W ZSRR w czasie zimnej wojny powstało wiele niecodziennych i nietypowych pojazdów i statków powietrznych. Kariera większości z nich była jednak krótka i zapomniana. Jedną z takich zapomnianych maszyn jest wirolot Kamow Ka-22 – pół samolot, pół śmigłowiec.
Geneza
Historia Ka-22 sięga 1951 roku. Władimir Barszewski z biura konstrukcyjnego zakładów Kamow wpadł na pomysł zbudowania samolotu wyposażonego w gondole silnikowe na końcach skrzydeł, napędzające śmigła do lotu poziomego i dodatkowe wirniki nośne.
Kamow Ka-22
Taka konfiguracja pozwalała na znaczące zwiększenie udźwigu maszyny, w porównaniu do ówczesnych śmigłowców i samolotów transportowych. Niestety olbrzymią wadą było znaczące skomplikowanie konstrukcji oraz potrzeba przeprowadzenia olbrzymiej ilości testów i badań. Mimo to pomysł przedstawiono władzom, które oceniły go pozytywnie, zlecając rozpoczęcie prac studyjnych.
Po przeprowadzeniu badań, które potwierdziły możliwość zbudowania takiej maszyny, 11 czerwca 1954 roku oficjalnie złożono zamówienie na 3 maszyny nazwane Kamow Ka-22 Wintokryl. W zakładach Kamowa rozpoczęto żmudny proces projektowania wirolotu, jak współcześnie określa się tego typu statki powietrzne.
Kamow Ka-22
Zrodzony w bólach
Prace nad Ka-22 przedłużały się głównie z powodu problemów technologicznych. 28 marca 1956 roku w związku z opóźnieniami zrezygnowano z zamówienia na 2 i 3 prototyp, a nad projektem zawisło widmo klęski. Mimo to konstruktorzy Kamowa robili wszystko, aby zbudować zamówiony prototyp. Ostatecznie prace zakończono na początku 1959 roku.
Kamow Ka-22
Po raz pierwszy Ka-22 wzbił się w powietrze 17 czerwca 1959 roku. Był to jednak jedynie test wirników nośnych, a nie prawdziwy lot. Dopiero 15 sierpnia pilotowana przez D. K. Jefremowa maszyna wzbiła się w powietrze i wykonała swobodny lot. Podczas pierwszych prób na jaw wyszło wiele problemów z stabilnością lotu, sterowaniem oraz ogólnie z technicznym wykonaniem maszyny. 11 października prototyp Ka-22 zaprezentowano przedstawicielom władz. Chociaż maszyna cały czas cierpiała na liczne wady, pozytywnie oceniono przebieg prac.
Do lipca 1960 roku udało się wyeliminować znaczną część wad technicznych maszyny, chociaż dalej Ka-22 był trudny w pilotażu i niezbyt stabilny w locie. Mimo to podjęto decyzję o budowie 3 dodatkowych prototypów, ale różniących się napędem.
Kamow Ka-22
Wraz z wyprodukowaniem kolejnych egzemplarzy Ka-22, rozpoczęto serię próbnych lotów, mających na celu sprawdzenie możliwości maszyny. W ich trakcie udało się ustanowić wiele rekordów (w klasie śmigłowców), min. prędkości (23 maja 1961 roku Ka-22 rozpędził się 230 km/h a 12 października już do 356 km/h) oraz wysokości i udźwigu (24 listopada 1961 roku Ka-22 wzniósł się z ładunkiem 16 485 kg na wysokość 2557 m). 9 lipca 1961 roku Ka-22 zaprezentowano w Tuszynie, gdzie niecodzienna maszyna zrobiła spore wrażenie.
Niestety kariera Ka-22 zrodzona w bólach zbliżała się ku końcowi. 28 sierpnia 1962 roku Ka-22 o numerze 0I-01 rozbił się w trakcie jednego z lotów, a cała załoga zginęła. W toku badań wraku odkryto, że doszło do pęknięcia wału łączącego silniki, przez co pilot utracił kontrolę nad maszyną. W trakcie sprawdzania pozostałych maszyn wykryto podobne wady.
Kamow Ka-22
Po ich wyeliminowaniu przywrócono lotu Ka-22. 12 sierpnia 1964 doszło jednak do kolejne katastrofy. Prototyp 0I-03 wyładowany instrumentami pomiarowymi stracił sterowność. Nie mogąc utrzymać maszyny w powietrzu, dowódca kazał załodze wyskoczyć na spadochronach. Niestety tylko 3 członków załogi uratowało się, a dwóch poniosło śmierć.
Kolejna katastrofa oraz ogólne problemy techniczne z Ka-22 sprawiły, że ostatecznie projekt skasowano. Jednym z powodów było również wprowadzenie do eksploatacji śmigłowca Mi-6, który dysponował podobnymi parametrami i był znacznie łatwiejszy w eksploatacji. Dwa prototypy, które przetrwały zostały później zezłomowane a cały projekt odszedł w niepamięć.
Kamow Ka-22
Konstrukcja
Kamow Ka-22 był nietypową maszyna. Kadłub miał kształt typowy dla samolotów, z pełnym usterzeniem pionowym. Kokpit znajdował się nad oszklonym dziobem. Na końcówkach skrzydeł znajdowały się dwa silniki Sołowiew D-25VK o mocy 5425 KM każdy, napędzające śmigła do lotu poziomego i wirniki wykorzystywane do startu i lądowania.
Wirolot miał 27 m długości a rozpiętość skrzydeł wynosiła 22,5 m. Masa pustej maszyny wynosiła 28,2 tony, a pełna masa startowa to 42,5 tony. Prędkość maksymalna wynosiła 375 km/h a zasięg zaledwie 450 km. Załoga składała się z 5-6 osób, a przedział ładunkowy pozwalał na zabranie nawet 80 pasażerów lub 16,5 tony ładunku. Ciekawym rozwiązaniem była odchylana na bok przednia, dolna część kadłuba, dzięki czemu uzyskiwało się dostęp do przestrzeni ładunkowej.
Kamow Ka-22
