Kanał Koryncki – antyczny projekt zrealizowany w XIX wieku

Łączący Morze Egejskie z Morzem Jońskim Kanał Koryncki powstał pod koniec XIX wieku, jednak pierwsze nieudane próby jego budowy podejmowano już w I wieku n. e.. Ze względu na swoją konstrukcję, kanał nie przyniósł znaczących korzyści żegludze i obecnie wykorzystywany jest głównie w celach turystycznych.

Geneza

Pierwsze plany przekopania Przesmyku Korynckiego pojawiły się już w VI w. p. n. e., jednak dopiero w 67 roku n. e. podjęto prace konstrukcyjne. Ich inicjatorem był cesarz Neron. Przekopanie kanału powierzono około 6000 niewolników, jednak z powodu śmierci Nerona, budowy nie dokończono. Jego następca, cesarz Galba uznał, że prace są zbyt kosztowne.

Pomysł budowy kanału powrócił na początku XIX wieku, kiedy Grecja odzyskała niepodległość. W 1830 roku Ioannis Kapodistrias zwrócił się do francuskich inżynierów z prośbą o przygotowanie projektu kanału, jednak prac nie rozpoczęto z powodu przewidywanych kosztów, które były zbyt wysokie dla młodego państwa greckiego. Wraz z otwarciem w 1869 roku Kanału Sueskiego, pomysł budowy Kanału Korynckiego nie tylko powrócił, ale również zyskał bardziej realne szanse na realizację.

Grecki premier, Thrasyvoulos Zaimis przeforsował w parlamencie podjęcie decyzji o budowie kanału. Projektem mieli kierować doświadczeni francuscy inżynierowie, jednak z powodu bankructwa francuskich firm odpowiedzialnych za budowę Kanału Panamskiego, również i tym razem prac nie rozpoczęto. Dopiero w 1881 roku francuska firma Société Internationale du Canal Maritime de Corinthe otrzymała koncesję na budowę kanału, oraz możliwość zarządzania nim przez 99 lat. Oficjalnie budowę kanału rozpoczęto 23 kwietnia 1882 roku.

(Nie)przydatny kanał

Początkowy kapitał przeznaczony na budowę kanału wynosił 30 mln franków, jednak po ośmiu latach prac, fundusze zostały wyczerpane. Zarówno prezes firmy, István Türr, jak i sama firma zbankrutowały, podobnie jak bank finansujący prace. Ze względu na zaawansowanie prac, grecki rząd podjął decyzję o przekazaniu projektu w ręce greckiej firmy, która szybko wznowiła budowę. Oficjalnie prace zakończono 25 lipca 1893 roku.

Wybudowany kanał miał zapewnić przepustowość rzędu 4 mln ton ładunków rocznie, jednak do 1906 roku kanałem przewożono zaledwie 500 tys. ton ładunków rocznie. Do 1913 roku udało się zwiększyć ruch do 1,5 mln ton, jednak z powodu wybuchu I wojny światowej ruch w kanale zaczął spadać. Chociaż Kanał Koryncki pozwalał na ominięcie 700-kilometrowej trasy wokół Peloponezu, ze względu na jego konstrukcję, wielu armatorów nie chciało z niego korzystać.

Głównym problemem liczącego 6343 m kanału była jego mała szerokość, wynosząca około 21 do 24,6 m, oraz głębokość około 8 m. Oznaczało to, że statki poruszające się kanałem mogą mieć maksymalnie 17,6 m szerokości i zanurzenie 7,3 m. Dodatkowo sam rejs jest bardzo trudny z powodu silnych prądów.

Kolejnym istotnym problemem były skały osadowe, w których wykuto kanał. Nie należą one do zbyt stabilnych, zwłaszcza, że rejon w którym znajduje się kanał jest aktywny sejsmicznie. W związku z tym często dochodziło do osunięć ścian kanału (ściany kanału mają około 90 m wysokości w zależności od miejsca). Konieczne było czasochłonne i regularne oczyszczanie dna kanału oraz dobudowanie specjalnych wzmocnień w dolnej części ścian.

Podczas II wojny światowej Kanał Koryncki został znacząco uszkodzony przez wycofujące się wojska niemieckie. Zniszczono wiszące nad kanałem mosty, których fragmenty spadły na dno. Dodatkowo do wody zrzucono liczne pociągi i lokomotywy, aby zablokować kanał i maksymalnie utrudnić prace oczyszczające. Dopiero w listopadzie 1947 roku zaczęto oczyszczać kanał.  7 lipca 1948 roku udostępniono go dla ruchu jednostek z małym zanurzeniem, a we wrześniu tego samego roku dla pozostałych statków.

Obecnie kanał cały czas jest wykorzystywany, jednak ze względu na swoją niewielką szerokość, rocznie przepływa przez niego około 11 000 statków, głównie pasażerskich i niewielkich jednostek. Większość statków towarowych musi korzystać z długiej trasy wokół Peloponezu.