Pod koniec XIX wieku w Wielkiej Brytanii zbudowano kilka serii pancerników, które ze względu na ówczesny postęp technologiczny w krótkim czasie stały się przestarzałe. Część z tych okrętów szybko zezłomowano, ale wiele pozostawiono w eksploatacji w roli jednostek pomocniczych. Jednym z takich pancerników był zwodowany w 1895 roku HMS Renown, który stał się królewskim jachtem.
Geneza
W latach 90. XIX wieku w Wielkiej Brytanii rozpoczęto prace nad pancernikami uzbrojonymi w armaty kalibru 305 mm. Produkcja dział tego typu szła jednak powoli, co oznaczało, że niektóre stocznie musiały wstrzymać prace nad zamówionymi okrętami. Aby nie marnować potencjału stoczni, dowództwo Royal Navy pod naciskiem admirała Johna A. Fishera podjęło decyzję o zbudowaniu w stoczni Pembroke nieco mniejszego pancernika, uzbrojonego w działa kalibru 254 mm.
Okręt miał być typowym predreadnoughtem, uzbrojonym w wiele dział artylerii pomocniczej różnego kalibru. Według założeń, dzięki mniejszym rozmiarom, lepszym osiągom i większej prędkości, taka jednostka miała służyć jako okręt flagowy eskadr krążowników.
Pomysł zyskał mieszane opinie, ale ostatecznie 1 lutego 1893 roku położono stępkę pod pancernik, który otrzymał nazwę HMS Renown. Wodowanie miało miejsce 8 maja 1895 roku, a do służby okręt wszedł z opóźnieniem spowodowanym długimi próbami i modyfikacjami, dopiero w styczniu 1897 roku. Koszt budowy pancernika wyniósł 751 206 funtów (współcześnie około 83,7 mln funtów).
Konstrukcja
HMS Renown miał 125 m długości i wyporność 13 071 ton. Napęd stanowiły dwa silniki parowe o mocy łącznej 10 000 ihp, zapewniające prędkość maksymalną 19 węzłów oraz zasięg 8500 mil morskich (15 700 km) przy prędkości 15 węzłów. Załoga okrętu liczyła w zależności od pełnionej roli od 651 do 674 oficerów i marynarzy.
Uzbrojenie okrętu składało się z 4 dział kalibru 254 mm w dwóch wieżach, po jednej na dziobie i rufie, 10 dział kalibru 152 mm, 12 dział kalibru 76,2 mm, 12 dział kalibru 47 mm oraz 5 wyrzutni torped kalibru 450 mm.
Opancerzenie miało grubość 152-203 mm w pasie burtowym, 51-76 mm na pokładzie, 254 mm na barbetach, 76-152 mm na wieżach, 76-229 na mostku oraz 152-254 mm na grodziach. Pancerz wykonano z stali Harveya.
Eksploatacja
Przeciągające się próby morskie i liczne modyfikacje sprawiły, że HMS Renown wszedł do służby z znacznym opóźnieniem. Początkowo oddelegowano go do służby u wybrzeży Wielkiej Brytanii, ale już 24 sierpnia 1897 roku przekształcono go w okręt flagowy admirała Fishera w North America and West Indies Station. W 1899 roku okręt przeszedł remont, a następnie trafił do eskadry śródziemnomorskiej. Będąc okrętem flagowym, pancernik często był miejscem spotkań i narad, w związku z tym na początku XX wieku usunięto część uzbrojenia pomocniczego, aby zarobić miejsce na dodatkowe pomieszczenia dla oficerów.
Szybko stało się jasne, że HMS Renown jest przestarzałą jednostką, w związku z tym już w listopadzie 1902 roku wykorzystano go jako królewski jacht dla Księcia i Księżnej Connaught, podczas ich podróży do Indii. 15 maja 1904 roku pancernik przeniesiono do rezerwy. Przypomniano sobie o nim już na początku 1905 roku. Podjęto wówczas decyzję o przebudowie okrętu na królewski jacht. Usunięto większość uzbrojenia dodatkowego, oraz zmieniono aranżację wnętrza.
Przez ponad rok HMS Renown wykorzystywany był podczas różnych wizyt kurtuazyjnych, w trakcie których zabierał na pokład członków rodziny królewskiej – nie tylko brytyjskiej, ponieważ w grudniu 1907 roku na jego pokładzie podróż odbyła hiszpańska rodzina królewska.
25 września 1909 roku przestarzały pancernik poddany został remontowi, w ramach którego przekształcono go w jednostkę szkolną dla palaczy. W kolejnych latach używano go również jako pływające koszary, ale na początku 1913 roku podjęto decyzję o jego ostatecznym wycofaniu z eksploatacji. Wystawiono go wówczas na sprzedaż. Ostatecznie, 1 kwietnia 1914 roku HMS Renown został zakupiony przez stocznię złomową Hughes Bolckow za kwotę 39 000 funtów współcześnie około 34,2 mln funtów). Złomowanie przeprowadzono w Blyth.
Podsumowanie
HMS Renown był jednym przedstawicielem swojej klasy. Okręt zbudowano bez wcześniejszego zapotrzebowania, głównie po to, aby stocznia miała co robić. W związku z tym pancernik ten od początku był mało przydatny jako okręt bojowy, ale za to idealnie nadawał się do roli jednostki flagowej.
Postęp technologiczny sprawił, że w ciągu kilku lat pancernik stał się przestarzały, w związku z tym jego kariera w Royal Navy była krótka i mało ciekawa. Najważniejszym epizodem w historii pancernika była służba w roli królewskiego jachtu.