniej przez PLL LOT).

W styczniu 2017 roku PLL LOT ogłosił, że zamierza skorzystać z opcji i zamówić 3 kolejne Dreamlinery. Maszyny wejdą do eksploatacji w 2018 roku. Ostatecznie w PLL LOT służyć będzie 8 Boeingów 787-8 i 3 787-9. 14 lipca 2017 roku dostarczono ostatniego z ośmiu zamówionych początkowo maszyn w wersji 787-8, a 28 czerwca 2018 roku dotarł ostatni z Boeingów 787-9, w specjalnym, okolicznościowym malowaniu z okazji 100-lecia odzyskania niepodległości. Co istotne, maszyna będzie latała w tym malowaniu przez  cały okres swojej służby w PLL LOT.

W 2018 roku flota PLL LOT powiększyła się o trzy kolejne Dreamlinery w wersji 787-9. Pierwsza maszyna tego typu dotarła do Polski 23 marca 2018 roku. Samoloty w tej wersji mogą zabrać na pokład 294 pasażerów (24 w klasie biznes, 21 w klasie ekonomicznej premium oraz 249 w klasie ekonomicznej).