Francuskie myśliwce Dewoitine D.500 i D.510

Zaprojektowany na początku lat 30. myśliwiec Dewoitine D.500, oraz wprowadzone w kolejnych latach jego wersje rozwojowe – D.501 i D.510, były podstawowymi francuskimi myśliwcami lat 30. Wykorzystywano je aż do kapitulacji Francji w 1940 roku.

Na początku lat 30. podstawowym myśliwcem francuskich sił powietrznych został Nieuport-Delage NiD.62. Maszyny te były tzw. półtorapłatowcami – dolny płat był mniejszy od górnego, przez co nie był to typowy dwupłatowiec. Oblatano je w 1928 roku, a do służby wprowadzono w 1931 roku. Od początku wiadomo było jednak, że samoloty te szybko staną się przestarzałe.

Dewoitine D.510

W związku z tym, już w 1930 roku dowództwo francuskich sił powietrznych zleciło zakładom Dewoitine rozpoczęcie prac nad nowym myśliwcem. Według założeń, maszyna miała być jednopłatowcem o całkowicie metalowej konstrukcji, z stałym podwoziem i otwartym kokpitem. Pracami nad myśliwcem kierował sam Émile Dewoitine.

Prototyp samolotu, oznaczony jako Dewoitine D.500 oblatano 18 czerwca 1932 roku. Maszyna miała 7,9 m długości i 12 m rozpiętości skrzydeł, a maksymalna masa startowa wynosiła około 1900 kg. Napęd zapewniał silnik Hispano-Suiza 12Xbrs o mocy 691 KM, zapewniający prędkość maksymalną około 400 km/h i zasięg 700 km. Uzbrojenie składało się z dwóch karabinów maszynowych kalibru 7,7 mm na obudowie silnika. Istniała możliwość zamienienia ich na karabiny maszynowe Darne kalibru 7,5 mm. Możliwe było również zainstalowanie dwóch karabinów maszynowych w skrzydłach. Wyposażenie dodatkowe samolotów składało się z radiostacji oraz instalacji tlenowej dla pilota.

Dewoitine D.510

Po serii prób, samoloty weszły do służby w lipcu 1935 roku. Zbudowano 101 egzemplarzy podstawowej wersji D.500 oraz 157 egzemplarzy w wersji D.501, wyposażonej w mocniejszy silnik Hispano-Suiza 12Xcrs, w którym między cylindrami zainstalowano działko Hispano-Suiza S7 kalibru 20 mm. Dodatkowe uzbrojenie składało się z dwóch karabinów maszynowych w skrzydłach.

Kolejną istotną wersją produkcyjną był D.510 (oblatany 14 sierpnia 1934 roku, czyli przed wprowadzeniem D.500 do eksploatacji). Maszyna posiadała silnik Hispano-Suiza 12Ycrs o mocy 860 KM i takie samo uzbrojenie jak D.501. Powstało 120 egzemplarzy tej wersji. Ponadto zbudowano kilkadziesiąt maszyn w wersjach eksportowych – 3 dla Wenezueli, 14 dla Litwy (w praktyce dostarczono je do Hiszpanii, gdzie wzięły udział w wojnie domowej po stronie republikańskiej), 24 dla Chin oraz 12 dla Turcji (nigdy nie dostarczono ich). Powstało również kilka prototypów i wersji specjalnych, które testowano w Japonii, ZSRR i nawet Wielkiej Brytanii. Maszyny te najczęściej nieznacznie różniły się od samolotów seryjnych.

Dewoitine D.510

Ze względu na szybki rozwój techniki, do 1939 roku praktycznie wszystkie maszyny w wersji D.500 zostały wycofane z służby liniowej we francuskich siłach powietrznych. W 1940 roku pozostałe maszyny również wycofano z służby liniowej, ale włączono je w eskadry rezerwowe, odpowiedzialne za obronę miast i ważnych obiektów w głębi kraju. Podczas walk o Francję w 1940 roku myśliwce D.501. i D.510 wzięły ograniczony udział w walkach, ale nie odniosły większych sukcesów.

Również maszyny eksportowe nie miały zbyt efektownej służby. Hiszpańskie D.501 nie brały udziału w walkach powietrznych, a chińskie wykorzystano w ograniczonym zakresie w trakcie walk z Japonią. Jako ciekawostkę warto dodać, że polscy piloci we Francji w 1940 roku szkolili się na tego typu myśliwcach. Kariera tych myśliwców okazała się niezbyt udana i krótka, głównie dlatego, że wprowadzono je do eksploatacji w okresie dużego rozwoju lotnictwa i przejścia z maszyn dwupłatowych z otwartym kokpitem i stałym podwoziem na jednopłatowe z zamkniętymi kokpitami i chowanym podwoziem.