Chilijska fregata pancerna Blanco Encalada to pierwszy w historii okręt pancerny zatopiony przez torpedę z własnym napędem. Trwająca 9 minut bitwa, w której zatopiono okręt miała olbrzymi wpływ na rozwój torpedowców a później okrętów podwodnych.
W 1871 roku prezydent Chile, Federico Errázuriz Zañartu zainicjował program rozbudowy floty w ramach którego zamierzano pozyskać dwie fregaty pancerne. Po zabezpieczeniu funduszy, ambasador Chile w Wielkiej Brytanii, Alberto Blest Gana złożył oficjalne zamówienie na okręty w brytyjskiej stoczni Earle’s Shipbuilding Co. Prace projektowe koordynował Edward James Reed.
Zamówiono dwie fregaty – Cochrane i Valparaiso (później nazwę zmieniono na Blanco Encalada). Stępkę pod drugi okręt położono w 1873 roku, a wodowanie miało miejsce 8 maja 1875 roku. Po serii prób, okręt został wszedł do służby. Zanim okręt zdążył się wykazać, władze Chile nakazały w styczniu 1878 roku… jego sprzedaż. Powodem były problemy finansowe kraju. Mimo podjętych rozmów zarówno z Wielką Brytanią i Rosją, okrętu nie udało się sprzedać.
Cohrane – siostrzana jednostka Blanco Encalada (zwrac8a uwagę brak żagli)
Blanco Encalada miał 64 m długości i wyporność 3540 ton. Napęd stanowiły dwa silniki parowe o mocy 2920 KM oraz pomocnicze ożaglowanie, zapewniające prędkość 12 węzłów, oraz zasięg 2200 km przy prędkości 10 węzłów. Uzbrojenie fregaty stanowiło 6 dział kalibru 229 mm i trzy mniejsze armaty ( w toku służby uzbrojenie było kilkukrotnie modernizowane). Pancerz miał grubość 114-229 mm w pasie burtowym, 152-203 mm na pokładzie działowym, 51-76 mm na pokładzie, 114 mm na mostku i 152 mm na grodziach. Załoga liczyła około 300 oficerów i marynarzy.
Po raz pierwszy okręt wziął udział w działaniach bojowych podczas Wojny o Pacyfik, między Chile a Paru, która wybuchła w 1879 roku. Najważniejszym zadaniem fregaty było polowanie na peruwiański monitor Huáscar. Pierwsze próby zniszczenia jednostki zakończyły się jednak porażką, ponieważ utrzymywana w kiepskim stanie chilijska fregata nie mogła osiągnąć maksymalnej prędkości. Po doraźnym remoncie i oczyszczeniu kadłuba okręt ponownie dołączył do sił polujących na monitor (w tym czasie fregata mogła osiągnąć prędkość zaledwie 9 węzłów). Ostatecznie 8 października 1879 roku chilijska flota zdobyła peruwiański monitor.
Blanco Encalada
Dalsza służba okrętu przebiegała spokojnie, aż do kwietnia 1891 roku i wybuchu chilijskiej wojny domowej. Podobnie jak większość okrętów chilijskiej floty, również Blanco Encalada dołączył do sił antyrządowych. 23 kwietnia 1891 roku fregata znajdowała się w Zatoce Caldera, gdzie została zaatakowana o godzinie 4:00 przez trzy rządowe okręty wojenne – dwa torpedowce – Almirante Condell i Almirante Lynch, oraz uzbrojony parowiec Imperial.
Torpedowce zostały zauważone zanim zajęły pozycje do strzału, jednak ogień z pokładu fregaty był niecelny, podobnie jak ataki torpedowców, które wystrzeliły w kierunku fregaty piec torped (Almirante Condell wystrzelił trzy, a Almirante Lynch dwie). Dopiero ostatnia torpeda po trafieniu w cel eksplodowała, doprowadzając do zatonięcia Blanco Encalada w ciągu kilku minut. Z 288 osób na pokładzie, uratowało się 106.
Pokład działowy fregaty Blanco Encalada lub Cohrane
Był to pierwszy w historii udany atak torpedami z własnym napędem. Chociaż sama bitwa miała mały wpływ na wojnę domową, jej wpływ na rozwój sił morskich na całym świecie był bardzo duży. Kolejne floty zaczęły inwestować w rozwój torped oraz okrętów zdolnych do ich przenoszenia. Największą zaletą tego typu uzbrojenia była niewielka cena w porównaniu z okrętami pancernymi, które można było zatopić pojedynczą torpedą.
Wrak Blanco Encalada próbowano kilkukrotnie podnieść z dna, jednak nigdy się to nie udało. Ostatecznie w 1954 roku zezłomowano go podczas budowy mostu w zatoce.
