Pancernik Mikasa – ostatni zachowany predreadnought

Zbudowany w 1900 roku pancernik Mikasa był w swoim czasie jednym z najnowocześniejszych okrętów liniowych na świecie. Chociaż szybko został zdeklasowany, zapisał się w historii jako ostatni zachowany predreadnought. Okręt (albo raczej to co z niego zostało) zachowano w Yokosuce, gdzie można go zwiedzać.

Wnioski płynące z wojny chińsko-japońskiej (1894-1895) sprawiły, że dowództwo japońskiej floty podjęło decyzję o rozbudowie floty w oparciu o nowe okręty wojenne. Z racji tego, że podczas tego konfliktu wykorzystywano m.in. okręty zbudowane we Francji w oparciu o ideę Jeune École, czyli Młodej szkoły, które niezbyt się sprawdziły w praktyce, nowe okręty wojenne postanowiono zamówić w Wielkiej Brytanii. W tym czasie japońskie stocznie nie były jeszcze gotowe do budowy tak dużych okrętów wojennych.

Program rozbudowy floty zakładał zbudowanie 6 nowych pancerników i 6 krążowników pancernych (a dokładnie zbudowanie nowych 4 pancerników i 4 krążowników w Wielkiej Brytanii, oraz po jednym krążowniku we Francji i Niemczech, a dopełnieniem programu były już zbudowane w Wielkiej Brytanii pancerniki typu Fuji). Środki finansowe na ich budowę miały pochodzić z reparacji zapłaconych przez Chiny po przegranej wojnie. Zamówienia na nowe okręty złożono w kilku stoczniach. Wśród zamówionych okrętów znalazły się ostatecznie pancernik Asahi, dwa pancerniki typu Shikishima i pancernik Mikasa. Ten ostatni zbudowany został z uwzględnieniem wniosków z prac nad pozostałymi okrętami.

Zamówienie na Mikasę złożono 26 września 1898 roku, a stępkę położono 24 stycznia 1899 roku w stoczni Vickers, Sons & Maxim w Barrow-in-Furness w Wielkiej Brytanii. Wodowanie miało miejsce 8 listopada 1900 roku, a do służby okręt wszedł 1 marca 1902 roku. Pancernik został zaprojektowany w oparciu o zmodyfikowane plany pancerników typu Formidable. Koszt budowy wyniósł 880 000 funtów (współcześnie około 101,6 mln funtów), czyli 8,8 mln jenów.

Okręt miał 131,7 m długości i 15 380 ton wyporności. Napęd stanowiły dwa silniki parowe o mocy 15 000 ihp, zapewniające prędkość maksymalną 18 węzłów oraz zasięg 9000 mil morskich (17 000 km) przy prędkości 10 węzłów. Pancerz z stali pancernej Kruppa miał grubość 102-229 mm w pasie burtowym, 51-76 mm na pokładzie, 203-254 mm na wieżach, 203-356 mm na barbetach, 102-356 mm na mostku i 51-152 mm na kazamatach. Załoga liczyła 836 oficerów i marynarzy.

Uzbrojenie składało się z 4 dział kalibru 305 mm w dwóch wieżach (w praktyce były to obrotowe barbety z pełną zabudową, a nie typowe wieże działowe), 14 dział kalibru 152 mm, 20 dział kalibru 76 mm, 12 dział kalibru 47 mm i 4 wyrzutni torped kalibru 450 mm. Pancernik otrzymał dalmierze Barr & Stroud FA3 pozwalające na prowadzenie skutecznego ognia na dystansie 7300 m. Ponadto okręty posiadały teleskopowe celowniki o powiększeniu 24x.

Pancernik Mikasa wyruszył z Wielkiej Brytanii do Japonii 13 marca 1902 roku. Początkowo kariera okrętu była spokojna. Przełomem był wybuch wojny rosyjsko-japońskiej w 1904 roku. Okręt wziął udział w bitwie o Port Arthur 9 lutego 1904 roku. W trakcie starcia załoga pancernika prowadziła nieskuteczny ogień w kierunku kilku rosyjskich okrętów i nie odniosła większych sukcesów. Japoński okręt został trafiony dwoma pociskami, które zraniły 7 członków załogi.

Kolejnym starciem, w którym okręt wziął udział był pojedynek z rosyjskim pancernikiem Pietropawłowsk 13 kwietnia. Zanim jednak doszło do wymiany ognia, rosyjski okręt zawrócił do Port Arthur i… wszedł na japońską minę, która doprowadziła do eksplozji jednego z magazynów amunicji i zatonięcia okrętu. 10 sierpnia 1904 roku Mikasa wziął udział w bitwie na Morzu Żółtym. W trakcie walk został trafiony przez 20 pocisków, które uszkodziły jedną z wież dział kalibru 305 mm, oraz doprowadziły do śmierci 125 członków załogi. Również i tym razem japoński okręt nie zadał rosyjskim jednostkom większych uszkodzeń.

27 maja 1905 roku Mikasa wziął udział w Bitwie pod Cuszimą. Podczas tej bitwy (zwycięskiej dla Japończyków) pancernik doznał lekkich uszkodzeń, gdy doszło do przedwczesnej eksplozji pocisku w lufie działa kalibru 305 mm, a jedno działo kalibru 152 mm zostało uszkodzone przez rosyjski pocisk. Łącznie okręt otrzyma 40 trafień, które nie uszkodziły mocno okrętu, ale doprowadziły do śmierci 113 członków załogi. W trakcie bitwy Mikasa wystrzeliła 124 pociski kalibru 305 mm i zajęła drugie miejsce po pancerniku Asahi.

Było to ostatnie starcie w jakim Mikasa wzięła udział. W nocy z 11 na 12 września 1905 roku doszło do nagłego pożaru i eksplozji magazynu amunicji, gdy Mikasa znajdowała się w porcie Sasebo. W wyniku eksplozji okręt zatonął a 251 członków załogi zginęło. Po zatonięciu okrętu podjęto decyzję o jego wydobyciu, co nastąpiło 7 sierpnia 1906 roku. Po trwających dwa lata pracach remontowych i połączonej z nimi modernizacji, prowadzonych w Arsenal Sasebo, Mikasa wróciła do służby 24 sierpnia 1908 roku.

Podczas I wojny światowej okręt wykorzystywano jako pancernik obrony wybrzeża. W 1921 roku Mikasa wziął udział w japońskiej interwencji podczas rosyjskiej wojny domowej. 23 września 1923 roku podjęto decyzję o wycofaniu okrętu ze służby na mocy postanowień Traktatu waszyngtońskiego. Równocześnie uznano, że pancernik powinien zostać zachowany jako okręt-muzeum. Po stosownych przeróbkach, Mikasa został udostępniony zwiedzającym 12 listopada 1926 roku w porcie Yokosuka. Kadłub okrętu zabetonowano przy nabrzeżu.

Okręt przetrwał II wojnę światową, ale po jej zakończeniu został znacznie uszkodzony i rozgrabiony. Zdezelowany wrak przykuł w 1955 roku uwagę amerykańskiego biznesmena Johna Rubina, który zainicjował kampanię na rzecz odbudowy okrętu. W prace zaangażował się również admirał Chester W. Nimitz.

Po intensywnych pracach remontowych, zabetonowany kadłub Mikasa częściowo rozebrano, a nadbudówki odbudowano i przystosowano ponownie do pełnienia roli muzeum. Mikasa został ponownie udostępniony zwiedzającym w 1961 roku. Obecnie pancernik cały czas pełni funkcję okrętu-muzeum i jest dostępny do zwiedzania. Jest to ostatni zachowany predreadnought na świecie, oraz ostatni brytyjski pancernik jaki zachowano.

Jako ciekawostkę warto dodać, że okręt ten dostępny jest również w grze World of Warships – możecie skorzystać z tego linku, aby założyć nowe konto lub wrócić do gry i uzyskać dodatkowe bonusy.