Zmiany klimatyczne, klęski żywiołowe czy też konflikty zbrojne przetaczające się przez świat mogą nie tylko doprowadzić do zniszczenia danych terenów, ale również do zniszczenia nasion i upraw. Aby temu zapobiec, na całym świecie istnieje kilka Banków Nasion, które przechowują próbki wszystkich nasion z danego regionu. Dodatkowo w Norwegii działa Globalny Bank Nasion, w którym gromadzone są próbki z innych Banków.
Na całym świecie działają liczne Banki Nasion, przechowujące w bezpiecznych warunkach zbiory nasion z danego regionu. Ich głównym zadaniem jest przechowanie nasion zapewniających różnorodność genetyczną roślin jadalnych. Nasiona te mogłyby być wykorzystywane do odtwarzania upraw w danym regionie. Niestety wiele z banków narażonych jest jednak na lokalne klęski żywiołowe i konflikty, przez co nie są idealnym zabezpieczeniem (w trakcie wojny domowej w Syrii doszło do zniszczenia lokalnego banku nasion, a jego zbiory odtwarzano z kopii właśnie z Globalnego Banku Nasion).
W latach 80. Nordic Gene Bank (NordGen), zajmujący się zabezpieczeniem nasion z całej Skandynawii postanowił stworzyć dodatkowy bank nasion, który byłby zabezpieczeniem na wypadek zniszczenia zbiorów w lokalnych bankach. Jako lokalizację do jego budowy wybrano archipelag Svalbard a dokładnie wyspę Spitsbergen na Morzu Arktycznym. Jej położenie zapewniało największe bezpieczeństwo – wyspa znajduje się na spokojnym tektonicznie obszarze, jest na tyle wysoka, że nawet gdyby doszło do roztopienia wszystkich lodowców, nie zostałaby zalana, a ponadto panują tam bardzo niskie temperatury i wieczna zmarzlina.
Warunki były więc idealne do założenia banku nasion. Początkowo nasiona gromadzono w opuszczonej kopalni węgla na wyspie, ale rozwiązanie to nie było najlepsze. W latach 90. władze Norwegii zaczęły rozważać zbudowanie od podstaw obiektu zaprojektowanego tak, aby zapewnić maksymalny poziom ochrony dla zbiorów.
Minęło jednak dobrych kilka lat, zanim projekt ujrzał światło dzienne. Budowę Globalnego Banku Nasion w Svalbard rozpoczęto oficjalnie 19 czerwca 2006 roku. Obiekt oficjalnie uruchomiono 26 lutego 2008 roku. Jest to długi na 120 metrów schron o powierzchni 10 000 m² wydrążony w skale. W jego wnętrzu umieszczono komory, w których przechowywane są nasiona w specjalnych zabezpieczonych pomnikach. Koszt budowy wyniósł 9 mln dolarów.
Dzięki odpowiedniej konstrukcji, niska temperatura wewnątrz obiektu utrzymywana jest naturalnie (chociaż sam obiekt wyposażony jest w klimatyzację, która dodatkowo schładza wnętrze do temperatury -18 °C). W razie awarii systemów, dopiero po kilku tygodniach temperatura wzrosłaby do poziomu -3 °C, które normalnie panują na tym obszarze. Nasiona byłyby jednak cały czas bezpieczne i prawdopodobnie przetrwałyby w takich warunkach nawet kilkaset lat (albo i kilka tysięcy lat).
Globalny Bank Nasion może pomieścić nawet 4,5 mln próbek (czyli około 2,5 mld nasion) – w lutym 2019 roku zbiory liczyły 992 032 próbek. Obiekt jest zarządzony i finansowany przez norweskie władze, a wszystkie zbiory są kopią zbiorów z innych banków. Wśród zbiorów można znaleźć próbki z całego świata, nawet z Korei Północnej.
Obiekt jest w pełni autonomiczny i nie wymaga stałej obsługi. Co istotne, właścicielami zbiorów są poszczególne banki nasion, a nie Norwegia, do której należy cały obiekt. Dostęp do Globalnego Banku Nasion w normalnych warunkach jest bardzo ograniczony, aby maksymalnie chronić zbiory. Jest to ostatnia deska ratunku, gdyby doszło do globalnej katastrofy, która wyniszczyłaby wszystkie zbiory żywności na Ziemi.
Poniżej ciekawy reportaż poświęcony Globalnemu Bankowi Nasion:
