Na przełomie pierwszej i drugiej dekady XX wieku w kilku krajach rozpoczęto budowę lotniskowców, które zapisały się w historii jako pierwsze według różnych kryteriów. Jednym z takich okrętów był HMS Hermes, będący obok Hōshō pierwszy, zaprojektowanym od podstaw lotniskowcem.
Geneza
Doświadczenia z prób pierwszych lotniskowców i okrętów lotniczych budowanych w trakcie I wojny światowej sprawiły, że dowództwo Royal Navy postanowiło zamówić kolejny okręt lotniczy, tym razem od początku projektowany jako lotniskowiec (wcześniejsze jednostki, takie jak Argus oraz Furious powstawały w wyniku przebudowy innych statków i okrętów).
Pierwsze wstępne założenia i plany nowego okrętu zaczęły powstawać w 1916 roku, ale w 1917 całkowicie je zmieniono. Według wstępnych założeń okręt miał dysponować silnym uzbrojeniem obronnym i opancerzeniem, podwójną nadbudówką po obu stronach pokładu lotniczego oraz platformą na rufie do podejmowania wodnosamolotów. Zamierzano również zainstalować katapultę dla samolotów.
Plany okrętu zatwierdzono i rozpoczęto przygotowania do budowy. Stępkę pod okręt położono 15 stycznia 1918 roku, a wodowanie miało miejsce już po zakończeniu wojny, 11 września 1919 roku. Lotniskowiec otrzymał nazwę HMS Hermes. Po wodowaniu przerwano prace nad okrętem, ponieważ stocznia odpowiedzialna za jego budowę miała zostać zamknięta, a ponadto napływające wnioski z prób innych lotniskowców sugerowały, że zaplanowane dla Hermesa rozwiązania mogą nie być zbyt użyteczne.
W marcu 1920 roku podjęto decyzję o rezygnacji z jednej nadbudówki, zachowując jedynie tę na lewej burcie. Zrezygnowano również z platformy dla wodnosamolotów, oraz zmieniono uzbrojenie obronne okrętu. Po wznowieniu prac, w maju 1921 roku wprowadzono kolejną modyfikację projektu, w wyniku której przesunięto windy oraz zredukowano uzbrojenie obronne.
Oficjalnie HMS Hermes wszedł do służby dopiero 19 lutego 1924 roku (budowę japońskiego lotniskowca Hōshō rozpoczęto później niż Hermesa, ale okręt oficjalnie wszedł do służby 27 grudnia 1922 roku, w związku z czym to jego uznaje się częściej za pierwszy lotniskowiec zbudowany od podstaw).
Pierwszy brytyjski lotniskowiec zbudowany od podstaw
HMS Hermes miał 183 m długości i 13 900 ton wyporność. Napęd stanowiły dwa zespoły turbin parowych o mocy 40 000 KM, zapewniające prędkość maksymalną 25 węzłów oraz zasięg 10 400 km przy prędkości 10 węzłów. Uzbrojenie obronne okrętu składało się początkowo z 6 pojedynczych dział kalibru 140 mm przeznaczonych do zwalczania celów pływających i 4 pojedynczych dział przeciwlotniczych kalibru 102 mm. W toku eksploatacji okręt otrzymał dodatkowe uzbrojenie przeciwlotnicze mniejszego kalibru. Grupa lotnicza składała się maksymalnie z 20 maszyn, a załoga liczyła 566 oficerów i marynarzy (bez załóg samolotów).
Cechą charakterystyczną okrętu był kształt kadłuba i układ pokładu startowego, który w części dziobowej zwężał się wraz z linią kadłuba. Jedynie na rufie pokład startowy był ścięty na prosto, a pod nim umieszczono otwarty od strony rufy hangar. Działa kalibru 140 mm umieszczono na stanowiskach w kadłubie.
Lotniskowiec większość swojej kariery w okresie przedwojennym spędził u wybrzeży Chin, biorąc udział w działaniach na Morzu Chińskim, gdzie wykorzystywano go m.in. do zwalczania piratów, udziału w misjach ratunkowych i poszukiwania rozbitków. W latach 30. okręt przeszedł serię modernizacji, w ramach których poprawiano uzbrojenie przeciwlotnicze, jednak nigdy nie zwiększono znacząco jego siły ognia.
W toku eksploatacji Hermesa ujawniły się istotne wady jego projektu, z których największą była mała pojemność hangaru ograniczająca wielkość jego grupy lotniczej do kilkunastu maszyn. Wraz z wchodzeniem do służby nowych i większych lotniskowców, 11 czerwca 1937 roku Hermesa przeniesiono do rezerwy i oddelegowano do zadań szkoleniowych, które pełnił do wybuchu II wojny światowej.
W pierwszych miesiącach wojny okręt wrócił do aktywnej służby i brał udział w poszukiwaniach niemieckiego krążownika Admiral Graf Spee, a w lipcu 1940 roku wykorzystano go podczas operacji Catapult. Samoloty Swordfish startujące z pokładu Hermesa zaatakowały francuski pancernik Richelieu, poważnie go uszkadzając. W listopadzie lotniskowiec uczestniczył w poszukiwania niemieckiego krążownika Admiral Scheer, a w 1941 roku przebazowano go na Ocean Indyjski, gdzie wspierał oddziały walczące w Afryce Wschodniej i Somalii.
W kwietniu 1942 roku HMS Hermes znajdował się w bazie na Cejlonie, skąd miał się udać w rejon Madagaskaru. Tak się jednak nie stało, ponieważ wcześniej wysłano go w morze w celu przechwycenia japońskich okrętów, które miały dokonać rajdu na Ocean Indyjski. W trakcie poszukiwań floty przeciwnika, lotniskowiec został 9 kwietnia 1942 roku dostrzeżony przez japońskie samoloty rozpoznawcze i zaatakowany przez około 50 maszyn z lotniskowców Akagi, Hiryū i Sōryū.
Ze względu na słabe uzbrojenie przeciwlotnicze i ograniczone wsparcie eskortującego go niszczyciela Vampire, Hermes został trafiony przez około 40 bomb lotniczych i zatonął. Zginęło 307 członków załogi. W trakcie starcia Japończycy utracili jedynie 4 bombowce nurkujące Aichi D3A, a 5 kolejnych zostało uszkodzonych, natomiast Brytyjczycy utracili w trakcie walk powietrznych dwa myśliwce Fairey Fulmar.
W 1942 roku HMS Hermes był już przestarzałą jednostką, dysponującą małą wartością bojową. Chociaż kierowano go do dosyć odpowiedzialnych zadań, bardziej nadawał się jako lotniskowiec eskortowy.
„Przyszywany brat bliźniak” Hermesa
Mało kto wie, ale Hermes miał „przyszywanego brata bliźniaka”. W 1939 roku Royal Navy pozyskała brytyjski liniowiec SS Mamari III, o długości 145,5 m i tonażu 8090 GRT. Statek został przebudowany tak, aby przypominał Hermesa. Wykorzystywano go przede wszystkim do zmylenia niemieckiej floty. Kariera przebudowanej jednostki nie była jednak zbyt długa.
4 czerwca 1941 roku statek płynął do portu Kent, gdzie miał zostać przebudowany na jednostkę transportową, ale niedaleko miejscowości Cromer, uderzył o wrak statku Ahamo, który zatonął 8 kwietnia, a następnie uderzył o skały. Zamierzano uratować jednostkę, ale zanim rozpoczęto operację, Mamri III został zatopiony przez niemieckie torpedowce.
Jako ciekawostkę warto dodać, że okręt ten dostępny jest również w grze World of Warships – możecie skorzystać z tego linku, aby założyć nowe konto lub wrócić do gry i uzyskać dodatkowe bonusy.
