Jedyny w swoim rodzaju HMS Bristol

W latach 60. w Wielkiej Brytanii rozpoczęto prace nad nowym typem lotniskowców. Według założeń, okręty te miały być wspierane przez specjalne, ciężki niszczyciele przeciwlotnicze. Wraz z fiaskiem projektu lotniskowców, zrezygnowano również z budowy okrętów wsparcia. Zbudowano jednak jeden okręt – HMS Bristol, który miał być bojową jednostką testową.

Geneza

Po II wojnie światowej Wielka Brytania pozostawała jedną z największych potęg morskich na świecie, posiadającą w służbie kilka dużych lotniskowców. Okręty te powstały jednak w czasach, kiedy nikt nie planował użycia samolotów o napędzie odrzutowym na morzu. W związku z tym miały one zbyt krótkie pokłady i brakowało im nowoczesnego wyposażenia.

W latach 60. Brytyjczycy rozpoczęli w związku z tym prace nad dwoma lotniskowcami określanymi jako projekt CVA-01. Okręty te miały być większe i lepiej uzbrojone od ówcześnie najpotężniejszych brytyjskich lotniskowców typu Audacious. Zakładano, że będą one miały 282 m długości, wyporność około 63 000 ton, a napęd miał składać się z trzech turbin parowych o mocy 135 000 KM. Dzięki potężnym hangarom, grupa lotnicza miała składać się z łącznie 50 samolotów. Szeroki pokład startowy miał również otrzymać dwie katapulty.

W oparciu o doświadczenia z czasów wojny, dowództwo Royal Navy wiedziało, że tak potężne okręty musiałyby działać w zespołach podobnych pod względem rozmiarów do amerykańskich grup lotniskowców. Ważnym elementem takiego zespołu były okręty przeciwlotnicze, zapewniające obronę przed samolotami i pociskami wroga dla całej grupy. Tak powstał pomysł zbudowania 8 ciężkich niszczycieli przeciwlotniczych Type 82 (typu Bristol). Okręty te miały być uzupełnieniem dla dopiero co wprowadzanych do eksploatacji niszczycieli rakietowych typu County.

Prace projektowe nad lotniskowcami CVA-01 przebiegały jednak powoli, a w 1966 roku zrezygnowano z ich budowy. Równocześnie skasowano projekt niszczycieli Type 82, ale 4 października 1966 roku dowództwo Royal Navy podjęło decyzję o zbudowaniu jednego okrętu tego typu, ale w celu przystosowania go do roli pływającej jednostki testowej, na której prowadzono by próby nowych typów uzbrojenia i systemów elektronicznych.

HMS Bristol (D23)

Budowę jedynego niszczyciela projektu Type 82 rozpoczęto 15 listopada 1967 roku w stoczni Swan Hunter, Tyne and Wear. Wodowanie miało miejsce 30 czerwca 1969 roku, a do służby okręt nazwany HMS Bristol wszedł 31 marca 1973 roku. Koszt budowy wyniósł 24 217 000 funtów (współcześnie około 287,7 mln funtów).

Niszczyciel miał 155 m długości i wyporność 7100 ton. Napęd stanowiły dwie turbiny parowe o mocy 30 000 KM i dwie turbiny gazowe Bristol-Siddeley Olympus TM1A o mocy 30 000 KM. Zapewniały one prędkość maksymalną 28 węzłów i zasięg 5 750 mil morskich (10 650 km). Załoga liczyła 30 oficerów i 367 marynarzy. Uzbrojenie i wyposażenie elektroniczne okrętu w toku służby było wielokrotnie modyfikowane i zmieniane.

W toku eksploatacji testowano m.in. system przeciwlotniczy Sea Dart, rakietowy system zwalczania okrętów podwodnych Ikara, moździerz Limbo również wykorzystywany do zwalczania okrętów podwodnych, 114 mm działo Mk 8 oraz system komputerowy ADAWS-2, wykorzystywany do koordynacji działania różnych systemów elektronicznych i uzbrojenia.

Chociaż zakładano, że HMS Bristol będzie typową jednostką testową, w praktyce chociaż prowadzono na nim próby uzbrojenia, wykorzystywano go regularnie jako typowy okręt wojenny. Krótko po wejściu do służby, na pokładzie doszło do wybuchu w maszynowni, który uszkodził turbiny parowe. Ze względu na koszty remontu, oraz chęć przetestowania zainstalowanych turbin gazowych, dopiero po dwóch latach w 1976 roku dokonano stosownych napraw. W 1982 roku wysłano go na Falklandy, gdzie brał udział w odbiciu wysp, a później przez pewien czas wykorzystywany był jako okręt dowodzenia działającej tam eskadry.

Po powrocie do Wielkiej Brytanii, wykorzystywano go przez pewien czas, po czym w 1984 roku podjęto decyzję o modernizacji. W tamach prac wymieniono radar oraz usunięto system Ikara, który miał być zastąpiony przez dwie potrójne wyrzutnie torped STWS-1 (których nigdy nie zainstalowano). Mimo wprowadzonych modyfikacji, HMS Bristol szybko stał się przestarzały, zwłaszcza w porównaniu do wprowadzanych do służby seryjnych okrętów wojennych. Kolejnym problemem były wysokie koszty utrzymania jedynego w swoim rodzaju niszczyciela.

W 1991 roku podjęto decyzję o jego wycofaniu ze służby bojowej i przekształceniu w jednostkę szkolną. Przydzielono go więc do bazy szkoleniowej HMS Excellent, gdzie zastąpił wysłużony niszczyciel HMS Kent. Okręt pozbawiono uzbrojenia i większości systemów elektronicznych, przekształcając go w jednostkę stacjonarną. W tej roli wykorzystywano go do 28 października 2020 roku, a 1 grudnia 2020 roku przekazano go do organizacji zajmującej się wycofywanymi ze służby jednostkami Royal Navy w celu dalszego zagospodarowania lub zezłomowania.

W czerwcu 2024 roku usunięto okręt z miejsca kotwiczenia, a dalszy los jednostki nie jest pewien. Spekuluje się, że może zostać zezłomowany, ale Royal Navy oficjalnie nie ma jeszcze planów dotyczących dalszego losu tego jedynego w swoim rodzaju okrętu.