Zapomniane bazy antarktyczne na Deception Island

Będąca częścią archipelagu Szetlandów Południowych, Deception Island (pol. Wyspa Zwodnicza) przez wiele lat była wykorzystywana przez wielorybników. Z czasem zaczęto na niej budować bazy naukowe, ale kolejne erupcje wulkanów zniszczyły je. Obecnie pozostały po nich ruiny.

Deception Island została oficjalnie odkryta w styczniu 1820 roku przez Williama Smith i Edwarda Bransfielda. 15 listopada 1820 roku przeprowadzono pierwszą ekspedycję lądową, której celem było zbadanie wyspy. Poprowadził ją Nathaniel Palmer, który też nadał wyspie używaną obecnie nazwę. Wyspa ma powierzchnię 72 km² (w momencie odkrycia była mniejsza, ale kolejne erupcje wulkanów zwiększyły jej powierzchnię) i około 12 km średnicy.

Deception Island (fot. W. Bulach/Wikimedia Commons)

Ze względu na swoje położenie i ukształtowanie, wyspa zyskała miano bezpiecznej przystani dla wielorybników i rybaków pływających na pobliskich wodach. Do 1825 roku na wyspie chroniły się załogi statków polujące na foki. Nie budowali oni jednak stałych schronień, korzystając głównie z namiotów. Ze względu na niewielką populację fok, znacznie przetrzebioną przez polowania, w 1825 roku zaprzestano polowań, a wyspa na kilka lat została opuszczona.

W 1829 roku na wyspę przybyła brytyjska ekspedycja pod dowództwem kapitana Henriego Fostera. Naukowcy przeprowadzili dokładniejsze badania wyspy oraz stworzyli pierwsze przedstawiające ją rysunki. Kolejna ekspedycja miała miejsce w 1842 roku, kiedy to Amerykanie odwiedzili wyspę i po raz pierwszy zauważyli aktywność wulkaniczną w tym rejonie.

Ruiny dawnych baz na Deception Island (fot. Christopher Prentiss Michel)

Przez kolejne lata wyspa pozostała niezamieszkała, ale w 1904 roku sytuacja uległa zmianie. Ze względu na ukształtowanie wyspy, w zatoce Whalers Bay utworzono pierwszą bazę dla wielorybników. W kolejnych latach podobne bazy zaczęły powstawać w innych częściach wyspy. W 1908 roku utworzono cmentarz, a w 1912 stację radiową i niewielką linię kolejową obsługiwaną przez drezyny. W związku z przejęciem kontroli nad wyspą przez Brytyjczyków, w 1914 roku utworzono na niej budynek magistratu.

Aż do lat 20. na wyspie zbudowano kilka baz wielorybniczych i przetwórczych. W 1928 roku utworzono nawet niewielkie lotnisko, z którego operował pojedynczy Lockheed Vega. Wielki kryzys oraz spowodowane nim zmiany gospodarcze doprowadziły jednak do opuszczenia baz. Co istotne, zabudowania i znaczna część sprzętu została porzucona. Ostatecznie przemysł wielorybniczy opuścił wyspę w 1931 roku.

Ruiny na Deception Island (fot. Murray Foubister/Wikimedia Commons)

W trakcie II wojny światowej, w 1941 roku na wyspę przybyła brytyjska ekspedycja wojskowa, która zniszczyła część zabudowań, aby nie mogły być wykorzystywane przez np. Niemców, gdyby zajęli wyspę. W 1942 roku na opuszczoną wyspę przypłynęli Argentyńczycy, którzy zatknęli na niej swoją flagę, następnie usuniętą przez Brytyjczyków.

W 1944 roku utworzono pierwszą stałą bazę naukową. Działała ona do 5 grudnia 1967 roku, kiedy to została częściowo zniszczona przez erupcję wulkanu. Uruchomiono ją ponownie rok później, 4 grudnia 1968 roku, ale 23 lutego 1969 roku została po raz drugi zniszczona. W 1948 roku utworzono argentyńską bazę, a w 1955 roku również Chilijską placówkę, które podzieliły los brytyjskiej bazy w 1967 roku.

Przez wiele kolejnych lat wyspa pozostała niezamieszkana, ale w 1990 roku utworzono na niej hiszpańską bazę naukową Gabriel de Castilla Base, a w 1993 roku ponownie uruchomiono argentyńską Decepcion Station. Mimo upływu lat na wyspie cały czas pozostały ruiny dawnych baz wielorybniczych oraz niektórych placówek naukowych.