Katedra Notre-Dame w Paryżu

Katedra Notre-Dame jest obok wieży Eiffla i Łuku Triumfalnego jednym z najbardziej znanych miejsc w Paryżu. Zbudowana w latach 1163-1345, przetrwała rewolucję francuską i dwie wojny światowej, stając się z czasem jedną z największych atrakcji turystycznych Paryża. Niestety 15 kwietnia 2019 roku świątynia została poważnie uszkodzona przez pożar.

Historia katedry Notre-Dame w Paryżu sięga XII wieku. Biskup Paryża, Maurice de Sully podjął w 1160 roku decyzję o zbudowaniu w mieście nowej świątyni, która mogłaby pomieścić znacznie większą liczbę wiernych. Jako miejsce budowy wybrano wyspę Île de la Cité na Sekwanie, na której już wcześniej budowano niewielkie kościoły. Według dostępnych informacji, budowę rozpoczęto między 24 marca a 25 kwietnia 1163 roku.

Katedra Notre-Dame podczas remontu w 1847 roku (fot. Hippolyte Bayard)

Ze względu na skalę przedsięwzięcia oraz wielkość budowli, prace przebiegały powoli i podzielone były na kilka etapów. Początkowo kierował nimi biskup Maurice de Sully, a po jego śmierci, od 1197 roku opiekę nad przedsięwzięciem przejął jego następca, biskup Eudes de Sully (niespokrewniony). Główny ołtarz ukończono i poświęcono już 19 maja 1182 roku, jednak poszczególne fragmenty świątyni oddawano do użytku kolejno na przestrzeni 180 lat.

W trakcie prac zmianom ulegał również projekt świątyni, przez co budowla różniła się od pierwotnych planów. Przyjmuje się, że budowę zakończono w 1345 roku. W efekcie końcowym powstał kościół pięcionawowy z krótką nawą krzyżową, długim prezbiterium i trzema kapliczkami, które w XIII wieku zastąpiono 5 dużymi kaplicami. Cała konstrukcja ma 128 m długości i 48 m szerokości, natomiast najwyższa wieża (w znanej nam formie zbudowana w XIX wieku i zniszczona w pożarze w 2019 roku) miała 91,4 m wysokości. W dzwonnicy znalazło się 10 dzwonów. W momencie oddania do użytku katedra Notre-Dame wyróżniała się nowatorską konstrukcją oraz rozmiarami.

Katedra Notre-Dame

Przez kolejne lata katedra przechodziła liczne modernizacje i przebudowy, stając się najważniejszą świątynią nie tylko Paryża, ale również całej Francji. Wraz z początkiem rewolucji francuskiej, w 1793 roku przyszłość katedry stanęła pod znakiem zapytania. Rewolucjoniści rozważali jej zburzenie, ale ostatecznie zdecydowali się jedynie na przekształcenie jej z obiektu religijnego, na świecką “Świątynię Rozumu”.

W trakcie rewolucji budynek został poważnie uszkodzony – zniszczeniu uległo wnętrze, oraz dach świątyni. Z czasem budynek zaczęto wykorzystywać jako magazyn. Dopiero w 1801 roku za sprawą Napoleona Bonaparte zainicjowano prace nad odbudową katedry i przywróceniem jej do stanu sprzed rewolucji. Początkowo podjęto ograniczone prace remontowe, dzięki którym świątynia mogła być wykorzystywana do celów religijnych.

Katedra Notre-Dame

Sytuacja zmieniła się w 1831 roku za sprawą pisarza Victora Hugo i jego powieści Katedra Marii Panny w Paryżu, bardziej znanej pod tytułem Dzwonnik z Notre-Dame. Popularność powieści przyczyniła się do zwiększenia zainteresowania katedrą, przez co w 1844 roku ostatni król Francji, Ludwik Filip I podjął decyzję o odbudowie świątyni. Pracami mieli kierować Jean-Baptiste-Antoine Lassus i Eugène Viollet-le-Duc i to im zawdzięczamy współczesny wygląd katedry Notre Dame. Co istotne, podczas prac nie byli oni wierni starym planom, przez co świątynia zyskała zupełnie inny wygląd oraz zdobienia. Prace rekonstrukcyjne trwały 25 lat.

Przez kolejne lata katedra Notre-Dame uniknęła większych zniszczeń w trakcie I i II wojny światowej. Jedynie w sierpniu 1944 roku fasada i część witraży została uszkodzona w trakcie walk o Paryż. Niestety po wojnie stan świątyni zaczął się stopniowo pogarszać. Olbrzymi budynek wymagał ciągłych prac konserwatorskich, na które cały czas brakowało pieniędzy. Kolejne analizy i badania konstrukcji wykazywały, że wymaga ona coraz pilniejszego remontu.

Katedra Notre-Dame (fot. Rafał Banach)

Mimo podejmowanych działań, dopiero w drugiej dekadzie XXI wieku podjęto konkretne decyzje dotyczące rozpoczęcia prac remontowych w katedrze Notre-Dame. Zaplanowano remont dachu i wnętrza świątyni, który wyceniono na około 100 mln euro. Chociaż zakres prac nie pokrywał wszystkich potrzeb, miał być wystarczający do dalszego funkcjonowania katedry.

Pod koniec 2018 roku rozpoczęto remont iglicy, a następnie planowano rozpoczęcie dalszych etapów prac remontowych. Niestety 15 kwietnia 2019 roku około godziny 18:30 na dachu katedry wybuchł pożar. Mimo rozpoczętej akcji gaśniczej, ogień objął cały dach i doprowadził do zawalenia się iglicy, oraz zniszczenia sklepienia w centralnej części świątyni. Jako przyczynę pożaru oficjalnie podaje się zwarcie w instalacji elektrycznej. Chociaż początkowo obawiano się, że pożar doprowadzi do całkowitego zniszczenia katedry (drewniana konstrukcja dachu tylko sprzyjała rozprzestrzenianiu się ognia), skala zniszczeń okazała się mniejsza niż przewidywano.

Katedra Notre-Dame (fot. Rafał Banach)

Mimo to katedra Notre-Dame musiała zostać zamknięta i wymaga kapitalnego remontu. Natychmiast po pożarze prezydent Francji, Emmanuel Macron ogłosił, że świątynia zostanie odbudowana w ciągu 5 lat. Równocześnie rozpoczęto zbiórkę pieniędzy na ten cel. Po zaledwie 4 dniach zebrano 1 mld euro. Sam koszt remontu jak i czas jego trwania będą jednak znane dopiero po dokładnej ekspertyzie.