Hala widowiskowo-sportowa Spodek w Katowicach

Katowicki Spodek to chyba jedna z najbardziej rozpoznawalnych hal widowiskowych w Polsce. Jest to również jeden z symboli Katowic i chociaż zbudowano go w czasach PRL-u, cały czas wyróżnia się na tle innych podobnych obiektów w Polsce.

Pomysł budowy hali sportowej w okolicach Katowic (wówczas Stalinogrodu) pojawił się już w 1955 roku, jednak dopiero po kilku latach zaczęto prace nad realizacją pomysłu. Władze zakładały, że obiekt stanie się częścią Wojewódzkiego Parku Kultury i Wypoczynku. W 1959 roku ogłoszono konkurs na projekt hali, a jego zwycięzcą zostało Biuro Studiów i Projektów Typowych Budownictwa Przemysłowego z Warszawy. Głównymi architektami byli Maciej Gintowt, Maciej Krasiński i Jerzy Hryniewicz, natomiast za projekt konstrukcji dachu odpowiadał Wacław Zalewski, a za całą konstrukcję Andrzej Żórawski (autor m.in. projektów Supersamu w Warszawie i katowickiego dworca).

Za sprawą Jerzego Ziętka, przewodniczącego prezydium wojewódzkiej Rady Narodowej (później wojewoda katowicki), któremu bardzo spodobał się niecodzienny projekt hali, zmieniono jej lokalizację na centrum Katowic, oraz przeznaczenie na halę sportowo-widowiskową. Budowę rozpoczęto w 1964 roku, a jej koszt oszacowano na 200 mln zł. Po 18 miesiącach prace przerwano z powodu obawy o wytrzymałość konstrukcji, zwłaszcza nowatorskiej konstrukcji dachu.

Po przeprowadzeniu próby, w której wzięło udział 4000 żołnierzy, uznano, że konstrukcja wytrzyma, a wibracje generowane przez widownię mieszczą się w zakładanych przedziałach. W związku z tym prace kontynuowano i zakończono oficjalnie w 1971 roku. Oficjalne otwarcie hali miało miejsce 9 maja 1971 roku. Ze względu na czas prac, koszt budowy wyniósł około 800 mln zł, w porównaniu do planowanych 200 mln zł.

Nowa hala wzbudziła sporo kontrowersji ze względu na swój wygląd przypominający UFO (stąd początkowo nieoficjalna nazwa Spodek, która przylgnęła na stałe do hali). Mimo to z czasem obiekt stał się symbolem Katowic. Hala oprócz centralnej części, która mogła służyć jako sala koncertowa bądź hala sportowa oraz kino, posiadała dobudówkę mieszczącą lodowisko i hotel. Największym wyróżnikiem budynku jest dach i jego konstrukcja koncepcji tensegrity. Olbrzymi, ważący 300 ton dach podtrzymywany jest przez 120 stalowych lin, dzięki czemu nie wymaga dodatkowych podpór.

Spodek ma kubaturę 246 624 m³, a całkowita powierzchnia użytkowa wynosi 15 386 m², przy wysokości maksymalnej 32 m – wymiary płyty głównej to 45 x 60 m. Hala dysponuje miejscami siedzącymi dla łącznie 11 036 osób w 35 sektorach różniących się również standardem. Lodowisko ma wymiary 30 x 60 m, a trybuny mieszczą 1500 osób. W 2011 roku podczas kapitalnego remontu wymieniono poszycie dachu, usuwając około 100 ton azbestu, który zastąpiono aluminiowymi płytami.

W swojej długiej historii katowicki Spodek gościł wiele wydarzeń sportowych, imprez masowych, koncertów jak i licznych nietypowych gości, m.in. Fidela Castro. W 1987 roku odbył się tu pierwszy w Polsce koncert zespołu Metallica, a w 1999 roku pierwszy w Polsce koncert Mike’a Oldfielda.