SmartAge.pl
    Facebook Twitter Instagram LinkedIn
    Trending
    • Jacuzzi ogrodowe – dlaczego warto je mieć?
    • TSS Stefan Batory – ostatni polski transatlantyk
    • Zapomniany czechosłowacki samolot rozpoznawczy Praga E-51
    • Douglas AC-47 Spooky – pierwszy gunship
    • Lot paralotnią – wspaniała atrakcja na niezapomnianą przygodę
    • HMS Vanguard – ostatni pancernik
    • France – ostatni francuski luksusowy transatlantyk
    • USS Gerald R. Ford vs. USS Langley – czyli jak zmieniły się amerykańskie lotniskowce
    Facebook Twitter Instagram LinkedIn RSS
    SmartAge.pl
    • Technika
      1. Militaria
      2. Lotnictwo
      3. Motoryzacja
      4. Kosmos
      5. Statki i okręty
      6. Kolej
      7. Transport
      Polecane
      28 kwietnia 20220

      Izraelskie czołgi M-50 i M-51 Super Sherman (Isherman)

      Najnowsze
      15 maja 2022

      TSS Stefan Batory – ostatni polski transatlantyk

      14 maja 2022

      Zapomniany czechosłowacki samolot rozpoznawczy Praga E-51

      13 maja 2022

      Douglas AC-47 Spooky – pierwszy gunship

    • Historia
      1. Katastrofy
      2. Polityka
      3. Terroryzm
      4. Sylwetki
      Polecane
      28 kwietnia 20220

      Izraelskie czołgi M-50 i M-51 Super Sherman (Isherman)

      Najnowsze
      15 maja 2022

      TSS Stefan Batory – ostatni polski transatlantyk

      14 maja 2022

      Zapomniany czechosłowacki samolot rozpoznawczy Praga E-51

      13 maja 2022

      Douglas AC-47 Spooky – pierwszy gunship

    • Technologia
      1. Internet i komputery
      2. Fotografia
      3. Gadgety
      4. Nauka
      5. Drony
      6. Gry komputerowe
      Polecane
      1 marca 20222

      Sea Shadow – eksperymentalny okręt w technologii stealth

      Najnowsze
      6 maja 2022

      Dlaczego VPN-y są dziś tak popularne?

      5 maja 2022

      Najlepsze powerbanki do smartfonów

      4 maja 2022

      Podpis elektroniczny – rozwiązanie, w które warto zainwestować

    • Lifestyle
      1. Podróże
      2. Miejsca
      3. Sport
      4. Rozrywka
      5. Kultura
      6. Zabawki
      7. Zdrowie
      8. Jedzenie
      Polecane
      6 maja 20210

      Ubrania do zadań specjalnych – Helikon-Tex Woodland i Tiger Stripe

      Najnowsze
      16 maja 2022

      Jacuzzi ogrodowe – dlaczego warto je mieć?

      13 maja 2022

      Lot paralotnią – wspaniała atrakcja na niezapomnianą przygodę

      6 maja 2022

      Jak rozpoznać naturalny żel pod prysznic? Co powinien mieć w składzie?

    • Biznes
      1. Historia znanych marek
      2. Media
      3. Przemysł
      4. Reklama
      Polecane
      30 grudnia 20190

      Złomowanie statków w XXI wieku

      Najnowsze
      4 maja 2022

      Podpis elektroniczny – rozwiązanie, w które warto zainwestować

      23 kwietnia 2022

      Jak inwestować w fundusze ETF? Poradnik dla początkujących inwestorów

      12 kwietnia 2022

      Pierwszy satelita Spark -1TM już w kosmosie

    • Recenzje
      1. Gry komputerowe
      2. Filmy
      3. Książki
      4. Sprzęt
      Polecane
      9.0
      1 października 20160

      Żywioł. Deepwater Horizon – recenzja

      Najnowsze
      9 listopada 2021

      Fotoobraz galeriadruku.com.pl – recenzja

      9 czerwca 2021

      Aurelis Lunar – księżycowa lampa – recenzja

      17 listopada 2020

      CEWE FOTOKSIĄŻKA – recenzja

    • Redakcja
      • O nas
      • Reklama
    • Kontakt
    SmartAge.pl
    Znajdujesz się tutaj: Strona główna » T-54 – pierwszy radziecki czołg podstawowy
    T-54 - pierwszy radziecki czołg podstawowy
    Artykuły

    T-54 – pierwszy radziecki czołg podstawowy

    Michał BanachBy Michał Banach15 lipca 2016Updated:18 marca 2021Brak komentarzy8 Mins Read
    Niewiele jest czołgów, które tak zapisały się w historii jak radziecki T-54. Był to pierwszy czołg podstawowy jaki wszedł do uzbrojenia ZSRR, a dzięki swojej dopracowanej w bólach konstrukcji, jego kolejne wersje pozostają w eksploatacji do dnia dzisiejszego w wielu armiach na całym świecie. Czołg ten na długie lata ukierunkował rozwój radzieckiej broni pancernej.

    Geneza

    Historia czołgu T-54 sięga II wojny światowej, a dokładnie Bitwy na Łuku Kurskim. W jej trakcie po raz pierwszy doszło do starć między najnowszymi niemieckimi czołgami, takimi jak Tiger I oraz PzKpfw V Panther a radzieckimi T-34/76. W w wyniku walk wyszły jednak na jaw liczne wady wszystkich wspomnianych wozów. Niemieckie czołgi okazały się zbyt skomplikowane i bardzo awaryjne, a radzieckie T-34/76 za słabo uzbrojone aby przebić pancerz niemieckich wozów a ich opancerzenie nie było w stanie zatrzymać pocisków kalibru 88 i 75 mm.

    T-34/85 podczas walk w Niemczech
    T-34/85 podczas walk w Niemczech

    Ze względu na poniesione przez sowietów straty, po zakończeniu walk, w rejon Kurska wysłano liczne zespoły składające się z inżynierów i konstruktorów pojazdów pancernych oraz wojskowych, którzy mieli przeanalizować skutki walk. W wyniku przeprowadzonych oględzin i badań przygotowano raport, stwierdzający, że wykorzystywana w T-34 armata kalibru 76,2 mm jest całkowicie przestarzała i należy ją jak najszybciej zastąpić działem większego kalibru, oraz że należy znacząco zwiększyć grubość przedniego pancerza nowych czołgów.

    Pierwszą odpowiedzią na wnioski płynące z raportu było wprowadzenie do eksploatacji czołgów T-34/85 uzbrojonych w armaty kalibru 85 mm. Czołgi te były jednak rozwiązaniem tymczasowym i nie wnosiły nowej jakości do jednostek bojowych, ponieważ armata kalibru 85 mm ustępowała niemieckiej armacie KwK 42 L/70 kalibru 75 mm, a pancerz był tylko nieznacznie grubszy. Równolegle rozpoczęto więc prace nad zupełnie nowym czołgiem średnim, który otrzymał oznaczenie T-44.

    T-44 był następcą słynnego T-34/85
    T-44 był następcą słynnego T-34/85

    Czołg ten, chociaż wywodził się z T-34 znacząco różnił się od niego pod względem kształtu kadłuba i ogólnej konfiguracji. Przednia płyta pancerna była znacznie solidniejsza i grubsza, a sam wóz był niższy, mimo iż  wykorzystano wieżę T-34/85. Pojazd dysponował sporym potencjałem, ale z powodu uzbrojenia w armatę kalibru 85 mm uznano, że T-44 dalej nie dysponuje wystarczającą siłą ognia. W trakcie prac nad czołgiem rozważano jego przezbrojenie w potężniejszą armatę kalibru 107 lub 122 mm.

    Niestety obie armaty generowały wiele problemów. W 1942 roku zakończono produkcję dział kalibru 107 mm, w związku z czym wznowienie produkcji było trudne i wymagało zaprojektowania nowej amunicji, a armaty kalibru 122 mm ze względu na swój rodowód korzystały z amunicji rozdzielnego ładowania (dwuczęściowej), przez co zmniejszała się szybkostrzelność i zapas amunicji w czołgu.

    T-44 podczas zimowych manewrów
    T-44 podczas zimowych manewrów

    Jedynym wyjście było więc opracowanie nowej armaty od podstaw. Wybór padł na kaliber 100 mm, ponieważ był to idealny kompromis między wielkością pocisków a ich skutecznością. Prace nad zmodyfikowanym czołgiem T-44 uzbrojonym w armatę kalibru 100 mm rozpoczęto na początku 1945 roku. Tak rozpoczęła się długa i wyboista historia czołgu T-54.

    Pierwszy radziecki czołg podstawowy

    Pierwsze testy armat kalibru 100 mm prowadzono na czołgach T-34/85 już w 1944 roku. Były to jednak jedynie próby samych armat, ponieważ po ich zamontowaniu w ciasnej wieży T-34/85 (oznaczonego na potrzeby testu T-34-100) nie było miejsca na normalną obsługę uzbrojenia. Pod koniec 1944 roku próby przeniesiono na czołgi T-44. Podwozie tych wozów pozwalało na zastosowanie wież o większej średnicy pierścienia, a co za tym idzie możliwe było zastosowanie pojemniejszej wieży,

    Początkowo wykorzystywano podwozie czołgu T-44 z nieco przebudowaną wieżą, w której umieszczono armatę ŁB-1 kalibru 100 mm. W trakcie prób działo to zamieniono jednak na armatę typu D-10T, która nie wymagała wykorzystania hamulca wylotowego.

    T-54 w trakcie manewrów po wojnie
    T-54 w trakcie manewrów po wojnie

    W styczniu 1945 roku ukończono pierwszy prototyp, oznaczany oficjalnie T-44W (lub T-44B). Pojazd różnił się jednak od seryjnych T-44 tak bardzo, że nieoficjalnie zaczęto określać go jako T-54. Czołg zachował ogólny kształt kadłuba, ale jego pancerz znacząco pogrubiono, natomiast wieża otrzymała pierścień o średnicy 1800 mm. Ponadto zmianie uległ układ kół jezdnych, gąsienic i wiele drobnych elementów konstrukcyjnych.

    11 marca 1945 roku rozpoczęto trwające do 14 kwietnia próby poligonowe wozu w Kubince pod Moskwą. Pierwsze wnioski płynące z testów były bardzo pozytywne, chociaż zauważono sporo drobnych wad konstrukcji, które należało poprawić. W lipcu 1945 roku ukończono drugi prototyp, który ze względu na ilość zmian już oficjalnie nazywano T-54, chociaż dalej w dokumentacji stosowano oznaczenie Obiekt 136 (takie samo jak w przypadku T-44). Dopiero rok później, w lipcu 1946 roku oznaczenie zmieniono na Obiekt 137.

    T-54 podczas montażu armaty
    T-54 podczas montażu armaty

    Drugi prototyp rozpoczął natychmiast próby poligonowe, których przebieg był zadowalający, ale cały czas pojawiały się kolejne elementy wymagające poprawy. Mimo to 29 kwietnia 1946 roku rząd ZSRR oficjalnie nakazł przyjęcie czołgu T-54 do uzbrojenia (przed ukończeniem finalnego prototypu). Do połowy 1947 roku prowadzono dalsze próby prototypów oraz wozów przedseryjnych, które zaowocowały kolejnymi przeróbkami.

    Pierwsze seryjne T-54 oznaczone jako model 1947 (lub T-54-1) ukończono pod koniec 1947 roku. Czołgi różniły się od prototypów, głównie za sprawą nowej wieży z specyficznym podcięciem z tyłu. W 1948 roku pojazdy trafiły do jednostek liniowych, gdzie… okazało się, że większość wozów jest niesprawna albo nie posiada pełnego wyposażenia. Rozpoczęte natychmiast przeglądy wykazały, że fabryki były totalnie nieprzygotowane do uruchomienia produkcji czołgów i wysyłały do jednostek tylko częściowo ukończone pojazdy.

    W styczniu 1949 roku wstrzymano produkcję nowych wozów, a kilkaset wyprodukowanych już T-54 wróciło do fabryk na naprawy i doposażenie. W trakcie prac wprowadzono kolejne poprawki w konstrukcji wozów, co zaowocowało powstaniem nowej wersji czołgu, oznaczonej T-54 model 1949 (T-54-2).

    T-54
    T-54

    Dopiero w 1950 roku rozpoczęto seryjną produkcję docelowych T-54 oznaczonych jako model 1951 (T-54-3). Koszt budowy jednego czołgu wynosił 352 755 rubli, czyli około 66 560 dolarów (współcześnie około 655 000 dolarów). Pozbawione większości wad wcześniejszych wozów, oraz wyposażone w nowe wieże (bez podcięcia z tyłu) czołgi szybko zastąpiły w jednostkach bojowych pamiętające II wojnę światową T-34/85.

    W 1955 roku po raz kolejny zmodernizowano T-54, oznaczając nowy wóz jako T-54A. Tym razem czołgi otrzymały nowe przyrządy obserwacyjne oraz przedmuchiwacze na lufach. Rozwiązanie to skopiowano z zdobytych w Korei przez oddziały Chińskie i przekazanych ZSRR amerykańskich czołgów M26 i M46. W tym samym roku, 15 lipca Polska zakupiła licencję na produkcję T-54A w zakładach Bumar-Łabędy w Gliwicach, które wcześniej produkowały T-34/85. Produkcję seryjną rozpoczęto jednak dopiero w 1958 roku i kontynuowano do 1964 roku, kiedy to zastąpiono je nowszymi T-55. Polskie wozy nieznacznie różniły się od radzieckich pod względem konstrukcji, głównie układu pojemników na wyposażenie i zbiorników paliwa.

    T-54 w muzeum
    T-54 w muzeum

    W 1956 roku ponownie zmodernizowano T-54, tym razem do wariantu T-54B, wyposażonego w stabilizator uzbrojenia w dwóch płaszczyznach oraz noktowizyjne przyrządy obserwacyjne. W kolejnych latach zaczęto wprowadzać dalsze poprawki w konstrukcji T-54, które zaowocowały narodzinami nowego czołgu, oznaczonego T-55. Zewnętrznie czołg ten był bardzo podobny do T-54, ale różnił się wieloma szczegółami konstrukcji i wyposażenia.

    W ZSRR produkcję T-54 zamknięto w 1958 roku, a w Polsce i Czechosłowacji (która nabyła licencję na T-54 w 1958 roku) zakończono w 1964 roku. Ostatecznie zbudowano według różnych źródeł ponad 40 000 czołgów T-54 w różnych wersjach, w tym 3000 w Polsce i 2500 w Czechosłowacji. Dodatkowo w Chinach w 1958 roku rozpoczęto produkcję czołgów Type 59, będących licencyjną kopią radzieckich T-54A. W kolejnych latach na bazie tych czołgów powstała cała seria konkurencyjnych dla T-55 czołgów podstawowych.

    Wozy te różniły się jednak zastosowanym uzbrojeniem i grubością pancerza. Co ciekawe, kolejne warianty czołgów opartych na Type 59 posiadały takie same przyrządy obserwacyjne i celownicze jak w przypadku T-54A, przez co dalece ustępowały nawet wozom typu T-55.

    T-54 i Type 59 były eksportowane praktycznie na cały świat.Radzieckie wozy trafiły głównie do Korei Północnej, Jugosławii i Syrii, natomiast chińskie kopie trafiły do Albanii, Bangladeszu, Kambodży, Kongo, Iranu, Iraku, Pakistanu, Sudanu, Tanzanii, Wietnamu, Zimbabwe i Sri Lanki.

    Type 59
    Type 59

    Parametry taktyczno-techniczne (T-54 model 1947/T-54-1)

    Masa 36 ton
    Załoga 4 ludzi
    Długość 8,9 m
    Szerokość 3,2 m
    Wysokość 2,4 m
    Uzbrojenie armata D-10T kalibru 100 mm i 3x km SG-43 kalibru 7,62 mm (jeden sprzężony z armatą, dwa umieszczone nieruchomo po bokach kadłuba), 1 wkm DSzK kalibru 12,7 mm na wieży
    Amunicja 34 naboje do armaty, 3500 nabojów do km 7,62 mm, 200 nabojów do wkm 12,7 mm
    Napęd 12-cylindrowy silnik diesla W-54 o mocy 520 KM
    Prędkość maksymalna 48 km/h
    Zasięg 360-400 km
    Pancerz Przód kadłuba – 120 mm, boki – 80 mm, góra i tył – 20-45 mm, wieża – 200 mm z przodu, boki i tył – 160-125 mm

    Początek długiej drogi

    T-54 był bardzo udanym czołgiem, chociaż prace nad nim przebiegały w bólach. Pod względem konstrukcji czołg ten na długie lata wytyczył kierunek rozwoju radzieckiej broni pancernej. Również w Chinach, gdzie produkowano licencyjną wersję tych wozów, czołgi te na długie lata były punktem wyjścia dla wszystkich nowych czołgów.

    Pod względem możliwości bojowych T-54 dysponowały podobnymi parametrami do innych ówczesnych czołgów podstawowych (określany wówczas jeszcze jako średnie), takich jak A41 Centurion albo M46. Ich największą zaletą była prosta konstrukcja, potężne uzbrojenie oraz niska cena.

    T-54A w muzeum
    T-54A w muzeum

    Ze względu na podobieństwo do T-55, oraz fakt, że czołg ten powstał bezpośrednio jako efekt modernizacji T-54B, ciężko jednoznacznie określić czas eksploatacji tych czołgów. Wiele wozów przechodziło bowiem modernizacje, które doprowadzały je do standardu T-55. Obecnie T-54 i T-55 uznaje się czołgi tzw. I generacji powojennej. Za wyjątkiem chińskich Type 59 w eksploatacji raczej nie ma już żadnych T-54.

    T-54 w Muzeum Broni Pancernej w Poznaniu (fot. Michał Banach)
    T-54 w Muzeum Broni Pancernej w Poznaniu (fot. Michał Banach)
    Udostępnij. Facebook Twitter Pinterest LinkedIn Tumblr Email
    Poprzedni artykułNajsłynniejsze okręty liniowe i pancerniki – recenzja
    Następny artykuł Wolne Państwo Ikarii – krótka historia mikropaństwa
    blank
    Michał Banach
    • Strona internetowa
    • Facebook
    • Instagram
    • LinkedIn

    Gdybym miał spisać wszystkie swoje zainteresowania to nie starczyłoby mi życia. Głównie interesuję się historią, militariami i techniką a także fotografią, ale lista ta mogłaby być znacznie dłuższa. Skończyłem studia na kierunkach stosunki międzynarodowe oraz dziennikarstwo i komunikacja społeczna na Wydziale Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM.

    Podobne artykuły

    Cmentarzysko czołgów w Charkowie – galeria

    8 maja 20222 Mins Read

    Nowozelandzki kołowo-gąsienicowy czołg lekki Schofield

    2 maja 20223 Mins Read

    Izraelskie czołgi M-50 i M-51 Super Sherman (Isherman)

    28 kwietnia 20226 Mins Read
    Najpopularniejsze
    Artykuły
    18 kwietnia 20220

    PL-01 Concept – czołg-makieta, który zawojował mediami

    Zaprezentowany w 2013 roku na targach MSPO w Kielcach projekt czołgu PL-01 Concept dosłownie zawojował…

    Artykuły
    4 kwietnia 20175

    Jagdtiger – najpotężniejszy niemiecki niszczyciel czołgów

    Wprowadzony pod koniec II wojny światowej niemiecki niszczyciel czołgów Sd.Kfz. 186 Jagdtiger, był największym, najcięższym,…

    Artykuły
    15 kwietnia 201710

    Boeing B-52 Stratofortress – symbol zimnej wojny

    Jakie jest pierwsze skojarzenie z zimną wojną? Wyścig w kosmos, Gagarin i Apollo? Kryzys kubański?…

    Reklama
    Najnowsze Artykuły
    16 maja 2022

    Jacuzzi ogrodowe – dlaczego warto je mieć?

    15 maja 2022

    TSS Stefan Batory – ostatni polski transatlantyk

    14 maja 2022

    Zapomniany czechosłowacki samolot rozpoznawczy Praga E-51

    13 maja 2022

    Douglas AC-47 Spooky – pierwszy gunship

    13 maja 2022

    Lot paralotnią – wspaniała atrakcja na niezapomnianą przygodę

    Reklama




    Losowe
    Artykuły
    27 sierpnia 20150

    Księga rekordów Guinnessa

    27 sierpnia 1955 roku wydano pierwszą edycję Księgi Rekordów Guinnessa. Licząca 198 stron i wydrukowana…

    Artykuły
    21 maja 20190

    Toyota 2000GT – pierwszy japoński supersamochód

    Z perspektywy czasu stare supersamochody produkowane np. w latach 60. nie robią już wrażenia pod…

    Artykuły
    25 maja 20210

    Antonow An-124-100M – Poznań Ławica 24.05.2021 – galeria

    Chociaż Antonowy An-124 pojawiają się w Polsce dosyć często, ich wizyty zawsze przyciągają uwagę i…

    Artykuły
    29 czerwca 20172

    Chiński czołg podstawowy Typ 96

    Obok Federacji Rosyjskiej i Stanów Zjednoczonych, Chińska Republika Ludowa (ChRL) posiada jedne z największych wojsk…

    Artykuły
    19 grudnia 20210

    Schron przeciwlotniczy na Winogradach w Poznaniu

    Zagłębiając się w zabudowania tworzące Osiedle Kosmonautów w Poznaniu można natrafić na około 21-metrowy betonowy…

    Dołącz do nas na Facebooku
    SmartAge.pl
    O nas
    O nas

    SmartAge.pl - Portal ludzi ciekawych świata powstał w 2014 roku. Na stronie znajdziecie liczne artykuły, ciekawostki, recenzje, wywiady, oraz wiele więcej. Piszemy o rzeczach znanych i nieznanych, o tym co było pierwsze, największe, najlepsze, albo też ostatnie, najmniejsze i najgorsze. Wszystko to podane w ciekawej i zwięzłej formie. SmartAge.pl jest zarejestrowany w międzynarodowym systemie informacji o wydawnictwach ciągłych i oznaczony symbolem ISSN 2391-7342

    Facebook Twitter Instagram LinkedIn RSS
    • Strona główna
    • Kontakt
    • Reklama
    • O nas
    © Copyright by SmartAge Media Sp. z o.o. 2022. Wszelkie prawa zastrzeżone. SmartAge.pl ISSN 2391-7342

    Type above and press Enter to search. Press Esc to cancel.