SmartAge.pl
    Facebook X (Twitter) Instagram LinkedIn
    Facebook X (Twitter) Instagram LinkedIn RSS
    SmartAge.pl
    • Technika
      1. Militaria
      2. Lotnictwo
      3. Motoryzacja
      4. Kosmos
      5. Statki i okręty
      6. Kolej
      7. Transport
      Featured
      26 listopada 20237 Mins Read

      MBT-70 – nieudany amerykańsko-niemiecki czołg podstawowy

      Recent
      1 grudnia 2023

      Portugalski pancernik Vasco da Gama

      30 listopada 2023

      Radzieckie niszczyciele rakietowe projektu 57 (typ Gniewnyj)

      29 listopada 2023

      BWP Borsuk – bojowy wóz piechoty „made in Poland”

    • Historia
      1. Katastrofy
      2. Polityka
      3. Terroryzm
      4. Sylwetki
      Featured
      26 listopada 20237 Mins Read

      MBT-70 – nieudany amerykańsko-niemiecki czołg podstawowy

      Recent
      1 grudnia 2023

      Portugalski pancernik Vasco da Gama

      30 listopada 2023

      Radzieckie niszczyciele rakietowe projektu 57 (typ Gniewnyj)

      27 listopada 2023

      RMS Baltic – pechowy ratownik z The Big Four

    • Technologia
      1. Internet i komputery
      2. Fotografia
      3. Gadgety
      4. Nauka
      5. Drony
      6. Gry komputerowe
      Featured
      1 marca 20224 Mins Read

      Sea Shadow – eksperymentalny okręt w technologii stealth

      Recent
      28 listopada 2023

      31. Baza Lotnictwa Taktycznego (16.11.2023) – galeria

      23 listopada 2023

      Różnice między zestawami do monitoringu IP a analogowymi – który wybrać?

      22 listopada 2023

      W Orange możesz liczyć na pomoc serwisanta sprzętu

    • Lifestyle
      1. Podróże
      2. Miejsca
      3. Sport
      4. Rozrywka
      5. Kultura
      6. Zabawki
      7. Zdrowie
      8. Jedzenie
      Featured
      6 maja 20216 Mins Read

      Ubrania do zadań specjalnych – Helikon-Tex Woodland i Tiger Stripe

      Recent
      2 grudnia 2023

      Czy John van den Brom odejdzie z Lecha Poznań?

      23 listopada 2023

      Paznokcie na Święta i Sylwestra 2024 – najmodniejsze kolory lakierów

      22 listopada 2023

      Czy Erik Ten Hag zostanie zwolniony z Manchesteru United?

    • Biznes
      1. Historia znanych marek
      2. Media
      3. Przemysł
      4. Reklama
      Featured
      30 grudnia 201910 Mins Read

      Złomowanie statków w XXI wieku

      Recent
      20 listopada 2023

      Dlaczego ewidencja czasu pracy jest ważna?

      13 listopada 2023

      Facebookowe oświadczenie, czyli wiecznie żywy łańcuszek

      12 listopada 2023

      Zasady odpowiedzialnego korzystania z kredytów: poradnik dla początkujących

    • Recenzje
      1. Gry komputerowe
      2. Gry planszowe
      3. Gry karciane
      4. Filmy
      5. Książki
      6. Sprzęt
      Featured
      9.0
      1 października 20164 Mins Read

      Żywioł. Deepwater Horizon – recenzja

      Recent
      8.9
      31 października 2023

      Carcassonne – recenzja

      2 października 2023

      Wiedźmin: Stary Świat – dodatki Skellige, Magowie i Legendarne Łowy

      2 października 2023

      Powerbank Joyroom 30000mAh 22.5W

    • Redakcja
      • O nas
      • Reklama
    • Kontakt
    SmartAge.pl
    You are at:Strona główna » PZL TS-11 Iskra – polski samolot szkolno-treningowy
    Artykuły

    PZL TS-11 Iskra – polski samolot szkolno-treningowy

    Michał BanachBy Michał Banach5 lutego 2021Updated:28 lipca 2022Brak komentarzy5 Mins Read
    Facebook Twitter Email Pinterest LinkedIn Tumblr
    PZL TS-11 Iskra - polski samolot szkolno-treningowy
    PZL TS-11 Iskra - polski samolot szkolno-treningowy
    Zaprojektowany na początku lat 60. samolot szkolno-treningowy PZL TS-11 Iskra był pierwszym polskim samolotem odrzutowym produkowanym do tego seryjnie w dużej liczbie. Samoloty te pozostawały w eksploatacji do 2020 roku, czyli aż 60 lat od daty oblotu.

    Pierwszy polski odrzutowiec

    W latach 50. Polskie Siły Powietrzne wprowadziły do eksploatacji wiele typów samolotów o napędzie odrzutowym. Zaczęło to rodzić problemy z szkoleniem pilotów, zwłaszcza na podstawowym etapie szkolenia. O ile podstawy pilotażu można było przedstawić na dowolnym samolocie, nawet o napędzie tłokowym, tak w przypadku dalszych etapów szkolenia, przygotowujących do latania samolotami odrzutowymi, potrzebne były nowe samoloty szkolne również o napędzie odrzutowym.

    PZL TS-11 Iskra (fot. Michał Banach)
    PZL TS-11 Iskra (fot. Michał Banach)

    W 1957 roku Dowództwo Wojsk Lotniczych przekazało Instytutowi Lotnictwa wytyczne dla nowego typu samolotu szkolnego, który miał służyć do szkolenia pilotów odrzutowców. Zespołem, który miał zaprojektować maszynę kierował inż. Tadeusz Sołtyk. Już rok później gotowy był projekt maszyny i rozpoczęto budowę makiety oraz 4 prototypów w WSK-Okęcie. W 1959 roku zaprezentowano makietę, oraz rozpoczęto próby maszyny. Samolot otrzymał oznaczenie PZL TS-11 Iskra.

    Pierwszy prototyp wzbił się w powietrze 5 lutego 1960 roku, a dwa kolejne odpowiednio 20 marca 1961 roku i w lipcu 1961 roku. Próby były udane i poza drobnymi poprawkami maszyny przeszły je bez zarzutu. Już w sierpniu 1961 rok jeden z prototypów został pokazany w Moskwie podczas prezentacji samolotów szkolnych z myślą o uniwersalnej konstrukcji dla wszystkich państw Układu Warszawskiego. Mimo pozytywnych ocen, wybrano ostatecznie czechosłowackiego Aero L-29 Delfin.

    PZL TS-11 Iskra (fot. Michał Banach)
    PZL TS-11 Iskra (fot. Michał Banach)

    Iskra miała 11,15 m długości i 10 m rozpiętości skrzydeł, a maksymalna masa startowa wynosiła 3840 kg. Pierwsze prototypy napędzane były silnikiem Rolls-Royce Viper-8, a maszyny seryjne otrzymały silnik HO-10. W kolejnych latach wprowadzono nowsze silniki polskiej konstrukcji, ostatecznie montując w TS-11 silnik SO-3 zapewniający prędkość maksymalną 720 km/h i przelotową 600 km/h, oraz zasięg 1250 km.

    Uzbrojenie samolotów składało się z jednego działka kalibru 23 mm oraz w zależności od wersji, rożnych rodzajów uzbrojenia na podwieszeniach pod skrzydłami. Iskra mogła być bowiem zarówno samolotem szkolno-treningowym jak i lekkim samolotem bojowym. Węzły podskrzydłowe umożliwiały przenoszenie 4 bombo o masie 100 kg każda, zasobników z karabinami maszynowymi, albo niekierowane rakiety powietrze-ziemia. Załoga liczyła 2 osoby.

    PZL TS-11 Iskra (fot. Michał Banach)
    PZL TS-11 Iskra (fot. Michał Banach)

    Eksploatacja

    Pierwsze seryjne Iskry zaczęto produkować w 1962 roku, przy czym pierwszy seryjny egzemplarz oblatano 11 października 1963 roku. W 1964 roku rozpoczęto produkcję nieznacznie zmodyfikowanej wersji oznaczonej jako Iskra bis A. W 1968 roku wprowadzono do produkcji wersję Iskra bis B z nowym silnikiem SO-3.

    W latach 70. opracowano kolejne wersje, w których wprowadzono wiele drobnych poprawek. Maszyny otrzymały wówczas oznaczenie Iskra bis D i Iskra bis DF. W 1975 roku powstała wersja Iskra bis C, przeznaczona do korygowania ognia artylerii. Produkcję zakończono w 1987 roku po zbudowaniu 421 egzemplarzy wszystkich wersji. Jedynym zagranicznym użytkownikiem Iskier zostały w 1975 roku Indie. Najpierw wyeksportowano 50 egzemplarzy, ale ostatecznie do Indii wysłano łącznie 76 maszyn, które pozostawały w eksploatacji aż do 16 grudnia 2004 roku.

    PZL TS-11 Iskra (fot. Michał Banach)
    PZL TS-11 Iskra (fot. Michał Banach)

    TS-11 weszły na wyposażenie jednostek szkolnych Polskich Sił Powietrznych, oraz z czasem również i jednostek bojowych – m.in. do 7. Pułku Lotnictwa Specjalnego Marynarki Wojennej. Wśród różnych zadań przewidzianych dla Iskier były również loty rozpoznawcze i fotograficzne – część maszyn przystosowano do przenoszenia odpowiedniej aparatury. Samoloty te wykorzystywano intensywnie do zadań szkoleniowych przez 60 lat. Ostatecznie wycofano je z jednostek 9 grudnia 2020 roku, zastępując samolotami Leonardo M-346 Bielik.

    Warto w tym miejscu dodać, że w latach 90. Iskry miały zostać zastąpione samolotami PZL I-22 Iryda, rozwijanymi od lat 80. ale z racji niepowodzenia projektu (spowodowanego licznymi problemami z maszynami oraz z samym sposobem prowadzenia prac nad nimi), tak się nie stało.

    TS-11 Iskra (fot. Arkadiusz Kamieniecki/EPKS Spotters)
    TS-11 Iskra (fot. Arkadiusz Kamieniecki/EPKS Spotters)

    W 1969 roku utworzono zespół akrobacyjny Polskich Sił Powietrznych o nazwie Rombik latający na TS-11. W 1991 roku zmieniono jego nazwę na Zespół Akrobacyjny Iskry, a w 2000 roku na Biało-Czerwone Iskry. Od lat 90. samoloty należące do zespołu latały w charakterystycznym biało-czerwonym malowaniu. Wraz z stopniowym wycofywaniem Iskier z jednostek szkolnych, również maszyny należące do zespołu były wycofywane. Ostatecznie 27 lipca 2022 roku ostatnie Iskry należące do zespołu zostały wycofane z eksploatacji. Nie wiadomo czy zostaną zastąpione innymi maszynami.

    PZL TS-11 Iskra (fot. Michał Niemczyk)
    PZL TS-11 Iskra (fot. Michał Niemczyk)

    Podsumowanie

    Iskry były pierwszymi zaprojektowanymi w Polsce od podstaw odrzutowcami. Przez lata stanowiły podstawę systemu szkolenia pilotów samolotów odrzutowych Polskich Sił Powietrznych. Wycofywane stopniowo z eksploatacji samoloty trafiały w różne miejsca. Część trafiała do muzeów lub różnych lokalnych władz, które wykorzystywały je do budowania pomników, a pozostałe złomowano.

    Do naszych czasów przetrwało kilkadziesiąt maszyn, przy czym obecnie (stan na 2022 roku) dwa egzemplarze wykorzystywane są przez cywilna fundację Biało-Czerwone Skrzydła i biorą udział w pokazach lotniczych.

    PZL TS-11 Iskra (fot. Michał Banach)
    PZL TS-11 Iskra (fot. Michał Banach)
    PZL TS-11 Iskra (fot. Michał Banach)
    PZL TS-11 Iskra (fot. Michał Banach)
    PZL TS-11 Iskra (fot. Michał Banach)
    PZL TS-11 Iskra (fot. Michał Banach)
    PZL TS-11 Iskra (fot. Michał Banach)
    PZL TS-11 Iskra (fot. Michał Banach)
    PZL TS-11 Iskra (fot. Michał Banach)
    PZL TS-11 Iskra (fot. Michał Banach)
    PZL TS-11 Iskra (fot. Michał Banach)
    PZL TS-11 Iskra (fot. Michał Banach)
    PZL TS-11 Iskra (fot. Michał Banach)
    PZL TS-11 Iskra (fot. Michał Banach)
    PZL TS-11 Iskra (fot. Michał Banach)
    PZL TS-11 Iskra (fot. Michał Banach)
    PZL TS-11 Iskra - Biało-Czerwone Iskry (fot. Michał Banach)
    PZL TS-11 Iskra – Biało-Czerwone Iskry (fot. Michał Banach)
    PZL TS-11 Iskra - Biało-Czerwone Iskry (fot. Michał Banach)
    PZL TS-11 Iskra – Biało-Czerwone Iskry (fot. Michał Banach)
    PZL TS-11 Iskra - Biało-Czerwone Iskry (fot. Michał Banach)
    PZL TS-11 Iskra – Biało-Czerwone Iskry (fot. Michał Banach)
    PZL TS-11 Iskra - Biało-Czerwone Iskry (fot. Michał Banach)
    PZL TS-11 Iskra – Biało-Czerwone Iskry (fot. Michał Banach)
    PZL TS-11 Iskra - Biało-Czerwone Iskry (fot. Michał Banach)
    PZL TS-11 Iskra – Biało-Czerwone Iskry (fot. Michał Banach)
    PZL TS-11 Iskra (fot. Michał Banach)
    PZL TS-11 Iskra (fot. Michał Banach)
    Wesprzyj nas: buycoffe.to SmartAge.pl
    Share. Facebook Twitter Pinterest LinkedIn Tumblr Email Reddit WhatsApp
    Previous ArticleKlasyka w Twojej kuchni – urządzenia w stylu vintage
    Next Article Star 66 i 660 – woły robocze Ludowego Wojska Polskiego
    Michał Banach
    • Website
    • Facebook
    • Instagram
    • LinkedIn

    Gdybym miał spisać wszystkie swoje zainteresowania to nie starczyłoby mi życia. Głównie interesuję się historią, militariami i techniką a także fotografią, ale lista ta mogłaby być znacznie dłuższa. Skończyłem studia na kierunkach stosunki międzynarodowe oraz dziennikarstwo i komunikacja społeczna na Wydziale Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM.

    Powiązane

    2 grudnia 20233 Mins Read3 Views

    Czy John van den Brom odejdzie z Lecha Poznań?

    By Artykuł Sponsorowany0
    30 listopada 20234 Mins Read94 Views

    Radzieckie niszczyciele rakietowe projektu 57 (typ Gniewnyj)

    By Michał Banach0
    19 listopada 20237 Mins Read2 Views

    Junkers G.38 – od samolotu pasażerskiego do tajnego bombowca

    By Michał Banach0
    17 listopada 20233 Mins Read4 Views

    Home Insurance Building – pierwszy drapacz chmur

    By Michał Banach0
    Najpopularniejsze
    Artykuły
    29 listopada 20238 Mins Read

    BWP Borsuk – bojowy wóz piechoty „made in Poland”

    Bojowe wozy piechoty są podstawowym środkiem transportu dla żołnierzy na współczesnym polu walki. Pojazdy te…

    Artykuły
    10 listopada 20233 Mins Read

    Wraki japońskich okrętów podwodnych I-201 i I-401

    Wraz z zakończeniem II wojny światowej, Amerykanie przejęli japońskie okręty wojenne, które przetrwały wojnę. Część…

    Artykuły
    11 listopada 202312 Mins Read

    Amerykańskie atomowe okręty podwodne typu Ohio

    Jednym z ważniejszych, jeśli nie najważniejszym elementem strategicznych sił nuklearnych USA są atomowe okręty podwodne…

    Reklama
    Najnowsze Artykuły
    2 grudnia 2023

    Czy John van den Brom odejdzie z Lecha Poznań?

    1 grudnia 2023

    Portugalski pancernik Vasco da Gama

    30 listopada 2023

    Radzieckie niszczyciele rakietowe projektu 57 (typ Gniewnyj)

    29 listopada 2023

    BWP Borsuk – bojowy wóz piechoty „made in Poland”

    28 listopada 2023

    31. Baza Lotnictwa Taktycznego (16.11.2023) – galeria

    Reklama




    Losowe
    Artykuły
    13 sierpnia 20183 Mins Read

    Niesamowita (prawie)opuszczona zajezdnia autobusowa w Kijowie

    W wschodniej części Kijowa, w Rejonie Darnyckim znajduje się kompleks zabudowań Parku autobusowego nr. 7.…

    Fotografia
    30 lipca 20172 Mins Read

    C-17 Globemaster III w Poznaniu – zdjęcia

    W tym roku poznańskie lotnisko Ławica gości coraz więcej ciekawych samolotów, w tym sporo maszyn…

    Artykuły
    6 maja 20166 Mins Read

    Sterowiec LZ 129 Hindenburg

    Zanim samoloty na dobre zawładnęły przestworzami, najlepszym sposobem na pokonanie Atlantyku był lot sterowcem. Złota…

    Artykuły
    30 czerwca 20224 Mins Read

    Kosmetyki dla nastolatków – ranking 2022

    Оdpowiednia pielęgnacja pomoże uporać się z tymi dolegliwościami, by szybciej cieszyć się zdrową oraz promienną…

    Artykuły
    11 lutego 20176 Mins Read

    7 nietypowych zestrzeleń samolotów i śmigłowców

    Są 2 rodzaje samolotów: myśliwce i cele. Stare powiedzenie pilotów myśliwskich ma w sobie wiele…

    Dołącz do nas na Facebooku
    SmartAge.pl
    O nas
    O nas

    SmartAge.pl - Portal ludzi ciekawych świata powstał w 2014 roku. Na stronie znajdziecie liczne artykuły, ciekawostki, recenzje, relacje, oraz wiele więcej. Piszemy o rzeczach znanych i nieznanych, o tym co było pierwsze, największe, najlepsze, albo też ostatnie, najmniejsze i najgorsze. Wszystko to podane w ciekawej i zwięzłej formie. SmartAge.pl jest zarejestrowany w międzynarodowym systemie informacji o wydawnictwach ciągłych i oznaczony symbolem ISSN 2391-7342

    Facebook X (Twitter) Instagram LinkedIn RSS
    • Strona główna
    • Kontakt
    • Reklama
    • O nas
    • Regulamin
    • Polityka Prywatności
    • RODO
    © Copyright by SmartAge Media Sp. z o.o. 2023. Wszelkie prawa zastrzeżone. SmartAge.pl ISSN 2391-7342

    Type above and press Enter to search. Press Esc to cancel.

    Używamy ciasteczek, aby zapewnić najlepszą jakość korzystania z naszej witryny.

    Możesz dowiedzieć się więcej o tym, jakich ciasteczek używamy, lub wyłączyć je w .

    SmartAge.pl
    Powered by  Zgodności ciasteczek z RODO
    Przegląd prywatności

    Ta strona korzysta z ciasteczek, aby zapewnić Ci najlepszą możliwą obsługę. Informacje o ciasteczkach są przechowywane w przeglądarce i wykonują funkcje takie jak rozpoznawanie Cię po powrocie na naszą stronę internetową i pomaganie naszemu zespołowi w zrozumieniu, które sekcje witryny są dla Ciebie najbardziej interesujące i przydatne.

    Ściśle niezbędne ciasteczka

    Niezbędne ciasteczka powinny być zawsze włączone, abyśmy mogli zapisać twoje preferencje dotyczące ustawień ciasteczek.

    Jeśli wyłączysz to ciasteczko, nie będziemy mogli zapisać twoich preferencji. Oznacza to, że za każdym razem, gdy odwiedzasz tę stronę, musisz ponownie włączyć lub wyłączyć ciasteczka.