HMS Dreadnought (S101) – pierwszy brytyjski atomowy okręt podwodny

Zbudowany w 1963 roku HMS Dreadnought (S101) był pierwszym brytyjskim atomowym okrętem podwodnym. Jednostka powstała przy ścisłej współpracy z US Navy. Okręt pozostawał w eksploatacji do 1980 roku. Od tego czasu okręt czeka na dalszy los.

Z USA do Wielkiej Brytanii

Brytyjski program nuklearny, którego celem było opracowanie reaktora zdolnego do napędzania okrętów podwodnych ruszył już w latach 40. jednak w październiku 1952 roku z powodu problemów technicznych i finansowych został zawieszony. W tym czasie w Stanach Zjednoczonych trwały intensywne prace nad pierwszym na świecie okrętem podwodnym o napędzie atomowym – USS Nautilus.

Po wprowadzeniu do eksploatacji amerykańskiej jednostki, zaprezentowano jej możliwości przedstawicielom Royal Navy podczas wspólnych manewrów morskich. Brytyjska Admiralicja natychmiast podchwyciła temat i podjęła decyzję o wznowieniu prac nad atomowym okrętem podwodnym. Było to o tyle trudne zadanie, iż Brytyjczycy w praktyce musieli pracować od podstaw.Sytuacja zmieniła się w 1958 roku wraz z podpisaniem między USA a Wielką Brytanią traktatu o wzajemnej obronie. Zakładał on współpracę min. w zakresie rozwoju broni nuklearnej i technologii nuklearnej.

Pod patronatem Pierwszego Lorda Admiralicji, admirała Louisa Mountbattena Royal Navy nawiązała ścisłą współpracę z US Navy, która zaowocowała pozyskaniem amerykańskich planów reaktora atomowego S5W (reaktor ten wykorzystywany był w okrętach typu Skipjack). Warto w tym miejscu dodać, że początkowo Amerykanie chcieli przekazać swoim sojusznikom nieco starszy reaktor typu S3W, ale po naciskach Mountbattena zmieniono plany.

Budowę pierwszego brytyjskiego okrętu podwodnego o napędzie atomowym rozpoczęto 12 czerwca 1959 roku w stoczni Vickers Armstrong. Wodowanie miało miejsce 21 października 1960 roku, a w 1962 roku zainstalowano reaktor. Okręt wszedł do służby 17 kwietnia 1963 roku. Ze względu na przełomowe znaczenie okrętu dla Royal Navy, nazwano go HMS Dreadnought (tak samo jak pancernik z 1906 roku).

Brytyjski okręt składał się z rufowej części zaprojektowanej według amerykańskich planów, oraz dziobowej, zaprojektowanej przez Brytyjczyków od podstaw. Jednostka miała 81 m długości i wyporność 3500 ton na powierzchni i 4000 ton pod wodą. Napęd stanowił jeden reaktor S5W o mocy 15 000 KM, zapewniający prędkość maksymalną 20 węzłów na powierzchni i 28 węzłów pod wodą. Uzbrojenie składało się z 6 dziobowych wyrzutni torped z zapasem 24 torped. Załoga liczyła 113 oficerów i marynarzy. Koszt budowy okrętu wyniósł 18,4 mln funtów (współcześnie około 366,2 mln funtów)

Brytyjczycy wykorzystali prace nad okrętem do zdobycia doświadczenia w budowie reaktorów atomowych, opracowując równolegle własny reaktor Rolls-Royce PWR1, który zainstalowano w następnych, już całkowicie brytyjskich okrętach podwodnych o napędzie atomowym.

Eksploatacja

Początkowo HMS Dreadnought wykorzystywany był do badań i szkolenia, ponieważ Brytyjczycy nie mieli żadnego doświadczenia w eksploatacji tego typu jednostek. Mimo to obyło się bez problemów technicznych. Pierwszym ważniejszym zadaniem “bojowym” okrętu był ozatopienie 24 czerwca 1967 roku dryfujacego wraku niemieckiego statku Essberger Chemist. Chociaż jednostka otrzymała trzy trafienia torpedami, na dno posłała ją załoga fregaty HMS Salisbury.

10 września 1970 roku HMS Dreadnought zakończył pierwszy większy remont i modernizację. Głównym celem prac było usprawnienie systemów i obniżenie poziomu generowanego hałasu. 3 marca 1971 roku okręt wynurzył się na Biegunie Północnym jako pierwsza brytyjska jednostka. W 1977 roku oddelegowano go do służby na południowym Atlantyku, głównie w rejonie Falklandów, gdzie rosło zagrożenie konfliktem z Argentyną.

W 1980 roku z powodu problemów technicznych z reaktorem podjęto decyzję o wycofaniu HMS Dreadnought z eksploatacji. Mający swoje lata reaktor był już przestarzały i wymagał remontu, który nie był opłacalny wobec pojawienia się nowszych jednostek. Jednostkę przeniesiono następnie do stoczni, gdzie usunięto paliwo z reaktora i zabezpieczono kadłub, dzięki czemu okręt mógł trafić do rezerwy.

Rozważano zarówno złomowanie jednostki jak i przekształcenie jej w okręt muzeum. Mimo upływu lat, nie podjęto jednak żadnych decyzji. Obecnie dawny HMS Dreadnought cały czas czeka na swój dalszy los, który cały czas nie jest pewny.