HMS Triumph – zezłomowany za wcześnie spóźnialski

Lotniskowiec HMS Triumph powstał zbyt późno, aby wziąć udział w działaniach wojennych podczas II wojny światowej. Po wielu latach służby i konwersji na okręt wsparcia, w 1981 roku zaczęto go złomować, przez co nie został wykorzystany podczas Wojny Falklandy w 1982 roku, gdzie byłby bardzo przydatny.

Geneza

Historia lotniskowca HMS Triumph  rozpoczęła się w 1941 roku, kiedy to rozpoczęto prace nad projektem lekkich lotniskowców floty, które miały wzmocnić brytyjską flotę w działaniach na różnych frontach II wojny światowej. Według założeń, okręty te miały być mniejsze od lotniskowców floty, a dzięki temu łatwiejsze w budowie i tańsze, a równocześnie miały być lepsze od lotniskowców eskortowych, tworzonych z myślą o osłonie konwojów.

W latach 1942-1943 rozpoczęto budowę 16 jednostek tego typu, które początkowo określano jako 1942 Design Light Fleet Carrier. Z czasem oznaczenie zmieniono na typu Colossus. Do końca wojny (kapitulacji Japonii) zwodowano i wprowadzono do służby 6 okrętów tego typu. Dwa kolejne wprowadzono do służby już po wojnie, a ostatnie dwa na etapie budowy przerobiono na okręty wsparcia i pływające warsztaty dla lotniskowców. 5 dalszych lotniskowców ukończono po wojnie według zmienionego projektu i sklasyfikowano jako lotniskowce typu Majestic. Jeden okręt zwodowany latem 1945 roku został zezłomowany przed ukończeniem.

HMS Triumph był ostatnim z lotniskowców typu Colossus, który wprowadzono do służby. Jego budowę rozpoczęto od położenia stępki 27 stycznia 1943 roku w stoczni R. & W. Hawthorn Leslie & Company Ltd. Zwodowano go 2 października 1944 roku, a do służby wszedł 9 maja 1946 roku. Okręt miał 212 m długości i wyporność całkowitą 18 000 ton. Napęd stanowiły 2 turbiny parowe o mocy 40 000 KM, zapewniające prędkość maksymalną 25 węzłów i zasięg 12 000 mil morskich (22 000 km) przy prędkości 14 węzłów. Uzbrojenie obronne było ubogie i składało się z 24 działek kalibru 40 mm i 32 działek kalibru 20 mm. Grupa lotnicza liczyła do 52 samolotów. Załoga składała się z 1050 oficerów i marynarzy.

Wojna koreańska i spokojna służba

Chociaż HMS Triumph nie wziął udziału w II wojnie światowej, jego kariera bojowa rozpoczęła się już w 1950 roku. Operując początkowo w ramach Floty Śródziemnomorskiej, lotniskowiec wszedł następnie w skład floty Dalekowschodniej i płynął do Japonii, kiedy załoga otrzymała informację o rozpoczęciu walk w Korei. W tej sytuacji okręt przeszedł w stan gotowości bojowej i udał się wraz z eskortą na Okinawę, a później do Korei.

Początkowo był to jedyny dostępny na miejscu lotniskowiec, w związku z czym jego grupa lotnicza brała intensywny udział w atakach na pozycje północnokoreańskie. Okręt operował w rejonie Korei do końcówki września 1950 roku. W tym czasie grupa lotnicza utraciła większość posiadanych maszyn – zarówno z powodu strat od ognia przeciwnika, jak i sojuszniczego, ponieważ wykorzystywane przez Brytyjczyków Supermarine Seafire były często mylone z północnokoreańskimi Jak-9. Część maszyn utracono również z powodu awarii i wypadków. W związku z tym straty uzupełniano maszynami przewożonymi na pokładzie okrętu wsparcia HMS Unicorn. 25 września 1950 roku HMS Triumph został zastąpiony przez HMS Theseus i udał się w rejs powrotny do Europy.

Dalsza kariera lotniskowca miała być już o wiele spokojniejsza. Lotniskowiec przeklasyfikowano na jednostkę szkoleniową, która operowała z Wielkiej Brytanii i wykonywała rejsy nawet w rejon Karaibów. W 1952 roku zmieniono układ linii na pokładzie, symulując pokład startowy ustawiony pod kątem. Próby zakończyły się sukcesem i doprowadziły do modernizacji starszych lotniskowców do nowego układu.

W 1954 roku HMS Triumph wziął udział w ewakuacji rozbitków z statku Empire Windrush, a w 1955 roku odwiedził Leningrad w ramach wizyty kurtuazyjnej. W 1956 roku podjęto decyzję o przebudowie lotniskowca na „ciężki okręt naprawczy” HMS Triumph A108. Prace były bardzo długie i trwały aż do 1965 roku. W ich trakcie usunięto całe wyposażenie lotnicze, zarówno katapulty jak i pomieszczenia dowodzenia. Według założeń, okręt miał służyć do przenoszenia zaopatrzenia, zapasowych samolotów i amunicji dla innych lotniskowców i okrętów wojennych.

Kariera w nowej roli była jednak krótka, ponieważ w 1975 roku okręt przeniesiono do rezerwy w Stoczni Chatham, jako aktualnie niepotrzebny. Tego typu jednostki były przydatne tylko w trakcie konfliktów zbrojnych lub podczas długich operacji z dala od własnych baz. W 1981 roku podjęto decyzję o wycofaniu okrętu ze służby i jego złomowaniu w Hiszpanii w grudniu. Kilka miesięcy później Argentyna dokonała inwazji na Falklandy, co spotkało się z brytyjską odpowiedzią i wysłaniem grupy bojowej w celu odbicia wysp.

Ze względu na oddalenie od własnych baz, flota potrzebowała wsparcia w postaci zarówno jednostek zaopatrzeniowych jak i naprawczych. W tej roli idealnie spisałby się HMS Triumph. Dowództwo Royal Navy próbowało nawet przerwać jego rozbiórkę i odkupić okręt, ale okazało się, że proces złomowania zaszedł za daleko, aby w krótkim czasie przywrócić okręt do służby. W tej sytuacji rolę jednostek wsparcia podczas odbijania Falklandów pełniły przejęte cywilne statki handlowe Atlantic Conveyor i Atlantic Causeway, z których pierwszy zatonął z powodu uszkodzeń.

Podsumowanie

Lotniskowce typu Colossus były ciekawymi jednostkami i mogły znacząco wzmocnić brytyjska flotę podczas II wojny światowej mimo swojej dosyć ubogiej konfiguracji i faktu, że budowano je w cywilnych stoczniach – w związku z czym nie były opracowane według wojskowych standardów. Z drugiej strony zbudowano je zbyt późno, aby miały wpływ na działania wojenne, a z drugiej strony powstały tuż przed rewolucją w rozwoju lotnictwa morskiego, zapoczątkowaną przez pojawienie się samolotów z napędem odrzutowym. Tym samym ich kariery były krótkie… ale tylko pod brytyjską banderą. Nieprzydatne Royal Navy okręty był bowiem sprzedawane innym krajom, w tym Francji, Holandii, Brazylii (która eksploatowała swój lotniskowiec aż do 2001 roku!) oraz Argentynie.