Wrak pancernika USS Arizona (BB-39) przypomina wszystkim odwiedzającym Pearl Harbor o japońskim ataku na port, 7 grudnia 1941 roku. Okręt zatonął po celnym trafieniu bombą, która doprowadziła do jego eksplozji. Wrak uznano ostatecznie za pomnik i grób, przez co pozostawiono go, a z czasem zbudowano nad nim pomnik – USS Arizona Memorial.
Geneza
Pancernik USS Arizona był jednym z dwóch okrętów typu Pennsylvania, czyli powiększonych i ulepszonych pancerników będących następcami typu Nevada. Okręty określano jako tzw. superdreadnoughty. Budowę Arizony rozpoczęto 16 marca 1914 roku w stoczni Brooklyn Navy Yard. Wodowanie miało miejsce 19 czerwca 1915 roku, a do służby pancernik wszedł 17 października 1916 roku. Gdy rozpoczęto budowę okrętu, stoczniowcy chcieli zwodować jednostkę w ciągu zaledwie 10 miesięcy, ale plan ten nie powiódł się.
Arizona miała 185 m długości i wyporność 29 626 ton. Napęd stanowiły 4 zespoły turbin parowych o mocy 33 376 KM, zapewniających prędkość maksymalną 21 węzłów i zasięg 8000 mil morskich (15 000 km) przy prędkości 10 węzłów. Uzbrojenie składało się początkowo z 12 dział kalibru 356 mm w 4 wieżach, 22 dział kalibru 127 mm, 2 (już po zbudowaniu dodano kolejne 2) dział kalibru 76 mm, oraz dwóch wyrzutni torped kalibru 533 mm.
Pancerz miał grubość 203-343 mm w pasie burtowym, 203-330 mm na grodziach, 330 mm na barbetach, 457 mm na wieżach, 127 mm na pokładzie i 356-406 mm na mostku. Załoga początkowo liczyła 1087 oficerów i marynarzy. W toku służby okręt przeszedł kilka modernizacji, które zmieniły układ uzbrojenia i doprowadziły do znacznego wzrostu liczby członków załogi.
Eksploatacja
Pancernik wszedł do służby na krótko przed włączeniem się Stanów Zjednoczonych do I wojny światowej. Niestety podczas prób doszło do awarii silnika, która wymusiła powrót do stoczni w celu wykonania remontu wymagającego wycięcia otworów w pokładzie. Do zakończenie wojny okręt pozostawał blisko baz i rzadko wychodził w morze samodzielnie, w obawie przed niemieckimi u-bootami.
W połowie listopada 1918 roku pancernik wraz kilkoma innymi amerykańskimi okrętami wyruszył do Wielkiej Brytanii, gdzie w grudniu dołączył do kolejnych okrętów eskortujących prezydenta Woodrowa Wilsona. Po zakończeniu wizyty prezydenta w Europie, pancernik wrócił do USA. W 1919 roku okręt wrócił do Europy wraz z wzrostem napięć między Turcją i Grecją, oraz wybuchem wojny między tymi krajami.
W 1920 roku pancernik poddano pierwszej modernizacji, w ramach której usunięto część dział kalibru 127 mm, które pierwotnie umieszczono w kadłubie, na tyle nisko, że podczas rejsu w złych warunkach pogodowych, były często zalewane przez fale. Dalsza służba okrętu była bardzo spokojna i ograniczała się do udziału w licznych manewrach i ćwiczeniach.
W 1929 roku po raz kolejny okręt poddano modernizacji. Tym razem jej zakres był jednak zdecydowanie większy. Zainstalowano nowe maszty z dalmierzami, usunięto kolejne działa kalibru 127 mm, zainstalowano dodatkowe uzbrojenie przeciwlotnicze, zmodyfikowano wieże artylerii głównej, co pozwoliło na zwiększenie kąta podniesienia dział, przebudowano rufową katapultę dla samolotów oraz pogrubiono pancerz pokładu o 44 mm. Dodatkowo wymieniono znaczną część wyposażenia maszynowni. Usunięto również podwodne wyrzutnie torped.
W efekcie prac, znacząco wzrosła wyporność okrętu – do 38 258 ton, ale modernizacja silników, których moc wzrosła do 35 081 KM sprawiła, że pancernik utrzymywał prędkość 20,7 węzła. Załoga okrętu liczyła po modernizacji 92 oficerów i 1639 marynarzy.
Rutynowa i nudna służba Arizony została przerwana w 1934 roku, gdy okręt i jego załoga wzięli udział w kręceniu filmu Here Comes the Navy. W kolejnych latach poza udziałem w ćwiczeniach okrętach dużo czasu spędzał w porcie. W 1940 roku pancernik został przeniesiony do Pearl Harbor wraz z resztą Floty Pacyfiku. Jak się okazało, ostatecznie miał tam pozostać na zawsze.
Atak na Pearl Harbor
7 grudnia 1941 roku japońskie samoloty pokładowe zaatakowały amerykańską bazę w Pearl Harbor. W trakcie ataku, jednym z celów stał się pancernik USS Arizona, który wrócił z ćwiczeń artyleryjskich, które miały miejsce 4 grudnia. Dodatkowo od 6 grudnia prowadzono na nim doraźne naprawy.
W kierunku pancernika skierowało się 10 japońskich bombowców, które uzyskały 4 trafienia, a 3 bomby wybuchły blisko kadłuba. Ostatnia z bomb uderzyła o godzinie 8:06 w pobliżu wieży numer 2 na dziobie. Chwilę później okrętem wstrząsnęła potężna eksplozja, która doprowadziła do prawie całkowitego zniszczenia części dziobowej pancernika. W wyniku wybuchu zginęło 1177 członków załogi z 1512 znajdujących się na pokładzie w momencie ataku. Eksplozja została uwieczniona na filmie.
Dokładne miejsce trafienia bomby oraz przyczyna eksplozji nie jest do końca znana. Skala uszkodzeń była tak duża, że niemożliwe było odtworzenie przebiegu wydarzeń. Istnieje wiele hipotez na temat źródła eksplozji. Jedna mówi, że bomba przebiła się przez pancerz i wpadła do magazynu ładunków miotających, albo ładunków do dział sygnałowych i katapulty. Inna teoria mówi, że bomba wpadła do otwartego włazu i spadła aż na poziom magazynów amunicji, gdzie składowano łatwopalne materiały poza opancerzonymi magazynami. Możliwe również, że bomba przebiła się przez pancerz i wpadła bezpośrednio do któregoś magazynu amunicji.
Każda z tych teorii ma swoje mocne i słabe punkty, więc oszacowanie, która jest najbardziej prawdopodobna nie jest możliwe. Wiadomo jedynie, że eksplozja była potężna i zniszczyła cały dziób, ale nie wyrwała wież działowych – więc teoria o eksplozji magazynu amunicji do dział artylerii głównej może być mniej prawdopodobna.
Dalsze losy
Wrak pancernika poddano oględzinom, które wykazały, że nie nadaje się on do naprawy. W tej sytuacji w 1942 roku USS Arizona został skreślony z listy floty. Z racji tego, że na jego pokładzie zginęło tak wielu marynarzy, podjęto decyzję o zachowaniu wraku – usunięto jedynie nadbudówki i wieże wraz z uzbrojeniem.
Pozostawiony własnemu losowi wrak stał się symbolem ataku na Pearl Harbor i miejscem pamięci. 7 marca 1950 roku wydano zgodę na wywieszenie na nim amerykańskiej flagi, tak jak ma to miejsce na jednostkach pozostających w służbie. W 1962 roku natomiast nad wrakiem zbudowano pomnik – USS Arizona Memorial.
Pomnik zaprojektowany przez Alfreda Preisa składa się z trzech części – wejścia, miejsca zgromadzeń i światyni. Środkowa część posiada 7 okien, które symbolizują datę ataku na Pearl Harbor. Cały pomnik posiada łącznie 21 okien, co nawiązuje do symbolicznych 21 salutów armatnich lub 21 marynarzy trzymających wieczną wartę przy grobowcu poległych. Można powiedzieć, że jednym z „elementów” pomnika są unoszące się na powierzchni wody plamy oleju napędowego, który cały czas sączy się z wnętrza pancernika. Nazywa się je „łzami Arizony”.
Wewnątrz pomnika na tablicy wyryte są nazwiska poległych na pokładzie okrętu. Dodatkowo prochy każdego marynarza, który służył na Arizonie w momencie jego zatopienia mogą zostać pochowane wewnątrz wraku, a prochy marynarzy, którzy służyli wcześniej na okręcie, mogą zostać rozsypane w wodach zatoki przy wraku.
Obecnie w pobliżu pomnika cumuje pancernik USS Missouri, na pokładzie którego przedstawiciele władz Japonii podpisali akt kapitulacji, kończący II wojnę światową.
Jako ciekawostkę warto dodać, że okręt ten dostępny jest również w grze World of Warships – możecie skorzystać z tego linku, aby założyć nowe konto lub wrócić do gry i uzyskać dodatkowe bonusy.