W latach 50., kiedy proces odbudowy przemysłu w Polsce nabrał tempa, dowódcy Polskich Sił Powietrznych uznali, że polscy piloci powinni szkolić się na samolotach krajowej produkcji. Pomysł budowania własnych konstrukcji lotniczych w kraju będącym w radzieckiej strefie wpływów był przedsięwzięciem karkołomnym. Mimo to w 1958 roku rozpoczęto prace nad samolotem myśliwsko-szturmowym i treningowym TS-16 Grot.
Geneza
Po II wojnie światowej rozpoczął się bardzo intensywny rozwój odrzutowych samolotów bojowych. Praktycznie w ciągu kilku lat od zakończenia wojny samoloty odrzutowe stały się podstawą sił powietrznych większości państw na świecie.
Rozwój maszyn bojowych szedł szybko do przodu, ale samoloty szkoleniowe znacznie odstawały możliwościami od maszyn bojowych i nie zapewniały odpowiednich możliwości nauki pilotażu nowych samolotów. Głównym problemem był fakt, że wykorzystanie nawet pozbawionych kosztownego wyposażenia samolotów bojowych ekonomicznie było kiepskim rozwiązaniem. Maszyny treningowe, narażone na wypadki powodowane niewystarczającymi umiejętnościami szkolonych pilotów musiały być tańsze w budowie i eksploatacji.
Zdając sobie z tego sprawę, dowództwo Polskich Sił Powietrznych złożyło w połowie lat 50. zamówienie w Wojskowych Zakładach Lotniczych w Mielcu na lekki samolot szkolno-treningowy. Tak rozpoczęła się historia TS-11 Iskra. Maszyna ta przeznaczona była do szkolenia pilotów w zakresie pilotażu samolotów o napędzie odrzutowym, oraz w razie potrzeby mogła być wykorzystywana jako lekki samolot bojowy.
Gdy prace nad Iskrą nabrały tempa w 1957 roku, uznano, że potrzebna będzie jeszcze jedna maszyna treningowa – samolot zaawansowanego szkolenia pilotów, którzy posiadają już odpowiednie umiejętności w zakresie pilotażu, ale muszą przygotować się do służby na samolotach naddźwiękowych.
W 1958 roku rozpoczęto prace projektowe nad samolotem szkolno-treningowym zaawansowanego szkolenia o nazwie TS-13 Grot. Później nazwę maszyny zmieniono na TS-16 Grot, ponieważ Wojsko nie chciało, aby w oznaczeniu była liczba 13.
TS-16 Grot
Prace nad Grotem prowadzone były w WSK Okęcie pod kierownictwem Tadeusza Sołtyka. Wstępny projekt samolotu był gotowy już w 1959 roku. Maszyna miała skrzydła dwutrapezowe, podobne do stosowanych F-101 Voodoo. Napęd miały stanowić dwa silniki SO-2 polskiej konstrukcji.
Ze względu na przedłużające się prace projektowe nad silnikami SO-2 i niepewność konstruktorów Grota co do faktycznych możliwości nowej jednostki napędowej, podjęto decyzję o wyborze innego silnika – RD-9B z samolotu MiG-19. Projekt tej wersji gotowy był w lipcu 1960 roku.
Do 1963 roku opracowano dwa modele samolotu – duży, pełnowymiarowy i pomniejszony. Niestety krótko po pierwszych testach w tunelach aerodynamicznych, projekt skasowano. Oficjalnie powodem rezygnacji były koszty programu, ale wielu historyków uważa, że wszystkiemu winna jest Moskwa, która naciskała na polskie władze, aby zamknąć program budowy rodzimego samolotu naddźwiękowego. Rosjanie chcieli maksymalnie uzależnić państwa znajdujące się w ich strefie wpływów od własnego sprzętu lub ewentualnie sprzętu produkowanego w jednym konkretnym państwie bloku.
Bardziej prawdopodobną wersją było po prostu niedopracowanie projektu Grota i olbrzymie koszty doprowadzenia go do finalnej i dojrzałej formy samolotu szkolenia zaawansowanego. Tak specjalistyczna maszyna musiała być na tyle nowoczesna, aby zdobyte na niej doświadczenie przenieść na wprowadzane do służby samoloty bojowe. Dodatkowo brakowało silników, ponieważ żaden krajowy silnik nie nadawał się do napędu Grota.
Tak zakończyła się historia polskiego naddźwiękowego samolotu treningowego. Co ciekawe, udało się skonstruować i wprowadzić do służby samolot TS-11 Iskra. Z jakiegoś powodu maszyna ta nie wzbudziła niepokoju władz w Moskwie. Po Grocie pozostało jedynie kilka kiepskiej jakości zdjęć.
TS-16 Grot – polski samolot myśliwsko-szturmowy i treningowy. Planowano dwie wersje – TS-16RD-A i TS-16RD-B). Maszyna miała rozpiętość skrzydeł 7 m, masę własną 3190 kg (3240 kg w wersji B) oraz całkowitą około 4945 kg. Napęd stanowiły dwa radzieckie silniki RD-9B, zapewniające prędkość maksymalną około 1460 km/h. Zasięg wynosił 2200 km. W zależności od wersji, samolot mógł być uzbrojone 2 (wersja A) lub 1 działko NR-23 kalibru 23 mm. Pod skrzydłami znajdowały się wysięgniki dla rakiet i bomb różnego rodzaju.
