Chociaż pierwsze radzieckie lotniskowce zaczęły wchodzić do służby dopiero w latach 80., już w latach 50. podjęto prace nad tego typu okrętami. Równocześnie rozpoczęto prace nad pierwszymi, radzieckimi samolotami pokładowymi. Jedną z takich konstrukcji był Tupolew Tu-91.
Geneza
Alianckie lotniskowce odegrały znaczącą rolę podczas II wojny światowej, stanowiąc często główną siłę uderzeniową podczas licznych operacji i starć. Związek Radziecki nie posiadał tego typu jednostek, ale po zakończeniu wojny, Józef Stalin podjął decyzję o rozpoczęciu prac nad własną flotą lotniskowców. Rosjanie nie posiadali żadnego doświadczenia w budowie takich jednostek, w związku z czym projekt rodził się w bólach i ciągle napotykał opóźnienia.
Mimo piętrzących się problemów, na początku lat 50. rozpoczęto prace nad pierwszymi projektami samolotów dla przyszłych lotniskowców. Jednym z takich projektów był pokładowy samolot uderzeniowy, opracowywany w biurze konstrukcyjnym Tupolewa.
Początkowo samolot miał być wyposażony w dwa silniki turboodrzutowe, zamontowane pod skrzydłami, ale rozwiązanie to znacząco zwiększało rozmiary maszyny i utrudniało instalację mechanizm do składania skrzydeł. W związku z tym w toku prac koncepcyjnych podjęto decyzję o instalacji silnika turbośmigłowego w środkowej części kadłuba, napędzającego długim wałem przeciwbieżne śmigło na nosie.
Tupolew Tu-91
Prace nad samolotem przedłużały się z powodu problemów z koncepcją, oraz słabnącego zainteresowania lotniskowcami. Gdy w 1953 roku zmarł Józef Stalin, program budowy lotniskowców został skasowany, ale mimo to prace nad maszyną kontynuowano, ale z myślą o wykorzystaniu jej w roli konwencjonalnego samolotu szturmowego bazującego na lądzie. Samolot otrzymał oznaczenie Tupolew Tu-91, a prototyp oblatano 2 września 1954 roku (inne źródła podają datę 17 maja 1955 roku).
Oficjalnie zbudowano jeden prototyp, ale w źródłach można spotkać informację o powstaniu dwóch maszyn – wersji pokładowej, oraz lądowej, różniących się wyposażeniem.Układ aerodynamiczny i napęd samolotu testowano na specjalnie przebudowanym Tupolewie Tu-4.
W trakcie próbnych lotów Tu-91 wypadł bardzo dobrze, głównie dzięki niskiemu zużyciu paliwa, co wpływało na obniżenie kosztów eksploatacji, np. w porównaniu z Ił-em-28. Rekomendowano nawet wprowadzenie go do produkcji seryjnej, ale po pokazie dla Nikity Chruszczowa, projekt skasowano. Oficjalnie powodem była negatywna opinia I sekretarza KC KPZR na temat… wyglądu samolotu.
Tu-91 miał 17,7 m długości, 16,4 m rozpiętości skrzydeł oraz maksymalną masę startową wynoszącą 14 400 kg. Napęd stanowił silnik turbośmigłowy Izotow TV2M o mocy 7650 KM, napędzający przeciwbieżne śmigło. Prędkość maksymalna wynosiła 800 km/h, a zasięg 2350 km.
Planowane uzbrojenie samolotu miało składać się z dwóch działek NR-23 w skrzydłach, dwóch działek NR-23 w zdalnie sterowanym stanowisku ogonowym, oraz ładunku bomb, rakiet (bądź torpedy we wcześniejszym wariancie pokładowym) o masie do 1500 kg. Załoga składała się z dwóch osób, a kokpit był w pełni opancerzony.
