Radziecki szybki pociąg elektryczny ER200

W połowie lat 70. w ZSRR wprowadzono do eksploatacji serię szybkich elektrycznych zespołów trakcyjnych ER200, przystosowanych do osiągania prędkości 200 km/h. Obsługiwały one linię Moskwa-Leningrad (Sankt-Petersburg). Wycofano je z eksploatacji w 2009 roku.

Wraz z podjętą w latach 50. decyzją o odejściu od lokomotyw parowych, w ZSRR rozpoczęto intensywny program modernizacji kolei. W ramach prac stopniowo zastępowano parowozy lokomotywami z silnikami diesla oraz elektrycznymi. Dzięki elektryfikacji najważniejszych linii kolejowych, łączących największe miasta, pojawiły się nowe możliwości polepszenia transportu kolejowego.

ER200 (fot. valerijshitov.narod.ru)

W latach 1965-1966 opracowano założenia i wymagania dla nowych pociągów pasażerskich, które miały obsługiwać najważniejsze połączenia kolejowe w ZSRR. Według tych wytycznych, pociągi elektryczne miały osiągać prędkość 200-250 km/h. W tych latach było to bardzo wygórowane założenie, ponieważ większość elektryczny lokomotyw lub zespołów trakcyjnych ledwo przekraczała prędkość 110 km/h (chociaż niektóre mogły rozpędzić się przy małym obciążeniu do 160 km/h).

Na podstawie tych założeń, w Ryskiej Fabryce Wagonów (RWR/RWZ) rozpoczęto prace nad nowym, elektrycznym zespołem trakcyjnym, który otrzymał oznaczenie ER200. Prace nad pociągiem przedłużały się i dopiero w 1973 roku wyprodukowano pierwszy, prototypowy skład liczący dwa wagony sterownicze i 4 wagony napędowe.

ER200 (fot. valerijshitov.narod.ru)

Pociąg poddano intensywnym testom na odcinku próbnym Biełoreczeńsk-Majkop. W trakcie trwających kilka miesięcy prób, ER200 osiągnął prędkość maksymalną 210 km/h. Równolegle z próbami na torach prowadzono kalibrację silników w różnych warunkach pogodowych, przez co próby przedłużyły się i trwały łącznie kilka lat. Dopiero 16 listopada 1979 roku przeprowadzono próbny kurs z pasażerami na docelowej trasie Leningrad-Moskwa.

Próby z obciążeniem wykazały sporo wad konstrukcyjnych, głównie związanych z małą wytrzymałością podzespołów. W związku z tym skład musiał wrócić do fabryki, gdzie poddano go modernizacji. W trakcie trwających… 6 lat prac wzmocniono wózki i ogólną konstrukcję wagonów. Następnie ER200 przeszedł kolejne próby eksploatacyjne, po zakończeniu których podjęto decyzję o wprowadzeniu go do eksploatacji.

Oficjalnie pierwszy z dwóch pociągów wszedł do regularnej eksploatacji na trasie między Leningradem a Moskwą 1 marca 1984 roku. Ze względu na skomplikowanie konstrukcji i różnice względem pierwotnego projektu, drugi skład wszedł do regularnej eksploatacji dopiero w 1991 roku, a ostatnie wagony ukończono w 1994 roku.

ER200 (fot. Wikimedia Commons)

Łącznie zbudowano 6 wagonów sterowniczych i 22 wagony (w tym wagony napędowe). Dzięki dużej mocy silników, pociągi były w stanie obsługiwać trasę między Leningradem a Moskwą początkowo w czasie 4 godzin i 50 minut, a później czas podróży udało się skrócić dzięki modernizacji torów. W 2006 roku trasę tę pokonano w rekordowym czasie 3 godzin i 55 minut.

W 2008 roku ogłoszono, że oba składy ER200 zostaną wycofane z eksploatacji wraz z pojawieniem się nowocześniejszych pociągów. Ostatni regularny kurs między Sankt Petersburgiem a Moskwą miał miejsce 20 lutego 2009 roku, a 28 lutego miał miejsce ostatni kurs z pasażerami. W całej swojej karierze, pociągi ER200 wykonały łącznie około 3000 kursów, transportując 1,3 mln pasażerów. W marcu pojawił się pomysł wykorzystania jednego z pociągów na trasie Sankt Petersburg – Wyborg, ale ostatecznie oba ER200 trafiły do muzeów w Moskwie i Samarze, wraz z pewną liczbą wagonów – pozostałe zezłomowano.