Batyskaf Trieste i Głebia Challengera

Rów Mariański to najgłębszy znany rów oceaniczny na Ziemi, a jego najgłębszym punktem jest Głębia Challengera (10 994 m głębokości). Po raz pierwszy miejsce to zbadano 23 stycznia 1960 roku, a dokonali tego Jacques Piccard i Don Walsh w batyskafie Trieste.

Batyskaf Trieste został zaprojektowany przez Augusta Piccard na początku lat 50. Zbudowano go we Włoszech, ale jego konstrukcja powstała w dwóch oddzielnych firmach. Kulistą kapsułę batyskafu, mieszczącą dwie osoby wykonała włoska firma Acciaierie Terni, natomiast górna część pojazdu mieszcząca zbiorniki paliwa, balast i zapewniająca pływalność powstała w firmie Cantieri Riuniti dell’ Adriatico działającej wówczas w Wolnym Mieście Triestu.

Pierwsze próby batyskafu przeprowadzono 26 sierpnia 1953 roku w pobliżu wyspy Capri na Morzu Śródziemnym. W kolejnych latach batyskaf był wykorzystywany m.in. przez francuską marynarkę wojenną, a w 1957 (lub 1958) roku został sprzedany US Navy za 250 000 dolarów (współcześnie około 2,12 mln dolarów).

Amerykanie przebudowali batyskaf, wydłużając go do 18 m, a tym samym zwiększając jego wyporność do 56 ton. Wymieniono również kopułę na nową, zaprojektowaną przez firmę Krupp Works z Essen – nowa kapsuła składała się z trzech części, ścianki miały 12,7 cm grubości a całość ważyła 14,25 ton. Wyposażono ją w niewielki bulaj z plexiglasu, składający się z kilku warstw.

Po przebudowie, batyskaf Trieste został wykorzystany w serii zanurzeń w ramach Projektu Nekton. Jednym z najważniejszych z ośmiu zanurzeń było zejście na dno Głębi Challengera, które miało miejsce 23 stycznia 1960 roku. Było to pierwsze zejście na tak dużą głębokość. Na pokładzie batyskafu znalazł się Jacques Piccard i Don Walsh. Zejście na dno zajęło 4 godziny i 47 minut. Po przekroczeniu głębokości 9000 m jedna z warstw bulaju pękła, ale nie zagroziło to bezpieczeństwu misji.

Gdy batyskaf dotarł na dno, w jego wnętrzu temperatura wynosiła zaledwie 7 ºC. Po 20 minutach i wysłaniu na powierzchnię sygnału za pomocą sonaru Trieste rozpoczął wynurzanie, które trwało 3 godziny i 15 minut. Według wstępnych wyliczeń, Głębia Challengera miała 11 521 m (tyle pokazał wewnętrzny głębokościomierz), jednak po ponownym sprawdzeniu odczytów wyliczono, że głębia ma 10 916 m głębokości (według najnowszych badań głębokość wynosi od 10 911 do 10 994 m).

Głębię Challengera badano kilkukrotnie, a na dno zeszły trzy pojazdy. Oprócz batyskafu Trieste, w latach 1995-1998 na dno zszedł japoński robot Kaikō, w 2009 roku operację powtórzył robot Nereus a w 2012 roku Głębię Challengera zbadał James Cameron na pokładzie DSV Deepsea Challenger. W 2016 roku również Chińczycy podjęli próbę zbadania głębi, ale ich robot Haidou-1 zszedł na głębokość 10 767 m.

W kolejnych latach Trieste przeszedł dalsze modernizacje, w ramach których w kwietniu 1963 roku przystosowano go do zadań poszukiwawczych i wykorzystano do poszukiwań okrętu podwodnego USS Thresher, który zatonął 10 kwietnia 1963 roku. Załoga batyskafu odnalazła wrak w sierpniu na głębokości 2600 m.  W latach 70. batyskaf został wycofany z eksploatacji i przekazany do U.S. Navy Museum, gdzie znajduje się do dnia dzisiejszego. W muzeum wymieniono kapsułę batyskafu na oryginalną, włoską. Jest to prawdopodobnie jeden z niewielu oryginalnych elementów z pierwszej wersji Trieste, ponieważ w trakcie służby pojazd tak często przebudowywano i modernizowano, że wszystkie elementy konstrukcji zostały zmienione.