Brytyjskie lotnictwo pokładowe prezentowało się podczas II wojny światowej niezbyt okazale pod względem technicznym. Dopiero pod koniec wojny i w pierwszych latach po jej zakończeniu do eksploatacji wprowadzono wiele nowoczesnych maszyn bojowych produkowanych w niewielkich seriach. Jedną z nich był Westlant Wyvern.
Geneza
Podczas II wojny światowej Brytyjczycy w ograniczonym zakresie prowadzili prace nad nowymi samolotami pokładowymi. Nie oznaczało to jednak, że nie powstawały koncepcje i plany takich maszyn, które miały być zrealizowane w sprzyjających okolicznościach. Jednym z takich projektów był opracowywany przez zakłady Westland Aircraft pokładowy samolot szturmowy z silnikiem umieszczonym za kokpitem (podobnie jak w myśliwcach Bell P-39 Aircobra). Dzięki temu, pilot miał dysponować lepszą widocznością do przodu.
W 1944 roku brytyjskie Air Ministry przygotowało specyfikację N.11/44, która miała pozwolić na zrealizowanie projektu zakładów Westland. Według wstępnych założeń, maszyna miała otrzymać 24-cylindrowy silnik Rolls-Royce Eagle 22. W toku prac projektowych koncepcja uległa jednak zmianie i zrezygnowano z montażu silnika za pilotem, uznając, że rozwiązanie to generuje zbyt dużo trudności technicznych (głównie ze względu na umieszczenie wału napędowego pod siedzeniem pilota).
Przedłużające się prace koncepcyjne sprawiły, że budowę prototypu rozpoczęto już po zakończeniu II wojny światowej. Maszyna otrzymała oznaczenie W.34 i według założeń miała być uzbrojona w 4 działka kalibru 20 mm, a pod kadłubem i skrzydłami miały znaleźć się zaczepy dla bomb, rakiet i torpedy.
Westland Wyvern i jego krótka historia
Pierwszy prototyp nowego samolotu wzbił się w powietrze 16 grudnia 1946 roku, a za sterami zasiadł pilot testowy Harald Penrose. Ze względu na zastosowanie przeciwbieżnych śmigieł, próby maszyny przebiegały stosunkowo powoli, a 15 października 1947 roku doszło do wypadku, w którym prototyp uległ zniszczeniu. W tym czasie dostępne były już jednak kolejne prototypy, na których kontynuowano próby.
Projekt cały czas napotykał jednak na kolejne problemy, które przedłużały próby. Zakłady Rolls-Royce zamknęły projekt silnika Eagle, przez co inżynierowie Westlanda musieli znaleźć nowe jednostki napędowe odpowiednie do zbudowanego samolotu. Wybór padł na niesprawdzone, ale dysponujące potencjałem silniki turbośmigłowe. Do prób wybrano silniki Rolls-Royce Clyde i Armstrong Siddeley Python.
Po dostosowaniu prototypów do nowych jednostek napędowych, 18 stycznia 1949 roku oblatano prototyp z silnikiem Clyde, a 22 marca z silnikiem Python. Rolls-Royce krótko po rozpoczęciu prób zrezygnował jednak z rozwoju silnika Clyde, przez co nieco z konieczności, nowy samolot, który otrzymał oznaczenie Westland Wyvern musiał wykorzystać silnik Python. Warto w tym miejscu dodać, że prototyp z silnikiem Python został również wyposażony w fotel katapultowany.
21 czerwca 1950 roku przeprowadzono pierwsze próby z wykorzystaniem Wyverna na pokładzie lotniskowca. Liczne niedociągnięcia konstrukcyjne sprawiły jednak, że próby maszyny ponownie przedłużały się. W 1952 roku uznano jednak, że samolot jest gotowy do wprowadzenia do produkcji seryjnej. Mimo to, dowództwo lotnictwa nie było do końca przekonane o gotowości maszyny i zaleciło dalsze próby, ale przy użyciu większej liczby samolotów.
Ostatecznie dopiero w 1953 roku Westland Wyvern oficjalnie zaczął być dostarczany do jednostek lotnictwa morskiego, stacjonujących początkowo na lądzie. Wyprodukowano łącznie 124 samoloty, które wykorzystano do prób lub trafiły do jednostek bojowych. Ponadto gotowe były 3 prototypy dostosowane do silników Eagle, których nie dokończono.
W wersji podstawowej, produkowanej w największej liczbie i oznaczonej jako Westland Wyvern S.4 samolot miał 12,8 m długości, 13,4 m rozpiętości skrzydeł i maksymalną masę startową wynoszącą 9 616 kg. Napęd stanowił silnik turbośmigłowy Armstrong Siddeley Python o mocy 3560 KM, napędzający dwa czterołopatowe przeciwbieżne śmigła. Prędkość maksymalna wynosiła 616 km/h, a zasięg 1465 km. Uzbrojenie składało się z 4 działek British Hispano Mk.V kalibru 20 mm w skrzydłach, a dodatkowo na zaczepach pod kadłubem i skrzydłami możliwe było przenoszenie jednej torpedy, lub 16 niekierowanych pocisków rakietowych bądź do 1361 kg bomb.
Służba Wyvernów była bardzo krótka, a ich jedynym zadaniem bojowym był udział w Operacji Muszkieter, czyli interwencji brytyjsko-francuskiej w Egipcie podczas kryzysu sueskiego w 1956 roku. W tym czasie maszyny operujące z lotniskowca HMS Eagle odbyły 79 operacji nad Egiptem, w wyniku których utracono dwa samoloty od ognia przeciwlotniczego. W obu przypadkach piloci bezpiecznie katapultowali się nad morzem.
Liczne problemy techniczne, katastrofy i wypadki sprawiły, że już w 1958 roku podjęto decyzję o wycofaniu Wyvernów z eksploatacji. Łącznie w całej historii tych maszyn doszło do 68 wypadków, w których utracono 39 maszyn, a 13 pilotów zginęło. Do tego należy doliczyć dwie maszyny utracone w trakcie działań bojowych.
Westland Wyvern okazał się niezbyt udaną konstrukcją, głownie ze względu na zastosowany napęd. Dodatkowo maszyna ta powstawała równolegle z pierwszymi odrzutowcami, które radziły sobie na lotniskowcach bardzo dobrze. Do naszych czasów przetrwał zaledwie jeden egzemplarz Wyverna – prototyp z silnikiem Eagle, który znajduje się obecnie w Fleet Air Arm Museum w Yeovilton w Wielkiej Brytanii.
