Cytadela na Górze Gellerta w Budapeszcie

Wśród kilku charakterystycznych punktów w stolicy Węgier, Budapeszcie, bez wątpienia jednym z najbardziej charakterystycznych jest XIX-wieczna Citadella, czyli twierdza znajdująca się na szczycie Góry Gellerta, z której rozpościera się widok na całe miasto.

Cytadelę na szczycie 235-metrowej Góry Gellerta w Budapeszcie zbudowano w połowie lat 50. XIX wieku. Pomysł budowy twierdzy zrodził się po powstaniu węgierskim z 1848 roku. Stacjonujące w Budapeszcie oddziały austriackie potrzebowały odpowiedniego miejsca do umieszczenia garnizonu, który umożliwiałby kontrolowanie miasta w razie kolejnych powstań. Naturalnym wyborem była Góra Gellerta, z której widać całe miasto.

Projekt cytadeli stworzyli Emmanuel Zitta i Ferenc Kasselik, a budowę nadzorował Julius Jacob von Haynau. Ich dziełem była twierdza w kształcie litery U o długości 220 m i szerokości 60 m. Wyposażono ją początkowo w 60 dział, które były w stanie razić cele w całym mieście, po obu brzegach Dunaju. Prace nad twierdzą rozpoczęto w 1851 roku i zakończono już w czerwcu 1854 roku. Od początku nowa forteca budziła niechęć wśród Węgrów, czego najlepszym wyrazem były żądania jej zburzenia.

W wyniku zawartej w 1867 roku ugody austriacko-węgierskiej umocnienia zostały przekazane władzom miasta, ale garnizon pozostał w cytadeli do 1897 roku. Wydarzenie to upamiętniono poprzez zburzenie części murów, co zmniejszyło wojskowe znaczenie twierdzy. Od tego czasu obiekt wykorzystywano w różnych celach, początkowo jako więzienie, a podczas II wojny światowej obiekt zajął garnizon SS oraz jednostki przeciwlotnicze.

Po wojnie twierdza została wykorzystana w celach militarnych jeszcze raz w 1956 roku, gdy podczas tłumienia powstania węgierskiego oddziały radzieckie zajęły Górę Gelerta i wykorzystywały ją do ostrzeliwania celów w mieście. Po zakończeniu walk władze miasta podjęły decyzję o przekształceniu góry i znajdującej się na szczycie twierdzy w muzeum i atrakcję turystyczną.

Usunięto wyposażenie wojskowe, a część zabudowań przekształcono w hotel, restaurację oraz sale wystawowe. Ponadto na górze zbudowano liczne ścieżki i punkty widokowe. Oficjalnie w latach 60. Citadella stała się atrakcją turystyczną i jednym z najbardziej charakterystycznych miejsc w Budapeszcie. Co roku odwiedzają ją tysiące turystów. Niegdyś symbol austriackiej okupacji, dzisiaj jest jedną z ikon stolicy Węgier. Jako ciekawostkę warto dodać, że cytadelę wykorzystano w filmie Spectral, gdzie schronili się żołnierze i mieszkańcy miasta pod koniec filmu.