Lech – pierwszy polski motocykl

Zaprojektowany w 1929 roku przez Władysława Zalewskiego motocykl Lech uznawany jest za pierwszy polski motocykl. Mimo ambitnych planów twórców, którzy chcieli dostarczać jednoślady wojsku, po zaledwie 3 latach projekt upadł z powodów ekonomicznych.

Historia motocykla Lech rozpoczęła się na początku lat 20. gdy do Polski wrócił inżynier Władysław Zalewski. Miał on doświadczenie w pracach nad pojazdami mechanicznymi, które chciał wykorzystać w odbudowywanej Polsce. W Polsce poznał Wacława Sawickiego, fabrykanta, który szukał dla siebie nowego biznesu. Po wspólnych rozmowach postanowili wspólnie zbudować całkowicie polski motocykl.

1 stycznia 1929 roku w Opalenicy przy ulicy Wielkopolskiej 38 uruchomiono warsztat i firmę Lech, która miała zająć się zaprojektowaniem i produkcją motocykla. Głównym inżynierem został oczywiście Władysław Zalewski. Od początku zakładano, że pojazd produkowany będzie ręcznie, a nie maszynowo (głównie z powodów finansowych), a każdy egzemplarz będzie traktowany indywidualnie.

Prototyp motocykla miał dwucylindrowy silnik w układzie widlastym, dolnozaworowy i napędzający tylne koło za pomocą łańcucha. Silnik miał pojemność 500 cm³ i moc około 5KM. Zapewniał on prędkość maksymalną około 75 km/h. Początkowo zastosowano hamulec ręczny i nożny na tylne koło (taśmowy i szczękowy), które w 1930 roku zmodernizowano, dodając hamulec bębnowy na przednie koło. Większość podzespołów wytwarzano w Polsce. Z zagranicy sprowadzano instalację elektryczną, łańcuchy, łożyska i gaźniki.

Motocykl nazwano otrzymał nazwę Lech i został zaprezentowany na targach w Poznaniu. Jeszcze w 1929 roku Wacław Sawicki zwrócił się do Wojska Polskiego z pytaniem, czy interesuje ich możliwość pozyskania motocykli polskiej produkcji. W odpowiedzi przedstawiciele sił zbrojnych poddali próbom Lecha i uznali go za konstrukcję perspektywiczną, ale wymagającą wielu poprawek i przede wszystkim dopracowania konstrukcji oraz projektu – kolejne egzemplarze motocykla produkowano bowiem bez szczegółowych planów, przez co różniły się od siebie szczegółami konstrukcji.

Niestety z powodu Wielkiego Kryzysu proces wdrażania Lecha do produkcji wielkoseryjnej uległ spowolnieniu. Wojsko również nie było skore do szybkich decyzji w sprawie pozyskania Lecha (równocześnie prowadzono prace nad pozyskaniem mocniejszych motocykli marki Sokół). W związku z brakiem decyzji ze strony wojska, w 1932 roku zakład w Opalenicy został zamknięty, a projekt trafił do kosza. Powstało tylko kilkanaście do kilkudziesięciu egzemplarzy Lecha, a do naszych czasów nie przetrwał żaden z nich. Musiało minąć kilka lat zanim zaczęły powstawać nowe seryjne motocykle polskiej produkcji.