Eastland – od promu, przez tragedię do długiej służby w wojsku

Zbudowany w 1903 roku statek pasażerski SS Eastland przez 12 lat wykorzystywany był do przewozu turystów i pasażerów między Michigan a Chicago. Niestety w 1915 roku doszło na jego pokładzie do tragedii, gdy przeciążona jednostka przewróciła się przy nabrzeżu portowym, a 848 osób zginęło. Nie był to jednak koniec jego historii bo wrak przebudowano i zamieniono w kanonierkę.

Od promu do katastrofy

Zamówienie na SS Eastland złożono w październiku 1902 roku w stoczni Jenks Ship Building Company. Wodowanie statku miało miejsce 6 maja 1903 roku, a w pierwszy rejs jednostka wyruszyła 16 lipca 1903 roku. Statek miał 80,7 m długości oraz tonaż około 1950 ton. Napęd stanowiły dwa silniki parowe o mocy 1750 KM, zapewniające prędkość około 16,5 węzła. Na pokładzie mogło się zmieścić aż 2752 pasażerów.

Praktycznie od samego początku historia jednostki nie była udana. Podczas pierwszych rejsów wyszły na jaw wady konstrukcyjne, które doprowadzały do znacznych przechyłów jednostki. W 1903 i 1906 roku doszło do kilku incydentów, podczas których statek przechylał się zbyt mocno i mógł się przewrócić. Chociaż udało się wówczas zapobiec tragedii, wszystko zmieniło się 24 lipca 1915 roku.

Tego dnia SS Eastland wraz z czterema innymi statkami pasażerskimi stacjonującymi w Chicago został wynajęty przez Western Electric Company do przewiezienia pracowników z zakładów Hawthorne Works w Cicero, w stanie Illinois, do Michigan City w stanie Indiana na firmowy piknik. Było to wielkie wydarzenie, w związku z czym frekwencja dopisała. Na krótko przed rejsem, SS Eastland przeszedł przebudowę, w wyniku której dodano większą liczbę łodzi ratunkowych na górnych pokładach (było to efektem zmian w przepisach po zatonięciu Titanica), co jeszcze bardziej pogorszyło jego stateczność.

Między 6:30 a 7:10 na pokład statku weszło około 2572 pasażerów, którzy czekając na wypłynięcie zgromadzili się na górnych pokładach, skąd mogli obserwować rozgrywające się w pobliżu nabrzeża zawody. Jednostka zaczęła się wówczas przechylać, więc załoga zalała zbiorniki balastowe, aby zniwelować przechył. Około 7:28 Eastland ponownie przechylił się na lewą burtę, po czym natychmiast przewrócił i zaczął nabierać wody.

Setki pasażerów zostały uwięzione pod pokładem, a pozostali znaleźli się w wodzie. Służby portowe oraz załogi okolicznych statków natychmiast ruszyły z pomocą, ale mimo szybkiej reakcji, 844 pasażerów i 4 członków załogi zginęło. Wrak statku znajdował się w płytkiej wodzie i tuż przy nabrzeżu, dzięki czemu udało się odnaleźć ciała zabitych, które przetransportowano do różnych punktów w całym mieście. Firma Western Electric Company wsparła finansowo operację wydobycia wraku i ciał zabitych kwota 100 000 dolarów (współcześnie około 2,52 mln dolarów).

Przeprowadzone śledztwo wykazało, że powodem katastrofy był brak stabilności statku, do którego doszło, gdy pasażerowie zaczęli się gromadzić na wyższych pokładach. Dodatkowo załoga popełniła błędy w zalewaniu zbiorników balastowych co jeszcze bardziej przyśpieszyło katastrofę. Mimo olbrzymiej tragedii, ostatecznie nie wskazano jednak winnych katastrofy, uznając że spowodowana była złą konstrukcją statku, a załoga oraz jego właściciele nie mogli przewidzieć że tak wiele osób w krótkim czasie przejdzie na jedną burtę jednostki (mimo wprowadzonych wcześniej ograniczeń).

Nowe życie jako USS Wilmette

Wrak Eastlanda został podniesiony z dna 14 sierpnia 1915 roku, a następnie sprzedany amerykańskiej flocie, które po długim procesie remontu i przebudowy, wprowadziła 20 lutego 1918 roku jednostkę do służby pod nazwą USS Wilmette jako kanonierkę. W wyniku przebudowy jednostka została uzbrojona w cztery działa kalibru 100 mm, dwa kalibru 76,2 mm oraz dwa lekkie działka jednofuntowe. Załoga liczyła 209 oficerów i marynarzy.

USS Wilmette pozostawał w służbie przez krótki czas, po czym w lipcu 1919 roku przeniesiono go do rezerwy, w której pozostał do czerwca 1920 roku. 7 czerwca 1921 roku kanonierka otrzymała zadanie zatopienia przejętego po I wojnie światowej niemieckiego u-boota UC-97. Jako ciekawostkę warto dodać, że w załodze statku znaleźli się J.O. Sabin i A.F. Anderson, którzy zapisali się w historii jako odpowiednio pierwszy amerykański marynarz, którzy oddał strzał z działa podczas I wojny światowej, oraz pierwszy, który wystrzelił torpedę podczas wojny.

Kolejne lata okręt spędził na licznych rejsach treningowych, a podczas II wojny światowej na jego pokładzie szkolono załogi statków handlowych, odpowiedzialne za obsługę uzbrojenia. Ostatecznie 19 grudnia 1945 roku wysłużony USS Wilmette został wycofany z służby i wystawiony na sprzedaż. Z racji braku chętnych, 31 października 1946 roku sprzedano go na złom.

Podsumowanie

Zatonięcie SS Eastland było jedną z największych katastrof w historii Chicago. Ze względu na miejsce tragedii, informacje o niej szybko obiegły media i przyciągnęły wielu dziennikarzy. Powstało bardzo dużo zdjęć oraz filmów, które z czasem zgubiły się w archiwach. W 2015 roku historia zatonięcia SS Eastland ponownie obiegła media wraz z odnalezieniem archiwalnych kronik filmowych przedstawiających akcję ratunkową oraz późniejsze wydobycie ciał zabitych.