Tunel kolejowy w Żegiestowie i tragiczne losy jego budowy

W województwie małopolskim, niedaleko granicy z Słowacją koło miejscowości Żagiestów znajduje się liczący 514 m długości tunel kolejowy. Zbudowano go pod koniec XIX wieku, a w trakcie prac doszło do katastrofy w wyniku której zginęło 120-126 robotników.

Plan zbudowania tunelu pojawił się 8 maja 1870 roku, gdy zatwierdzono plany budowy linii kolejowej z Tarnowa do Leluchowa. Linia miała następnie połączyć się z węgierską siecią kolejową(uzgodniono to 21 sierpnia 1871 roku). Ostateczny plan budowy linii zatwierdzono dopiero 29 czerwca 1872 roku a budowę tunelu rozpoczęto 4 września 1873 roku.

Budowę zlecono austriackiej firmie Koller und Gregersen z Wiednia, a prace górnicze wykonywali górnicy z Włochy i z Tyrolu. Z myślą o nich zbudowano w pobliżu planowanego tunelu osiedle w Andrzejówce. Do pomocy w budowie zatrudniono miejscową ludność, której zlecono głównie prace transportowe. Prace prowadzono metodą Bischofshofen, którą stosowano przy budowie podobnego tunelu w tym mieście.

W trakcie prac okazało się, że góra w której drążono tunel była bardzo niestabilna. Doszło przez to do zawału w wyniku którego przysypanych zostało 120-126 robotników i 23 wozy konne. Chociaż podjęto próbę dotarcia do nich (wydrążono częściowo tunel ratunkowy, po którym do dzisiaj widać pozostałości w tunelu), nie udało się ich uratować. Akcja trwała 7 dni. W tej sytuacji podjęto decyzję o wydrążeniu tunelu po łuku, który prawdopodobnie omija zawał, gdzie do dziś spoczywają szczątki odciętych górników.

Przebicie tunelu miało miejsce 19 listopada 1874 roku, a oficjalne uroczystości z okazji otwarcia miały miejsce 2 grudnia. Nie oznaczało to jednak końca prac. Dopiero 8 sierpnia 1876 roku oficjalnie zakończono prace i linię otworzono. Przez lata tunel w Żegiestowie wykorzystywany był głównie do obsługi ruchu turystycznego. Podczas I wojny światowej tunel miał tak duże znaczenie strategiczne, że oddelegowano garnizon do jego ochrony.

Tunel przetrwał konflikt, ale już podczas II wojny światowej, w 1939 roku został wysadzony przez Wojsko Polskie. Niemcy odbudowali go, ale 19 stycznia 1945 roku wysadzili go wycofując się przed wojskami radzieckimi. Kolejnej odbudowy dokonano w 1948 roku. W wyniku kolejnych odbudów i z potrzeby wzmocnienia konstrukcji, tunel został zwężony do jednego toru. W 1986 roku trasę biegnącą przez tunel zelektryfikowano. Obecnie tunel w Żegiestowie ma 514 m długości i cały czas jest wykorzystywany.