SmartAge.pl
    Facebook Twitter Instagram LinkedIn
    Trending
    • Blohm & Voss Ha 137 – zapomniany rywal Sztukasa
    • Naczynie Dewara – wszystko, co warto o nim wiedzieć
    • USS Katahdin – XIX-wieczny relikt antycznej idei
    • Wszystko, co musisz wiedzieć na temat domów mediowych!
    • Odjechane Jednorożce – recenzja
    • Krótka historia kapsli do zamykania butelek
    • Muzyka pop na winylach. Te albumy musisz mieć!
    • Brytyjski czołg podstawowy FV4201 Chieftain
    Facebook Twitter Instagram LinkedIn RSS
    SmartAge.pl
    • Technika
      1. Militaria
      2. Lotnictwo
      3. Motoryzacja
      4. Kosmos
      5. Statki i okręty
      6. Kolej
      7. Transport
      Featured
      29 stycznia 20230

      Pancerniki typu Iowa

      Recent
      6 lutego 2023

      Blohm & Voss Ha 137 – zapomniany rywal Sztukasa

      4 lutego 2023

      USS Katahdin – XIX-wieczny relikt antycznej idei

      31 stycznia 2023

      Brytyjski czołg podstawowy FV4201 Chieftain

    • Historia
      1. Katastrofy
      2. Polityka
      3. Terroryzm
      4. Sylwetki
      Featured
      29 stycznia 20230

      Pancerniki typu Iowa

      Recent
      6 lutego 2023

      Blohm & Voss Ha 137 – zapomniany rywal Sztukasa

      4 lutego 2023

      USS Katahdin – XIX-wieczny relikt antycznej idei

      2 lutego 2023

      Krótka historia kapsli do zamykania butelek

    • Technologia
      1. Internet i komputery
      2. Fotografia
      3. Gadgety
      4. Nauka
      5. Drony
      6. Gry komputerowe
      Featured
      1 marca 20222

      Sea Shadow – eksperymentalny okręt w technologii stealth

      Recent
      5 lutego 2023

      Naczynie Dewara – wszystko, co warto o nim wiedzieć

      1 stycznia 2023

      Muzeum Techniki im. Nikola Tesli w Zagrzebiu

      12 grudnia 2022

      Jak zrobić ładną stronę internetową?

    • Lifestyle
      1. Podróże
      2. Miejsca
      3. Sport
      4. Rozrywka
      5. Kultura
      6. Zabawki
      7. Zdrowie
      8. Jedzenie
      Featured
      6 maja 20210

      Ubrania do zadań specjalnych – Helikon-Tex Woodland i Tiger Stripe

      Recent
      2 lutego 2023

      Krótka historia kapsli do zamykania butelek

      1 lutego 2023

      Muzyka pop na winylach. Te albumy musisz mieć!

      14 stycznia 2023

      Piłkarska zapowiedź weekendu – typy na Serie A!

    • Biznes
      1. Historia znanych marek
      2. Media
      3. Przemysł
      4. Reklama
      Featured
      30 grudnia 20190

      Złomowanie statków w XXI wieku

      Recent
      5 lutego 2023

      Naczynie Dewara – wszystko, co warto o nim wiedzieć

      3 lutego 2023

      Wszystko, co musisz wiedzieć na temat domów mediowych!

      29 grudnia 2022

      Osuszacz powietrza – kiedy warto skorzystać z niego na budowie?

    • Recenzje
      1. Gry komputerowe
      2. Filmy
      3. Książki
      4. Sprzęt
      Featured
      9.0
      1 października 20160

      Żywioł. Deepwater Horizon – recenzja

      Recent
      9.3
      3 lutego 2023

      Odjechane Jednorożce – recenzja

      19 października 2022

      Plakat – najlepszy pomysł na aranżację Twojego wnętrza

      21 sierpnia 2022

      Fotoksiążka Saal Professional Line – recenzja

    • Redakcja
      • O nas
      • Reklama
    • Kontakt
    SmartAge.pl
    You are at:Strona główna » PZL M-15 Belphegor – rolniczy odrzutowiec
    PZL M-15 Belphegor
    Artykuły

    PZL M-15 Belphegor – rolniczy odrzutowiec

    Michał BanachBy Michał Banach9 stycznia 2022Jeden komentarz6 Mins Read
    Współcześnie dosyć popularne jest stwierdzenie, że Rosja to nie kraj, tylko stan umysłu. Wiąże się to z często szalonymi pomysłami na jakie wpadają mieszkańcy tego państwa. Tak jest i tak było, zwłaszcza w czasach komunizmu. Świetnym tego przykładem jest zamówiony przez Rosjan na początku lat 70. w WSK-Mielec samolot rolniczy PZL M-15 Belphegor… o napędzie odrzutowym.

    Geneza

    Po II wojnie światowej lotnictwo śmiało wkroczyło w rolnictwo i na pola. Możliwość przeprowadzania szybkiego oprysku pól przy użyciu samolotów była bardzo cenna przy olbrzymich obszarach upraw w państwach bloku wschodniego. W roli samolotów rolniczych wykorzystywano wówczas powolne samoloty dwupłatowe, mające prostą konstrukcję i tanie w eksploatacji. Należały do nich min. maszyny takie jak An-2 i Po-2. Dzięki prostej, a wręcz archaicznej konstrukcji samoloty te były łatwe w eksploatacji i naprawie, dzięki czemu rolnicy mogli z nich bez problemu korzystać i serwisować we własnym zakresie.

    PZL M-15 Belphegor w Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie (fot. Varga Attila )
    PZL M-15 Belphegor w Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie (fot. Varga Attila )

    W latach 60. były to jednak już dosyć leciwe konstrukcje i należało znaleźć dla nich jakieś zastępstwo. Nową koncepcję samolotu rolniczego przygotował Riamir Izmajłow, radziecki konstruktor, który posiadał małe biuro konstrukcyjne. Uznał, że ciekawym i nowoczesnym rozwiązaniem będzie stworzenie samolotu rolniczego o napędzie odrzutowym. Ze względu na podział obowiązków konstrukcyjnych między państwami bloku wschodniego i odpowiedzialnością Polski za budowę maszyn rolniczych, projekt skierowano do zakładów WSK-Mielec w Polsce.

    PZL M-15 Belphegor

    Prace nad nowym samolotem rolniczym rozpoczęto w 1971 roku po podpisaniu 1 grudnia umowy między ZSRR a WSK-Mielec. Konstruktorami maszyny mieli być wspomniany wcześniej Izmajłow oraz Kazimierz Gocyła. Oprócz polskiej ekipy projektowej w Mielcu znalazła się licząca około 70 inżynierów ekipa z ZSRR.

    Prototyp Lala-1 (fot. samolotypolskie.pl)
    Prototyp Lala-1 (fot. samolotypolskie.pl)

    Początkowo przygotowano makietę oraz samolot testowy na którym sprawdzono samą ideę budowy odrzutowego samolotu rolniczego. Maszyna nazywała się Lala-1 (i wszelkie skojarzenia są nie na miejscu, ponieważ jest to skrót od Latające laboratorium). Był to nietypowy twór, ponieważ powstał jako połączenie samolotu An-2 z silnikiem odrzutowym AI-25. Po obcięciu całego ogona i zastąpienia go statecznikiem zbliżonym do tego planowanego w docelowym samolocie przystąpiono do prób. W swój pierwszy lot Lala-1 wzbił się 10 lutego 1972 roku, ale podczas tego lotu wykorzystał posiadany silnik tłokowy. Dopiero 26 kwietnia 1972 roku maszyna wzbiła się w powietrze z dwoma rodzajami napędu. Za sterami zasiadł Andrzej Abłamowicz.

    Prototyp Lala-1 (fot. samolotypolskie.pl)
    Prototyp Lala-1 (fot. samolotypolskie.pl)

    Testy były na tyle udane, że postanowiono kontynuować prace nad docelowym samolotem. Przez kolejny rok dopracowywano konstrukcję i 30 maja 1973 roku oblatano kolejny prototyp o nazwie LLM-15 lub Lala-2. Maszyna była kolejnym składakiem. Tym razem był do przód z Antonowa An-14A Pszczółka z dołożonym dolnym płatem i docelowym usterzeniem.

    Prototyp Lala-1
    Prototyp Lala-1
    Prototyp Lala-1
    Prototyp Lala-1

    Przez kolejny rok maszynę testowano i dopracowywano. Docelowy prototyp ukończono na początku 1974 roku i oblatano 9 stycznia. Za sterami usiadł Tadeusz Gołębiewski. W 1975 roku wykonano serię informacyjną dla Instytutu Zastosowań Rolniczych i Specjalnych Lotnictwa Cywilnego z Krasnodara. Łącznie w latach 1974-1976 zbudowano 11 prototypów. Równocześnie rozpoczęto produkcję seryjną, mimo, iż M-15 nie miał jeszcze stałego certyfikatu dopuszczającego do eksploatacji. Ten został nadany dopiero 4 kwietnia 1979 roku. Wtedy dopiero rolniczy odrzutowiec mógł oficjalnie wejść do eksploatacji w ZSRR.

    PZL M-15 Belphegor podczas budowy
    PZL M-15 Belphegor podczas budowy
    PZL M-15 Belphegor podczas budowy
    PZL M-15 Belphegor podczas budowy

    Początkowo planowano budowę kilku tysięcy maszyn tego typu, ale ostatecznie w latach 1975-1981 zbudowano 175 maszyn, w tym prototypy i makiety stacjonarne oraz maszyny szkolne (M-15-42 w liczbie 10 sztuk).

    Rok produkcji Ilość zbudowanych egzemplarzy
    1973 4
    1974 3
    1975 11
    1976 21
    1977 34
    1978 25
    1979 36
    1980 26
    1981 15

    (źródło: samolotypolskie.pl)

    W 1977 roku samolot pokazano na Międzynarodowym Salonie Lotniczym w Paryżu na lotnisku Le Bourget, gdzie wzbudził on niemałe zainteresowanie, ale bardziej z powodu swojej dziwacznej konstrukcji, a nie potencjału. Odrzutowiec otrzymał wówczas swoją nieoficjalną nazwę Belphegor.

    M-15 zaprezentowany we Francji (fot. Steve Williams)
    M-15 zaprezentowany we Francji (fot. Steve Williams)

    W kolejnych latach M-15 wykorzystywano w ZSRR, gdzie trafiły wszystkie seryjne maszyny, jednak szybko okazało się, że pomysł zbudowania odrzutowego samolotu rolniczego był delikatnie mówiąc zły.

    Konstrukcja

    M-15 Belphegor to dwupłatowy samolot rolniczy o napędzie odrzutowym i konstrukcji metalowej. Maszyna ma 22,3 metra rozpiętości skrzydeł, 12,7 metra długości i 5,3 metra wysokości. Waga samolotu wynosi około 3200 kg a maksymalna masa startowa wynosi 5650 kg.

    M-15 Belphegor
    M-15 Belphegor

    Napędzany silnikiem AI-25 samolot mógł osiągać prędkość maksymalną około 200 km/h. Prędkość przelotowa wynosiła 165 km/h, a minimalna 89 km/h. Maksymalny pułap na jakim M-15 mógł operować to 4500 metrów. Zasięg wynosił 400 km. Zużycie paliwa w normalnej eksploatacji wynosiło około 450-700 l/godz.

    Silnik znajdował się nad kadłubem, w którym było miejsce dla jednej lub dwóch osób. Zbiorniki na środki chemiczne znajdowały się w dźwigarach między skrzydłami. Miały pojemność 2900 litrów.

    Wymiary
    • rozpiętość – 22,3m
    • długość – 12,7 m
    • wysokość – 5,4 m
    Prędkość około 165 km/h
    Waga od 3200-5650 kg
    Napęd 1x silnik turboodrzutowy AI-25 o ciągu 1500 kg
    Załoga 1 lub 2
    Ilość zbudowanych egzemplarzy 175 sztuk

    Rolniczy odrzutowiec – pomysł skazany na porażkę

    Eksploatacja Belphegora okazała się kompletną porażką. Potężny silnik odrzutowy AI-25 był za mocny jak na samolot rolniczy, a ilość zużywanego paliwa była wręcz porażająca. Chociaż maszyna dzięki swojej dziwnej konstrukcji osiągała prędkość zaledwie 165 km/h, olbrzymie ilości paliwa zużywane przez silnik były stanowczo za duże – około 3-krotnie większe niż w przypadku An-2 czy też PZL M18 Dromader z 1976 roku.

    Komisja makietowa PZL M-15 w WSK-Mielec, 1972 r. (fot. Józef Oleksiak)
    Komisja makietowa PZL M-15 w WSK-Mielec, 1972 r. (fot. Józef Oleksiak)

    W krótkim czasie maszyny wycofano z eksploatacji i zezłomowano. Pozostało tylko kilka egzemplarzy, z których jeden można znaleźć w Muzeum Lotnictwa w Krakowie. Samolot ten jest składakiem z kilku maszyn.

    Idea budowy odrzutowego samolotu rolniczego była bezsensownym pomysłem od samego początku. Potężne silniki odrzutowe są po prostu za duże jak na potrzeby samolotów rolniczych. Trudna eksploatacja i serwisowanie Belphegora zaprzeczały idei samolotu dla mas.

    PZL M-15 Belphegor w Muzeum Narodowym Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie (fot. Michał Banach)
    PZL M-15 Belphegor w Muzeum Narodowym Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie (fot. Michał Banach)

    Niektórzy uważają, że głównym powodem budowy odrzutowego samolotu rolniczego była chęć wyróżnienia się przez Izmajłowa. Był to jednak kiepski pomysł. M-15 był dłużej projektowany niż wykorzystywany. Jest to też jeden z najbrzydszych samolotów jakie zbudowano.

    PZL M-15 Belphegor w Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie (fot. Michał Banach)
    PZL M-15 Belphegor w Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie (fot. Michał Banach)
    PZL M-15 Belphegor w Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie (fot. Michał Banach)
    PZL M-15 Belphegor w Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie (fot. Michał Banach)
    PZL M-15 Belphegor w Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie (fot. Michał Banach)
    PZL M-15 Belphegor w Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie (fot. Michał Banach)
    PZL M-15 Belphegor w Muzeum Narodowym Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie (fot. Michał Banach)
    PZL M-15 Belphegor w Muzeum Narodowym Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie (fot. Michał Banach)
    PZL M-15 Belphegor w Muzeum Narodowym Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie (fot. Michał Banach)
    PZL M-15 Belphegor w Muzeum Narodowym Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie (fot. Michał Banach)
    PZL M-15 Belphegor
    PZL M-15 Belphegor
    PZL M-15 Belphegor
    PZL M-15 Belphegor
    PZL M-15 Belphegor
    PZL M-15 Belphegor
    PZL M-15 Belphegor
    PZL M-15 Belphegor
    PZL M-15 Belphegor (fot. samolotypolskie.pl)
    PZL M-15 Belphegor (fot. samolotypolskie.pl)
    PZL M-15 Belphegor (fot. samolotypolskie.pl)
    PZL M-15 Belphegor (fot. samolotypolskie.pl)
    PZL M-15 Belphegor (fot. samolotypolskie.pl)
    PZL M-15 Belphegor (fot. samolotypolskie.pl)
    PZL M-15 Belphegor
    PZL M-15 Belphegor
    PZL M-15 Belphegor współcześnie
    PZL M-15 Belphegor współcześnie

    Related

    Share. Facebook Twitter Pinterest LinkedIn Tumblr Email
    Previous ArticleAero A-10 – pierwszy seryjny czechosłowacki komercyjny samolot
    Next Article Turystyka górska – przydatne akcesoria
    blank
    Michał Banach
    • Website
    • Facebook
    • Instagram
    • LinkedIn

    Gdybym miał spisać wszystkie swoje zainteresowania to nie starczyłoby mi życia. Głównie interesuję się historią, militariami i techniką a także fotografią, ale lista ta mogłaby być znacznie dłuższa. Skończyłem studia na kierunkach stosunki międzynarodowe oraz dziennikarstwo i komunikacja społeczna na Wydziale Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM.

    Related Posts

    Kuna – najstarszy pływający lodołamacz rzeczny na świecie

    30 stycznia 20233 Mins Read

    Hanriot H.110 – wielki myśliwiec i wielka porażka

    23 stycznia 20232 Mins Read

    Czołg ciężki KW-1 – zapomniana legenda frontu wschodniego

    22 stycznia 20239 Mins Read
    Najpopularniejsze
    Artykuły
    31 stycznia 20230

    Brytyjski czołg podstawowy FV4201 Chieftain

    Czołgi FV4201 Chieftain w momencie wejścia do służby uznawane były za najpotężniejsze czołgi podstawowe na…

    Artykuły
    18 stycznia 20230

    Wojenna prowizorka – „niszczyciel czołgów” RSO/PaK 40

    Podczas każdego konfliktu zbrojnego, nawet najlepsze armie często sięgają po prowizoryczne rozwiązania, które w krótkim…

    Artykuły
    30 stycznia 20230

    Kuna – najstarszy pływający lodołamacz rzeczny na świecie

    Zbudowany w 1884 roku lodołamacz rzeczny Kuna jest najstarszą wciąż pływającą jednostką tego typu na…

    Reklama
    Najnowsze Artykuły
    6 lutego 2023

    Blohm & Voss Ha 137 – zapomniany rywal Sztukasa

    5 lutego 2023

    Naczynie Dewara – wszystko, co warto o nim wiedzieć

    4 lutego 2023

    USS Katahdin – XIX-wieczny relikt antycznej idei

    3 lutego 2023

    Wszystko, co musisz wiedzieć na temat domów mediowych!

    9.3
    3 lutego 2023

    Odjechane Jednorożce – recenzja

    Reklama




    Losowe
    Artykuły
    28 września 20150

    5 najlepszych czołgów II wojny światowej

    Podczas II wojny światowej czołgi przeszły olbrzymią transformację. W trakcie tego najkrwawszego konfliktu w historii…

    Artykuły
    7 września 20150

    Twórca jako podmiot praw autorskich

    Nasz umysł pozwala tworzyć coraz to nowe rzeczy, które niekiedy są rewolucyjne i na zawsze…

    Artykuły
    8 lipca 20190

    HMS Victoria (1859) – pierwszy i ostatni

    Zbudowany w 1859 roku okręt liniowy HMS Victoria to wyjątkowa jednostka. Chociaż nie zasłynęła w…

    Artykuły
    26 grudnia 20160

    Okręty obrony wybrzeża typu Siegfried i Odyn

    W latach 1888-1896 w Niemczech powstały dwa typy pancerników obrony wybrzeża typu Siegfried (6 okrętów)…

    Artykuły
    21 czerwca 20170

    1948 Tarf Gilera – zapomniany projekt Piero Taruffi

    Włoski kierowca wyścigowy Piero Taruffi zasłynął ustanowieniem w 1937 roku rekordu prędkości dla motocykli, wynoszącego…

    Dołącz do nas na Facebooku
    SmartAge.pl
    O nas
    O nas

    SmartAge.pl - Portal ludzi ciekawych świata powstał w 2014 roku. Na stronie znajdziecie liczne artykuły, ciekawostki, recenzje, wywiady, oraz wiele więcej. Piszemy o rzeczach znanych i nieznanych, o tym co było pierwsze, największe, najlepsze, albo też ostatnie, najmniejsze i najgorsze. Wszystko to podane w ciekawej i zwięzłej formie. SmartAge.pl jest zarejestrowany w międzynarodowym systemie informacji o wydawnictwach ciągłych i oznaczony symbolem ISSN 2391-7342

    Facebook Twitter Instagram LinkedIn RSS
    • Strona główna
    • Kontakt
    • Reklama
    • O nas
    • Regulamin
    • Polityka Prywatności
    • RODO
    © Copyright by SmartAge Media Sp. z o.o. 2023. Wszelkie prawa zastrzeżone. SmartAge.pl ISSN 2391-7342

    Type above and press Enter to search. Press Esc to cancel.