W latach 80. w ZSRR rozpoczęto prace nad nowym typem łodzi latających napędzanych silnikami odrzutowymi. Samoloty te miały pełnić rolę maszyn rozpoznawczych, ratowniczych oraz bombowców i samolotów zwalczania okrętów podwodnych (ZOP). Zbudowano jeden prototyp Berijew Be-42 (A-40 Albatros), po czym program zamknięto.
Geneza
W latach 80. wysłużone łodzie latające Berijew Be-12 nie były już zdolne do wykonywania wszystkich stawianych przed nimi zadań. W związku z tym radzieckie władze zleciły inżynierom z zakładów Berijew rozpoczęcie prac nad nowym samolotem-amfibią. Tym razem postanowiono zbudować maszynę o zupełnie innej konstrukcji niż dotychczas. Największą różnicą miało być zastosowanie do napędu silników odrzutowych, dosyć nietypowych i rzadko spotykanych w tego typu konstrukcjach.
Prace nad samolotem ruszyły się w połowie lat 80., a kierował nimi Aleksiej Kiryłowicz Konstantinow. Od początku zakładano zbudowano stosunkowo dużego samolotu, mogącego zabrać na pokład znaczny ładunek. Dzięki temu maszyna miała być zdolna do wykonywania szerokiego zakresu misji – od ratowniczych i patrolowych po zwalczania okrętów podwodnych, a nawet atakowania jednostek nawodnych. Z czasem podjęto również decyzję o przygotowaniu wersji samolotu przystosowanej do gaszenia pożarów.
Odrzutowa łódź latająca Berijew A-40 Albatros
Prototyp maszyny ukończono w 1986 roku, a jego oblot miał miejsce 8 grudnia. Po serii prób prowadzonych z lotnisk lądowych, 4 listopada 1987 roku samolot po raz pierwszy wystartował z wody. Początkowo wykorzystywano do prób jedną maszynę, ale równocześnie budowano drugi prototyp. Upadek ZSRR sprawił, że projekt musiał zostać przerwany z przyczyn finansowych. Nie dokończono budowy drugiego prototypu, który był w 70% kompletny.
Jedyny zbudowany egzemplarz łodzi latającej oznaczone jako Berijew A-40 Albatros wykorzystywano do zadań badawczych, a z czasem jego nazwę zmieniono na Berijew Be-42. Równocześnie maszyna miała zostać przystosowana do zadań ratowniczych, przede wszystkim operując z dala od własnych baz. W 1993 roku projekt ten został jednak zawieszony. Oficjalnie projekt A-40/Be-42 kontynuowano do 2012 roku (mimo iż wcześniej opracowano i wprowadzono do eksploatacji nowszą maszynę oznaczoną jako Berijew Be-200).
Gdy wydawało się, że historia Be-42 na tym się zakończy, w 2014 roku rosyjskie władze ogłosiły, że rozważają wznowienie produkcji tych samolotów. Oficjalnie 3 marca 2016 roku dowódca lotnictwa morskiego Marynarki Wojennej Floty Czarnomorskiej, pułkownik Giennadij Zagonow ogłosił, że do 2020 roku planowane jest zastąpienie wszystkich posiadanych maszyn typu Be-12 nowymi samolotami-amfibiami Berijew Be-42. W 2018 roku pojawiły się natomiast informacje o rozpoczęciu prac projektowych, których celem jest przygotowanie nowej, dostosowanej do współczesnych standardów i możliwości produkcyjnych wersji Be-42. Nie wiadomo jednak czy zakładany termin zostanie dotrzymany i czy faktycznie do służby wejdą Be-42, czy też ich znacznie unowocześnione wersje korzystające z doświadczeń z eksploatacji Be-200.
Berijew Be-42 ma 43,8 m długości i 41,6 m rozpiętości skrzydeł, a maksymalna masa startowa wynosi 86 000 kg. Napęd stanowią dwa silniki Soloviev D-30KPW i dwa silniki startowe Kolosov RD-36-35. Zapewniają one prędkość maksymalną 800 km/h i zasięg 4100 km.
W zależności od przeznaczenia, Be-42 w wersji wojskowej mógł przenosić boje sonarowe, bomby głębinowe i miny morskie, oraz 3 torpedy albo 4 do 6 kierowanych pocisków przeciwokrętowych o łącznej masie maksymalnie 6500 kg. Załoga składa się z 8 osób.
