SmartAge.pl
    Facebook Twitter Instagram LinkedIn
    Trending
    • Brytyjski czołg podstawowy FV4201 Chieftain
    • Kuna – najstarszy pływający lodołamacz rzeczny na świecie
    • Pancerniki typu Iowa
    • Genex Tower – Zachodnia Brama Belgradu
    • Wschodnia Brama Belgradu
    • Normandie – najsłynniejszy francuski transatlantyk
    • Potez-CAMS 161 – niedokończony olbrzym
    • Pancernik Mikasa – ostatni zachowany predreadnought
    Facebook Twitter Instagram LinkedIn RSS
    SmartAge.pl
    • Technika
      1. Militaria
      2. Lotnictwo
      3. Motoryzacja
      4. Kosmos
      5. Statki i okręty
      6. Kolej
      7. Transport
      Featured
      29 stycznia 20230

      Pancerniki typu Iowa

      Recent
      31 stycznia 2023

      Brytyjski czołg podstawowy FV4201 Chieftain

      30 stycznia 2023

      Kuna – najstarszy pływający lodołamacz rzeczny na świecie

      29 stycznia 2023

      Pancerniki typu Iowa

    • Historia
      1. Katastrofy
      2. Polityka
      3. Terroryzm
      4. Sylwetki
      Featured
      29 stycznia 20230

      Pancerniki typu Iowa

      Recent
      31 stycznia 2023

      Brytyjski czołg podstawowy FV4201 Chieftain

      30 stycznia 2023

      Kuna – najstarszy pływający lodołamacz rzeczny na świecie

      29 stycznia 2023

      Pancerniki typu Iowa

    • Technologia
      1. Internet i komputery
      2. Fotografia
      3. Gadgety
      4. Nauka
      5. Drony
      6. Gry komputerowe
      Featured
      1 marca 20222

      Sea Shadow – eksperymentalny okręt w technologii stealth

      Recent
      1 stycznia 2023

      Muzeum Techniki im. Nikola Tesli w Zagrzebiu

      12 grudnia 2022

      Jak zrobić ładną stronę internetową?

      3 grudnia 2022

      Licznik Geigera – na czym polega fenomen tego urządzenia?

    • Lifestyle
      1. Podróże
      2. Miejsca
      3. Sport
      4. Rozrywka
      5. Kultura
      6. Zabawki
      7. Zdrowie
      8. Jedzenie
      Featured
      6 maja 20210

      Ubrania do zadań specjalnych – Helikon-Tex Woodland i Tiger Stripe

      Recent
      14 stycznia 2023

      Piłkarska zapowiedź weekendu – typy na Serie A!

      24 grudnia 2022

      5 zwyczajów i symboli wigilijnych

      22 grudnia 2022

      Zimowa przerwa od jazdy motocyklem. 5 pomysłów, czym warto się zająć między sezonami

    • Biznes
      1. Historia znanych marek
      2. Media
      3. Przemysł
      4. Reklama
      Featured
      30 grudnia 20190

      Złomowanie statków w XXI wieku

      Recent
      29 grudnia 2022

      Osuszacz powietrza – kiedy warto skorzystać z niego na budowie?

      2 listopada 2022

      Co to jest i jak działa elektroniczny obieg dokumentów?

      30 października 2022

      Cesja umowy leasingu – na czym polega? Kiedy można z niej skorzystać?

    • Recenzje
      1. Gry komputerowe
      2. Filmy
      3. Książki
      4. Sprzęt
      Featured
      9.0
      1 października 20160

      Żywioł. Deepwater Horizon – recenzja

      Recent
      19 października 2022

      Plakat – najlepszy pomysł na aranżację Twojego wnętrza

      21 sierpnia 2022

      Fotoksiążka Saal Professional Line – recenzja

      7.0
      3 czerwca 2022

      Crime Scene Game – Helsinki 2012 – recenzja

    • Redakcja
      • O nas
      • Reklama
    • Kontakt
    SmartAge.pl
    You are at:Strona główna » A41 Centurion (FV4007) – pierwszy brytyjski czołg podstawowy
    A41 Centurion (FV4007) - pierwszy brytyjski czołg podstawowy
    A41 Centurion (FV4007) - pierwszy brytyjski czołg podstawowy
    Artykuły

    A41 Centurion (FV4007) – pierwszy brytyjski czołg podstawowy

    Michał BanachBy Michał Banach8 marca 2021Updated:14 kwietnia 2022Brak komentarzy8 Mins Read
    Zbudowany pod koniec II wojny światowej A41 Centurion powstał jako finalne rozwinięcie brytyjskich czołgów szybkich. Ze względu na swoją konstrukcję i potencjał, szybko stał się jednak pierwszym brytyjskim czołgiem podstawowym, mającym olbrzymi wpływ na rozwój broni pancernej.

    Geneza

    Podczas II wojny światowej brytyjska armia klasyfikowała czołgi według swojego, różniącego się od innych państw systemu, wyróżniającego czołgi lekkie (rozpoznawcze), szybkie (odpowiadające czołgom średnim w innych krajach), oraz piechoty (przeznaczone do wsparcia oddziałów piechoty, pod pewnymi względami odpowiadające czołgom ciężkim). Na bazie tej klasyfikacji, czołgi szybkie stanowiły trzon brytyjskich wojsk pancernych.

    Czołg szybki A27 Cromwell
    Czołg szybki A27 Cromwell

    Podstawowym czołgiem szybkim od 1943 roku był A27 Cromwell (A27 Cruiser Tank VIII Cromwell). Czołg ten był znaczącym rozwinięciem dotychczasowych konstrukcji, ale miał wiele wad, z których największymi było słabe opancerzenie i uzbrojenie. Szukając sposobu na zwiększenie możliwości tych czołgów, powstały pojazdy A30 Challenger, a w późniejszym etapie również A34 Comet.

    Równolegle z pracami nad Cometem, już w 1943 roku dowództwo brytyjskiej armii zleciło opracowanie całkowicie nowego projektu czołgu, który miał być od początku uzbrojony w armatę 17pdr kalibru 76,2 mm. Według założeń, czołg miał dysponować opancerzeniem na tyle grubym, aby wytrzymać trafienie pociskiem kalibru 88 mm, ale równocześnie miał ważyć maksymalnie 40-41 ton. Limit ten podyktowany był nośnością mostów pontonowych oraz wagonów kolejowych. Projekt otrzymał oznaczenie A41.

    A34 Comet po wojnie
    A34 Comet po wojnie

    Zanim jednak przystąpiono do prac nad projektem nowego czołgu, wytyczne uległy zmianie, ponieważ wstępne wyliczenia wykazały, że nie jest możliwe zaprojektowanie czołgu szybkiego spełniającego wszystkie wymagania. Już w październiku 1943 roku zezwolono na wzrost masy czołgu do 46 ton, co znacząco ułatwiło prace projektowe.

    W 1944 roku zamówionych zostało 20 czołgów pilotażowych nowego typu w 4 wersjach po 5 egzemplarzy. Trzy wersje uzbrojono w armatę QF 17 (17pdr), a jedną w armatę QF 77 (taką samą jak w Comecie). W pierwszej wersji obok armaty w wieży zamontowano działko Polsten kalibru 20 mm, a w pozostałych karabiny maszynowe Besa. Czołgi różniły się ponadto szczegółami konstrukcji.

    A41 Centurion Mk I - takie czołgi trafiły do Europy w maju 1945 roku
    A41 Centurion Mk I – takie czołgi trafiły do Europy w maju 1945 roku

    Produkcja egzemplarzy prototypowych zakończyła się na przełomie 1944 i 1945 roku, po czym czołgi poddano intensywnym próbom. W ramach testów, kilka egzemplarzy wysłano do oddziałów liniowych, jednak czołgi dotarły do nich krótko po zakończeniu działań wojennych w maju 1945 roku, przez co nie wzięły udziału w walkach.

    Długa droga do doskonałości

    Testy czołgów A41 Centurion, jak je nazwano, zakończyły się pozytywnie i mimo końca wojny, podjęto decyzję o rozpoczęciu produkcji seryjnej wersji uzbrojonej w armatę kalibru 76,2 mm i działko kalibru 20 mm. Po zbudowaniu około 6 egzemplarzy, produkcję przerwano, ponieważ Brytyjczycy zdobyli informacje o nowych radzieckich czołgach IS-3, które dysponowały znacznie potężniejszym uzbrojeniem i opancerzeniem od dotychczasowych konstrukcji.

    A41 Centurion
    A41 Centurion

    W tej sytuacji podjęto decyzję o zaprojektowaniu nowej wersji Centuriona, w której zastosowano grubszy pancerz przedni – 118 mm zamiast 76 mm w pierwszej wersji. W tej sytuacji zmieniono sposób klasyfikacji czołgów. Pierwsze czołgi sklasyfikowano jako wersję Mk 1, a nowe jako Mk 2. W 1948 roku wprowadzono do eksploatacji nową armatę QF 20 kalibru 84 mm, która dysponowała o wiele lepszymi osiągami niż armata QF 17.

    Przerwano produkcję wersji Mk 2 i zastąpiono ją nowymi wozami oznaczonymi jako Mk 3, w których zainstalowano armatę QF 20 z stabilizatorem umożliwiającym strzelanie w ruchu, oraz usunięto działko kalibru 20 mm. Zmiany te doprowadziły do powstania nowej wieży. Dodatkowo zmodyfikowano inne szczegóły konstrukcji kadłuba. Większość czołgów w wersjach Mk 1 i 2 przebudowano wówczas na pojazdy wsparcia, lub zmodernizowano do wersji Mk 3, która stała się pierwszą masową wersją Centuriona, która trafiła również na eksport.

    Ciekawe zdjęcie przedstawiające czołg ciężki FV 214 Conqueror (po lewej), A41 Centurion Mk 7 (w środku) i FV 4201 Chieftain (po prawej)
    Ciekawe zdjęcie przedstawiające czołg ciężki FV 214 Conqueror (po lewej), A41 Centurion Mk 7 (w środku) i FV 4201 Chieftain (po prawej)

    Kolejną opracowaną wersją był wariant Mk 5, w którym zainstalowano mocniejszy silnik oraz nowszy stabilizator. W toku produkcji tej wersji, do uzbrojenia weszła nowa armata L7 kalibru 105 mm. Działo to powstało jako rozwinięcie armaty QF 20, po tym jak Brytyjczycy zapoznali się z radzieckim czołgiem T-54A (w 1956 roku w trakcie walk w Budapeszcie między Węgrami a interweniującymi oddziałami radzieckimi, kilka czołgów tego typu zostało dokładnie obejrzanych przez pracowników brytyjskiej ambasady).

    Centurion Mk 5 stał się najważniejszą wersją produkcyjną. W kolejnych latach powstały kolejne warianty czołgu, ale w większości były one po prostu modernizacjami, nie wnoszącymi aż tak wiele istotnych zmian. W wersji Mk 7 zwiększono zasięg poprzez zainstalowanie nowego silnika i dodatkowych zbiorników paliwa. Kolejnym istotnym wariantem był Centurion Mk 9 z nowymi systemami celowniczymi. Ostatnią wersją był model Mk 13 z nowym dalmierzem.

    A41 Centurion uzbrojony w armatę 83,4 mm
    A41 Centurion uzbrojony w armatę 83,4 mm

    Centuriony poddawane były licznym modyfikacjom, które znacząco zwiększały ich możliwości bojowe. Dodatkowo opracowano wiele wersji prototypowych i eksperymentalnych, takich jak pojazdy ewakuacyjne, saperskie, inżynieryjne, niszczyciele czołgów (FV 4005), działa samobieżne itp. Część z nich powstawała w oparciu o modyfikowane seryjne czołgi, inne produkowano od podstaw. Nie wszystkie weszły do produkcji.

    Dużo wersji specjalistycznych Centurionów powstało w innych krajach, które zakupiły brytyjskie czołgi. Na szczególną uwagę zasługują tutaj modyfikacje tworzone w Izraelu, gdzie wiele Centurionów po wycofaniu z służby przebudowywano na transportery opancerzone – część z nich pozostaje jeszcze w eksploatacji. Prawdopodobnie największych modyfikacji dokonano w RPA, gdzie opracowano lokalny wariant oznaczony jako Olifant.

    A41 Centurion późniejszej serii produkcyjnej
    A41 Centurion późniejszej serii produkcyjnej

    Południowoafrykańskie Olifanty powstawały często w oparciu o pozbawione uzbrojenia kadłuby Centurionów, sprowadzane do RPA z innych krajów, tak aby obejść embarga. W najnowszej wersji oznaczonej jako Olifant Mk 2, czołgi otrzymały nowe wieże i uzbrojenie. RPA to jedyny kraj wykorzystujący Centuriony jako czołgi. Większość krajów wycofała swoje Centuriony na początku lat 90. zastępując je nowszymi konstrukcjami. W służbie pozostała jednak pewna ilość pojazdów wsparcia.

    Centuriony brały udział w licznych konfliktach zbrojnych, od Korei, przez Bliski Wschód, konflikty Indyjsko-Pakistańskie, walki w Afryce, Wietnamie oraz wielu lokalnych konfliktach. Od początku czołgi te spisywały się znakomicie, często wykazując wyższość nad innymi czołgami zwłaszcza produkcji radzieckiej. Wraz z powstaniem czołgów podstawowych II generacji, Centuriony zaczęto jednak wycofać z eksploatacji. W Wielkiej Brytanii zastąpiły je czołgi Chieftain (FV4201), produkowane od 1966 roku. Łącznie w latach 1945-1962 wyprodukowano 4423 Centuriony w różnych wersjach. Koszt jednostkowy czołgu wynosił około 35-38 tys. funtów (współcześnie około 1,2-1,3 mln funtów).

    Centurion Mk3 (fot. Wikimedia Commons)
    Centurion Mk3 (fot. Wikimedia Commons)

    Dane taktyczno-techniczne

    Poszczególne wersje Centurionów znacząco różniły się uzbrojeniem i wyposażeniem, jednak przez cały czas trwania produkcji, czołgi miały podobną ogólną konstrukcję. Kadłub miał około 7,6 m długości, a masa wynosiła w zależności od wersji około 50-52 ton. Chociaż na pierwszy rzut oka podwozie przypominało podwozie w układzie Christie, w praktyce zastosowano podwozie w systemie Horstmanna, z 3 dwukołowymi wózkami z każdej strony kadłuba. Napęd stanowił silnik Rolls-Royce Meteor, znacząco modyfikowany w kolejnych wersjach, aby utrzymać osiągi. Prędkość maksymalna wynosiła około 35 km/h, co było jedną z słabszych stron Centuriona. Co ciekawe, czołg posiadał dwa biegi wsteczne, pozwalające na szybsze wycofywanie się w sytuacji uniemożliwiającej obrócenie całego czołgu. Kolejną wadą był stosunkowo mały zasięg, który nawet mimo zastosowania dodatkowych zbiorników paliwa niewiele przekraczał 150 km.

    Początkowo Centuriony uzbrojone były w armaty kalibru 76,2 mm, później 84 mm a ostatecznie kalibru 105 mm. Zmianie ulegał również pancerz czołgów, przy czym wieża chroniona była od przodu pancerzem o grubości 152 mm. W późniejszych wersjach pogrubiano pancerz przedni i boczny kadłuba. Wyposażenie elektroniczne, systemy kierowania ogniem i dalmierze również były wielokrotnie modyfikowane, przy czym często niezależnie od wersji produkcyjnych, eksportowi użytkownicy dokonywali własnych modyfikacji. Załoga czołgu liczyła 4 osoby.

    Stridsvagn 102 (fot. Jorchr/Wikimedia Commons)
    Stridsvagn 102 (fot. Jorchr/Wikimedia Commons)

    Użytkownicy

    Centuriony były eksportowane do różnych krajów. Obecnie Tylko RPA wykorzystuje Centuriony (lokalnie Olifanty) jako czołgi. Ponadto Izrael i Jordania wykorzystują pewną liczbę przebudowanych Centurionów jako transportery opancerzone i pojazdy wsparcia.

    Wśród byłych użytkowników Centurionów znalazły się takie kraje jak Australia (zastąpione przez Leopardy 1), Austria (po wycofaniu czołgi umieszczono w stacjonarnych stanowiskach obronnych), Kanada (zastąpione przez Leopardy 1), Dania (zastąpione przez Leopardy 1), Egipt, Indie, Irak, Kuwejt, Libia, Holandia (zakupione przez Amerykanów i przekazane Holandii, ostatecznie zastąpione przez Leopardy 2), Nowa Zelandia, Singapur, Somalia, Szwecja (zastąpione przez Leopardy 2), Szwajcaria (zastąpione przez Leopardy 2) oraz oczywiście Wielka Brytania.

    Olifant Mk 2 (fot. US Army)
    Olifant Mk 2 (fot. US Army)

    Podsumowanie

    A41 Centurion to jeden z najważniejszych czołgów jaki kiedykolwiek powstał. Stanowił on kwintesencję rozwoju brytyjskich czołgów szybkich, oraz znaczący krok w rozwoju broni pancernej. Gdyby wprowadzono go do służby w 1944 roku, mógł mieć duży wpływ na przebieg działań wojennych w Europie. Ze względu na to, że opracowano go podczas II wojny światowej (chociaż do faktycznej eksploatacji wszedł po zakończeniu wojny), można uznać go za jeden z najlepszych, jeśli nie najlepszy czołg II wojny światowej.

    Olbrzymi potencjał modernizacyjny tych czołgów sprawił, że z zaawansowanego czołgu szybkiego, Centuriony stały się z czasem czołgami podstawowymi I generacji, mającymi olbrzymi wpływ na rozwój innych czołgów podstawowych. Przez wiele lat czołgi te stanowiły również podstawowe uzbrojenie pancerne wielu armii na świecie.

    Sho't
    Sho’t
    Sho't
    Sho’t
    A41 Centurion
    A41 Centurion
    Olifant Mk 2 (fot. US Danie van der Merwe)
    Olifant Mk 2 (fot. US Danie van der Merwe)
    A41 Centurion Mk 5 w Muzeum Broni Pancernej w Poznaniu (fot. Michał Banach)
    A41 Centurion Mk 5 w Muzeum Broni Pancernej w Poznaniu (fot. Michał Banach)
    A41 Centurion Mk 5 w Muzeum Broni Pancernej w Poznaniu (fot. Michał Banach)
    A41 Centurion Mk 5 w Muzeum Broni Pancernej w Poznaniu (fot. Michał Banach)
    A41 Centurion Mk 5 w Muzeum Broni Pancernej w Poznaniu (fot. Michał Banach)
    A41 Centurion Mk 5 w Muzeum Broni Pancernej w Poznaniu (fot. Michał Banach)

    Related

    Share. Facebook Twitter Pinterest LinkedIn Tumblr Email
    Previous ArticleWłoskie pancerniki typu Andrea Doria
    Next Article Pomnik myszy laboratoryjnych
    blank
    Michał Banach
    • Website
    • Facebook
    • Instagram
    • LinkedIn

    Gdybym miał spisać wszystkie swoje zainteresowania to nie starczyłoby mi życia. Głównie interesuję się historią, militariami i techniką a także fotografią, ale lista ta mogłaby być znacznie dłuższa. Skończyłem studia na kierunkach stosunki międzynarodowe oraz dziennikarstwo i komunikacja społeczna na Wydziale Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM.

    Related Posts

    Brytyjski czołg podstawowy FV4201 Chieftain

    31 stycznia 20239 Mins Read

    Pancernik Mikasa – ostatni zachowany predreadnought

    24 stycznia 20235 Mins Read

    Czołg ciężki KW-1 – zapomniana legenda frontu wschodniego

    22 stycznia 20239 Mins Read
    Najpopularniejsze
    Artykuły
    18 stycznia 20230

    Wojenna prowizorka – „niszczyciel czołgów” RSO/PaK 40

    Podczas każdego konfliktu zbrojnego, nawet najlepsze armie często sięgają po prowizoryczne rozwiązania, które w krótkim…

    Artykuły
    4 września 20165

    10 najlepszych asów myśliwskich II wojny światowej

    W trakcie II wojny światowej wojna w powietrzu była równie ważna, jak walki na lądzie.…

    Artykuły
    4 stycznia 20230

    Wewnątrz słynnego czołgu T-34/85

    T-34 był jednym z najważniejszych czołgów II wojny światowej. Pojazd ten stał się legendą, a…

    Reklama
    Najnowsze Artykuły
    31 stycznia 2023

    Brytyjski czołg podstawowy FV4201 Chieftain

    30 stycznia 2023

    Kuna – najstarszy pływający lodołamacz rzeczny na świecie

    29 stycznia 2023

    Pancerniki typu Iowa

    28 stycznia 2023

    Genex Tower – Zachodnia Brama Belgradu

    27 stycznia 2023

    Wschodnia Brama Belgradu

    Reklama




    Losowe
    Artykuły
    31 października 20210

    10 ciekawostek o dyniach

    Jak wygląda dynia, każdy wie, przynajmniej w teorii, ponieważ do rodziny dyniowatych należy ponad 1000…

    Artykuły
    4 stycznia 20170

    Ural-5920 (Nami-0157) – nietypowy pojazd gąsienicowy

    Eksploracja znajdujących się na północy i dalekim wschodzie Rosji pól naftowych to spore wyzwanie. Pomijając…

    Artykuły
    21 października 20200

    Port lotniczy Skiatos – greckie Sint Maarten

    Port lotniczy Princess Juliana na wyspie Sint Maarten na Karaibach słynnie z charakterystycznego położenia i…

    Artykuły
    29 czerwca 20210

    Linke-Hofmann R.I – (prawie) niewidzialny bombowiec z I wojny światowej

    Podczas I wojny światowej powstało wiele niecodziennych samolotów. Specjalizująca się w produkcji tramwajów firma Linke-Hofmann…

    Artykuły
    17 lutego 20170

    Buzłudża – symbol bułgarskiego socjalizmu

    Socjalizm pozostawił po sobie w Europie Środkowej i Wschodniej wiele pamiątek – zwłaszcza budynków i pomników.…

    Dołącz do nas na Facebooku
    SmartAge.pl
    O nas
    O nas

    SmartAge.pl - Portal ludzi ciekawych świata powstał w 2014 roku. Na stronie znajdziecie liczne artykuły, ciekawostki, recenzje, wywiady, oraz wiele więcej. Piszemy o rzeczach znanych i nieznanych, o tym co było pierwsze, największe, najlepsze, albo też ostatnie, najmniejsze i najgorsze. Wszystko to podane w ciekawej i zwięzłej formie. SmartAge.pl jest zarejestrowany w międzynarodowym systemie informacji o wydawnictwach ciągłych i oznaczony symbolem ISSN 2391-7342

    Facebook Twitter Instagram LinkedIn RSS
    • Strona główna
    • Kontakt
    • Reklama
    • O nas
    • Regulamin
    • Polityka Prywatności
    • RODO
    © Copyright by SmartAge Media Sp. z o.o. 2023. Wszelkie prawa zastrzeżone. SmartAge.pl ISSN 2391-7342

    Type above and press Enter to search. Press Esc to cancel.