Obok Federacji Rosyjskiej i Stanów Zjednoczonych, Chińska Republika Ludowa (ChRL) posiada jedne z największych wojsk pancernych na świecie. Według oficjalnych informacji liczą one około 6500 czołgów, z których około 2000 to pojazdy typu Typ 96 (ZTZ-96). Czołgi te opracowano w pierwszej połowie lat 90. a do służby wprowadzono w 1997 roku.
Geneza
W latach 60. rozwój broni pancernej na świecie doprowadził do powstania tzw. II generacji czołgów. Nowe pojazdy (m.in. amerykański M60, radziecki T-64 i brytyjski Chieftain) były znacznie lepiej uzbrojone i opancerzone od swoich poprzedników. Zapoczątkowany wówczas nowy etap w rozwoju broni pancernej ominął jednak Chiny, gdzie cały czas rozwijano produkcję czołgów typu Typ 59 wywodzących się bezpośrednio z radzieckich T-54, będących pierwszymi czołgami I generacji.
Dopiero w latach 80. rozpoczęto produkcję nowszych czołgów typu Typ 69, które w praktyce dalej były tylko zmodernizowanymi Typ 59, oraz Typ 80, które wyglądały podobnie do poprzednich wozów, ale posiadały bardziej dopracowaną konstrukcję opartą na nowym podwoziu oraz przemodelowanej wieży.
W kolejnych latach na bazie czołgów Typ 80 (uznawanych za pierwsze chińskie czołgi II generacji, stworzone jednak w momencie kiedy na świecie do eksploatacji wchodziły na coraz większą skalę czołgi III generacji) opracowano serię czołgów oznaczonych jako Typ 85 i Typ 88. Pojazdy te chociaż odziedziczyły po swoim poprzedniku podwozie, różniły się nową wieżą oraz lepszym uzbrojeniem w postaci armaty kalibru 105 mm zaprojektowanej w Chinach.
Od samego początku było jednak wiadomo, że wozy te są tylko rozwiązaniem przejściowym, ponieważ ich uzbrojenie i poziom ochrony znacząco ustępowały najnowszym czołgom sowieckim. Dodatkowo wnioski płynące z walk podczas operacji Pustynna Burza w Iraku w 1991 roku wyraźnie pokazywały, że dotychczasowe rozwiązania stosowane w chińskich czołgach są już całkowicie przestarzałe.
W związku z tym inżynierowie z zakładów Norinco, odpowiedzialnych za produkcję m.in. najnowszych czołgów Typ 88 rozpoczęli prace nad ich kolejną, znacznie ulepszoną wersją. Początkowo pojazd opracowywano pod oznaczeniem Typ 88C (lub Typ 85-III), jednak zakres zmian sprawił, że ostatecznie nadano mu oznaczenie Typ 96.
Typ 96 – chiński czołg podstawowy generacji II+
Prace nad nowym czołgiem prowadzono od początku lat 90. i zakończono w 1997 roku powstaniem pierwszych czołgów oznaczonych jako Typ 96. Pojazdy te w praktyce były znacznie zmodyfikowanymi czołgami Typ 88, w których zastosowano nową armatę SB Typ 90 kalibru 125 mm z automatem ładującym oraz mocniejszy silnik diesla o mocy 780 KM. Typ 96 miał 6,3 m długości i ważył 42,8 tony. Nowy silnik pozwalał na osiągnięcie prędkości maksymalnej około 65 km/h i zasięgu 400 km.
W toku eksploatacji uznano jednak, że czołg dysponuje zbyt słabym pancerzem, w związku z czym w pierwszych latach XXI wieku rozpoczęto kolejny proces modernizacji zakończony powstaniem nowej wersji oznaczonej jako Typ 96A. Zmianie uległa konstrukcja wieży, w której zastosowano elementy kompozytowe, nadając jej bardziej kanciaty kształt. Zastosowano nowy pancerz reaktywny oraz nowsze systemy elektroniczne, kierowania ogniem i łączności. Zastosowane zmiany sprawiły, że czołgi te upodobniły się pod względem parametrów do rosyjskich wozów typu T-90, dalej jednak ustępowały konstrukcjom zachodnim, przez co klasyfikuje się je jako wozy generacji II+ (podobnie jak polskie PT-91 Twardy).
W lipcu 2016 roku w trakcie czołgowego biatlonu w Rosji zagraniczni obserwatorzy zauważyli, że biorące w nim udział chińskie czołgi znacznie różnią się od dotychczasowych Typ 96A. Z pozyskiwanych z różnych źródeł informacji wynika, że pojazdy te noszą oznaczenie Typ 96B i posiadają mocniejszy silnik o mocy około 1000 lub 1200 KM, nową armatę kalibru 125 mm, ulepszoną konstrukcję podwozia a także nowe systemy kierowania ogniem i łączności.
Podstawowy czołg ChRL
Czołgi rodziny Typ 96 stały się podstawowymi czołgami ChRL, zastępując w jednostkach regularnych dotychczasowe pojazdy które przeniesiono do rezerwy lub zakonserwowano. Obok znacznie nowszych 800 pojazdów Typ 99, w linii znajduje się około 2000-2500 czołgów Typ 96 wyprodukowanych w dwóch seriach (1997-2006 i po 2007 roku). Nie jest znana dokładna liczba pojazdów poszczególnych wersji, ponieważ nie ma żadnych oficjalnych informacji na ten temat, a dzięki zastosowanej konstrukcji, możliwe jest częściowe modernizowanie starszych wozów. Przyjmuje się, że w służbie jest około 960 Typ 96, 1100 Typ 96A i nieznana liczba wozów w wersji Typ 96B.
Chociaż Typ 96 jest obecnie najliczniejszym nowoczesnym czołgiem ChRL, przez zachodnich obserwatorów uznawany jest za pojazd o średnich parametrach, zwłaszcza jeśli chodzi o poziom ochrony. Ciężko jednak wyraźnie ocenić ich potencjał, ponieważ pojazdy te nie wzięły udziału w żadnym większym konflikcie zbrojnym.
Jedynym zagranicznym użytkownikiem tych wozów jest Sudan, który posiada według różnych źródeł około 200 wozów w wersji Typ 96A. Kilku pojazdów tego typu wzięło udział w lokalnych starciach, walcząc min. przeciwko T-72. Według dostępnych informacji sudańskie wozy zniszczyły bez strat własnych cztery T-72 należące do sił Sudanu Południowego.
