Krótka historia stali nierdzewnej

Jednym z największych problemów z stopami żelaza i stali jest ich podatność na rdzewienie w kontakcie z powietrzem bądź niektórymi substancjami. W związku z tym, już w XIX wieku wielu metalurgów i naukowców starało się znaleźć taki stop, który nie miałby tej przypadłości. Za wynalazcę stali nierdzewnej uznaje się obecnie brytyjskiego inżyniera, Harrego Brearleya.

Historia powstania stali nierdzewnej sięga 1821 roku i postaci francuskiego metalurga Pierra Berthiera. Odkrył on, że stop żelaza i chromu jest odporny na rdzewienie i pewne kwasy. Dzięki temu, taki materiał miał się idealnie nadawać do wytwarzania np. sztućców. Problemem, z którym Berthier nie mógł sobie poradzić, była jednak ilość węgla w jego stopie.

Harry Brearley

Kolejni metalurdzy i naukowcy podejmowali wiele prób znalezienia odpowiedniego stopu, który byłby zarówno odporny na rdzewienie, ale równocześnie, nie zawierałby zbyt dużych ilości węgla. W 1872 roku John T. Woods i John Clark opatentowali w Wielkiej Brytanii “wodoodporny stop”, który można uznać za odpowiednik stali nierdzewnej, ale ich wynalazek nie zyskał popularności. Punktem przełomowym w rozwoju stali nierdzewnej były lata 90. XIX wieku. Niemiecki chemik, Hans Goldschmidt opracował wówczas termit, dzięki któremu możliwa była produkcja chromu bez węgla.

Dzięki temu, w ciągu kilku kolejnych lat zaczęły pojawiać się różne stopy żelaza i chromu, które cechowały się odpornością na rdzewienie. Żaden z tych stopów nie zyskał jednak popularności, głównie ze względu na wysokie koszty produkcji i brak pomysłu na jego masowe wykorzystanie. W 1908 roku w stoczni Friedrich Krupp Germaniawerft zbudowano 47-metrowy jacht, którego kadłub wykonano z stali chromowo-niklowej, odpornej na rdzewienie.

Stal nierdzewna została spopularyzowana głównie przez produkcję sztućców z niej wykonanych

W 1912 roku na scenę wkroczył jednak Brytyjczyk, Harry Brearley. Pracując w laboratorium badawczym w hucie Brown Firth otrzymał zadanie stworzenia stopu odpornego na rdzewienie, który miał być wykorzystany do produkcji dział. Ostatecznie, 13 sierpnia 1913 roku udało mu się opracować stop żelaza, zawierający 12,8% chromu i 0,24% węgla, który spełniał wszystkie oczekiwania. W 1915 roku oficjalnie ogłoszono informację o jego odkryciu i dzięki akcjom marketingowym stal nierdzewna Brearleya zaczęła zyskiwać popularność.

Początkowo wykorzystywano ją przede wszystkim do wytwarzania sztućców i przedmiotów codziennego użytku. Równocześnie, w USA metalurg Elwood Haynes opatentował w 1915 roku bardzo podobny stop. Brearley i Haynes nawiązali następnie współpracę i dzięki inwestorom, stworzyli firmę American Stainless Steel Corporation, która spopularyzowała stal nierdzewną.

Stal nierdzewna jest przydatna zwłaszcza w miejscach narażonych na kontakt z wodą

W ciągu kolejnych lat stal nierdzewna zyskała bardzo dużą popularność w wielu dziedzinach życia. Wykorzystuje się ją do produkcji elementów wyposażenia kuchennego, bądź części maszyn, które muszą być odporne na rdzewienie. Stal nierdzewna jest również podstawowym materiałem do budowy wszelkiego rodzaju zbiorników np. na paliwa, produkty mleczarskie itp. Według obowiązujących norm HACCP, wszystkie elementy metalowe, mające kontakt z żywnością muszą być wykonane z stali nierdzewnej. Również w medycynie stal nierdzewna jest najważniejszym materiałem, z którego wykonuje się dużą część przedmiotów i wyposażenia.

Dodatkowo ze względu na swój połysk i możliwość polerowania, stal nierdzewna jest bardzo popularnym materiałem dekoracyjnym, zarówno w wielkim budownictwie jak i jako dodatek w meblach i mniejszych przedmiotach. Jest to również jeden z ważniejszych materiałów, z których wykonuje się różnego rodzaju urządzenia i sprzęt – np. fotograficzny, albo zegarki i biżuterię.