Wirusy i robaki komputerowe na stałe wpisały się w świat komputerów i internetu. Trzeba na nie uważać, ponieważ mogą nie tylko wymazać nasze dane, ale i zniszczyć sprzęt jak i doprowadzić do dużych strat finansowych. Co ciekawe, pierwsze wirusy powstały jeszcze przed erą internetu, a co istotne, nie miały być szkodliwe.
Creeper – pierwszy robak komputerowy
Za pierwszego robaka komputerowego uznaje się program Creeper, napisany przez Boba Thomasa w 1971 roku. Stworzył on robaka działającego w systemie TENEX (TOPS-20) w sieci ARPANET. Według założeń, program miał służyć do przetestowania idei samoreplikującego się programu komputerowego. Creeper nie powodował żadnych negatywnych skutków. Wyświetlał jedynie komunikat o treści „I’M THE CREEPER. CATCH ME IF YOU CAN!”.
W 1972 roku Ray Tomlinson zauważył istnienie Creepera. W odpowiedzi napisał własny program, który również rozprzestrzeniał się przez sieć ARPANET i wyszukiwał pliki Creepera, usuwając je. Program otrzymał nazwę Reaper i stał się pierwszym programem antywirusowym w historii.
Brain – pierwszy wirus komputerowy
O ile Creeper był pierwszym robakiem komputerowym, za pierwszego wirusa komputerowego uznaje się program Brain. Napisali go Pakistańczycy Amjad Farooq Alvi i Basit Farooq Alvi. Wypuścili go 19 stycznia 1986 roku. Według założeń program miał sprawdzać zabezpieczenia systemu operacyjnego DOS i dodatkowo przeciwdziałać nielegalnemu kopiowaniu oprogramowania medycznego stworzonego przez braci.
Wirus atakował dyskietki natychmiast po wczytaniu ich przez zainfekowany komputer. Program podmieniał sektor bootowalny dyskietki, spowalniał ją i dodawał do opisu dyskietki krótką wiadomość o treści:
„Welcome to the Dungeon (c) 1986 Amjads (pvt) Ltd VIRUS_SHOE RECORD V9.0 Dedicated to the dynamic memories of millions of viruses who are no longer with us today – Thanks GOODNESS!!! BEWARE OF THE er..VIRUS : this program is catching program follows after these ….$#@%$@!!”
Co istotne, od początku program napisany był tak, aby nie atakować dysków twardych (jedynie instalował się w ich pamięci, gdzie czekał na wczytanie dyskietki). Dodatkowo w kodzie wirusa zapisany był tekst z danymi autorów i numerami telefonów, pod które mieli dzwonić właściciele zainfekowanych urządzeń, chcący uzyskać pomoc w usunięciu wirusa.
„Welcome to the Dungeon © 1986 Basit & Amjads (pvt). BRAIN COMPUTER SERVICES 730 NIZAMBLOCK ALLAMA IQBAL TOWN LAHORE-PAKISTAN PHONE: 430791,443248,280530. Beware of this VIRUS…. Contact us for vaccination…„
W krótkim czasie bracia zaczęli otrzymywać setki telefonów od zdenerwowanych użytkowników komputerów z… USA i Wielkiej Brytanii. W odpowiedzi bracia założyli firmę komputerową Brain NET, która zajmowała się usługami programistycznymi.
Morris worm – pierwszy robak internetowy
Wypuszczony 2 listopada 1988 roku Morris worm uznawany jest za jeden z najstarszych robaków internetowych. Jego autorem był Robert Tappan Morris, który chciał… sprawdzić czy w ogóle jest w stanie napisać program, który rozsyłałby się przez ówczesną sieć internetową. Kod programu miał 3000 linijek kodu. Niestety autor programu popełnił błędy w kodzie, przez co robak rozprzestrzeniał się szybciej niż powinien i co istotne, utrudniał zalogowanie się do zainfekowanego urządzenia.
W ciągu kilku godzin od wypuszczenia, robak zainfekował około 10% ówczesnej sieci internetowej. Mógł działać na urządzeniach DEC VAX, z systemami 4BSD i Sun-3. W krótkim czasie wielu programistów zaczęło szukać sposobu na zablokowanie programu, ale problemy z serwerami powodowane przez rozprzestrzeniający się program uniemożliwiały przekazanie innym użytkownikom informacji o tym jak zablokować robaka. Nawet jeśli udawało się go usunąć z urządzenia, prawie natychmiast instalowała się ponownie.
Usunięcie robaka z wszystkich zainfekowanych urządzeń zajęło kilka dni. Poszczególne lokalne podsieci były odłączane od głównej sieci aby zapobiec ponownego zainfekowaniu. Przez ten czas cała ówczesna sieć nie działała poprawnie. Morris nie ukrywał, że stworzył program, więc szybko został oskarżony na mocy przepisów dotyczących prawa komputerowego. Skazano go na 3 lata obserwacji kuratorskiej, 400 godzin prac społecznych i grzywnę w wysokości 10 050 dolarów (współcześnie około 20 000 dolarów). Wyceniono, że szkody spowodowane robakiem mogły wynieść od 100 000 dolarów do nawet 10 000 000 dolarów. Zainfekowanych zostało przynajmniej 6000 urządzeń.
Pobocznym skutkiem pojawienia się robaka Morrisa było utworzenie CERT Coordination Center, organizacji dbającej o bezpieczeństwo sieci. Utworzono też listę osób, które należy powiadomić w przypadku zagrożenia dla funkcjonowania całej sieci. Co istotne, wszystkie wcześniejsze wirusy i robaki jakie powstawały, miały raczej nieszkodliwy charakter, ewentualnie powodowały małe szkody. Morris worm był bardziej niszczycielski, przez co zmienił sposób myślenia o zagrożeniach sieciowych.
Podsumowanie
Pierwsze wirusy i robaki komputerowe były niegroźne, albo tworzono je w celach naukowych/badawczych, bez złych intencji. Skutkiem ich powstania było jednak stopniowe budowanie świadomości jakie zagrożenia niesie za sobą sieć i dostęp do niej. W kolejnych latach zaczęły pojawiać się coraz to potężniejsze i bardziej niebezpieczne wirusy, które powodowały olbrzymie szkody.
Obecnie liczba programów, wirusów i robaków krążących po sieci jest olbrzymia. Z drugiej strony dostęp do programów antywirusowych oraz bezpieczeństwo stosowanych systemów sprawiają, że zagrożenie ze strony wirusów chociaż jest cały czas obecne, jest mniejsze niż jeszcze kilka lat temu.