Pancerniki typu Iowa były ostatnimi okrętami tej klasy jakie zbudowano dla US Navy. Były również ostatnimi pancernikami, które kiedykolwiek wzięły udział w walkach. Zbudowane na początku lat 40. okręty ostatecznie wycofano z eksploatacji dopiero po zakończeniu operacji Pustynna Burza w 1991 roku.
Geneza
Po I wojnie światowej floty wszystkich państw przeszły drastyczną transformację. Olbrzymie pancerniki musiały bowiem stawić czoła nowemu przeciwnikowi – lotnictwu. Samoloty startujące najpierw z lądu, a później z lotniskowców stały się największym zagrożeniem dla wielkich i powolnych pancerników, które do niedawna królowały na morzach i oceanach.
Dodatkowo na mocy Traktatu waszyngtońskiego z 1922 roku państwa posiadające najpotężniejsze floty zobowiązały się do ograniczenia wielkości i siły ognia nowych pancerników. Wśród sygnatariuszy traktatu znalazły się Wielka Brytania, Stany Zjednoczone, Japonia, Francja i Włochy.
Pancernik USS New Jersey (BB-16) z 1906 roku. Okręt określany był jako pancernik typu pre-dreadnought. Okręt który dał imię drugiemu pancernikowi typu Iowa zatonął 5 września 1923 po zbombardowaniu przez samoloty w czasie ćwiczeń
Wszystkie wspomniane kraje wycofały się wówczas z budowy większości nowych ciężkich okrętów wojennych, zwłaszcza pancerników. Okręty które powstały w trakcie obowiązywania Traktatu waszyngtońskiego cechowały się słabszym uzbrojeniem, pancerzem i osiągami, nawet od niektórych okrętów z czasów I wojny światowej. Z czasem postanowienia traktatu zaczęły jednak przeszkadzać sygnatariuszom. Pierwsza wycofała się Japonia, która rozpoczęła program rozbudowy floty na początku lat 30.
Zaniepokojone tym faktem Stany Zjednoczone i Wielka Brytania szukały sposobu na utrzymanie traktatu w mocy, ale przy okazji również przygotowywały się do wypowiedzenia jego postanowień. Ostatecznie w 1936 roku Traktat waszyngtoński przestał obowiązywać.
Brytyjski pancernik HMS Nelson zbudowany zgodnie z postanowieniami Traktatu waszyngtońskiego w 1927 roku. Okręt charakteryzował się bardzo nietypowym rozmieszczeniem artylerii
Pancerniki typu Iowa
W 1935 roku USA rozpoczęto prace projektowe nad nowymi pancernikami, które miały być odpowiedzią na nowe, wolne od postanowień Traktatu waszyngtońskiego japońskie okręty. Nowe pancerniki określane jako jednostki typu Iowa projektowano z uwzględnieniem wszystkich dostępnych w połowie lat 30. technologii.
Okręty projektowano z myślą o wspieraniu grup bojowych szybkich lotniskowców typu Essex. W związku z tym planowano, że będą one osiągały prędkość około 35 węzłów, a ich wyporność przekroczy 45 000 ton. Uzbrojenie miały stanowić działa kalibru 406 mm.
Pancerniki USS Iowa i USS Wisconsin w rezerwie
1 lipca 1939 roku zamówiono pierwsze dwa okręty tego typu – USS Iowa (BB-61) i USS New Jersey (BB-62). 12 czerwca 1940 roku zamówiono dwa kolejne – USS Missouri (BB-63) i USS Wisconsin (BB-64), a 9 września 1940 roku ostatnie dwa – USS Illinois (BB-65 i USS Kentucky (BB-66).
USS Missouri w Pearl Harbor w 2010 roku w czasie powrotu na wyspę Ford po remoncie
Do końca wojny zbudowano jedynie cztery z nich. Dwa ostatnie, nie ukończone zezłomowano po wojnie. W czasie II wojny światowej pancerniki typu Iowa wzięły udział w licznych operacjach na Pacyfiku, aktywnie wspierając amerykańskich żołnierzy zajmujących kolejne japońskie wyspy, oraz stoczyły kilka pojedynków z mniejszymi okrętami wojennymi Japonii. Wszystkie cztery pancerniki tylko raz wzięły udział wspólnie w jednej operacji. Miało to miejsce podczas walk o Okinawę w kwietniu 1945 roku.
Koszt budowy okrętów typu Iowa wyniósł od 100 000 000 do 125 000 000 dolarów (współcześnie byłoby to około 1,69 mld dolarów do 2,11 mld dolarów).
Pancerniki USS Iowa i USS Wisconsin w rezerwie
Nigdy nie stoczyły jednak typowego pojedynku artyleryjskiego z pancernikami wroga. Po zakończeniu walk kilkukrotnie wycofywano je z eksploatacji i przywracano do służby. Niektóre z nich wzięły udział w wojnie w Korei, Wietnamie oraz po raz ostatni w czasie operacji Pustynna Burza.
Obecnie wszystkie cztery pancerniki typu Iowa przekształcono w muzea.
USS Missouri
