Krążownik pancernopokładowy Wariag był jednym z bardziej znanych rosyjskich okrętów wojennych. Chociaż historia tego okrętu była krótka, związana była z wieloma krajami. Zbudowano go w USA dla rosyjskiej floty, następnie został przejęty przez Japonię, zwrócony po latach Rosji, ale ostatecznie trafił do Wielkiej Brytanii, gdzie został zezłomowany.
Krążownik „made in USA”
Na przełomie XIX i XX wieku Rosjanie zamówili kilka dużych krążowników pancernopokładowych w zagranicznych stoczniach. Okręty różniły się konfiguracją i miały zostać przetestowane w praktyce tak, aby wybrać najbardziej obiecujący projekt, który stałby się podstawą do zamówienia kolejnych jednostek. Okręty miały służyć na Dalekim Wschodzie, w związku z czym miały dysponować wysoką prędkością, dobrym uzbrojeniem i zasięgiem.
W ramach pierwszego zamówienia z 1898 roku powstały trzy okręty – Askold, Bogatyr i Wariag. Ten ostatni został zamówiony 11 kwietnia 1898 roku w stoczni William Cramp w Filadelfii w USA. Co ciekawe, zamówienie złożono przed oficjalnym zakończeniem konkursu na nowe okręty. Oprócz Wariaga, Rosjanie zamówili w USA również pancernik Retwizan.
Stępkę pod okręt położono oficjalnie 10 maja 1899 roku, jednak w praktyce prace nad okrętem trwały już od końca 1898 roku. Wodowanie miało miejsce 19 października 1899 roku, a do służby okręt wszedł oficjalnie 15 stycznia 1901 roku.
Wariag miał 129,5 m długości i wyporność 7022 ton. Napęd stanowiły 2 silniki parowe o mocy 15 925 KM, zapewniające prędkość maksymalną 23 węzłów (podczas prób udało się osiągnąć prędkość 24,5 węzła) i zasięg 5720 mil morskich (10 593 km) przy prędkości 10 węzłów. Uzbrojenie składało się z 12 pojedynczych dział kalibru 152 mm (po 6 na burtę), 12 dział kalibru 75 mm, 8 dział kalibru 47 mm, 2 działek kalibru 37 mm i 6 wyrzutni torped kalibru 381 lub 450 mm – po jednej na dziobie i rufie i po dwie na burtę. Załoga liczyła 580 oficerów i marynarzy. Pancerz miał grubość 38 mm na pokładzie, 76 mm na skosach pokładu i 152 mm na mostku. Działa nie posiadały osłon pancernych.Koszt budowy wyniósł 6 mln rubli (wraz z uzbrojeniem).
Eksploatacja
Po zakończeniu prób odbiorczych w USA, Wariag wyruszył w maju do Rosji. Następnie we wrześniu skierowano go przez Kanał Sueski na Daleki Wschód, gdzie dotarł w marcu 1902 roku. Służba okrętu była dosyć rutynowa, jednak w styczniu 1904 roku wysłano go do portu Czemulpo (współcześnie Incheon) w Korei, gdzie miał „reprezentować rosyjskie interesy”.
Gdy okręt znajdował się w porcie, wybuchła wojna japońsko-rosyjska. 9 lutego 1904 roku okręt został zablokowany w porcie, a jego dowódca, kapitan Wsiewołod Rudniew podjął decyzję o próbie wydostania się z portu i przebicia przez blokadę stworzoną przez 6 japońskich krążowników. Aby zwiększyć szanse w walce, Wariag wypłynął w towarzystwie starej kanonierki Koriejec.
Mimo teoretycznej przewagi w prędkości, spowalniany przez kanonierkę Wariag musiał stoczyć bitwę z japońskimi okrętami, otrzymując około 12-14 trafień i tracąc 33 zabitych i 97 rannych członków załogi. Okręt wrócił więc do portu, a jego dowódca podjął decyzję o zatopieniu jednostki. Mimo uszkodzeń, Japończycy podjęli próby wydobycia okrętu, które ostatecznie zakończyły się sukcesem 8 sierpnia 1905 roku. Wrak przeholowano do Yokosuki, gdzie poddano go remontowi i modernizacji.
W trakcie prac trwających od 1906 do 1907 roku okręt przebudowano, wymieniając część uzbrojenia na japońskie odpowiedniki. Po przebudowie ex-Wariag wszedł do służby pod nazwą Soya jako okręt szkolny. W tej roli wykorzystywano go intensywnie przez kolejne lata. Okręt wykonał kilka rejsów szkolnych m.in. do Australii i Azji południowo-wschodniej. W 1916 roku przestarzała już jednostka została… odsprzedana Rosji. Do służby pod rosyjską banderą i dawną nazwą okręt powrócił 5 kwietnia 1916 roku.
Stan okręt był jednak tak zły, że na początku 1917 roku podjęto decyzję o wysłaniu go do Wielkiej Brytanii, gdzie miał przejść gruntowny remont. Gdy wybuchła rewolucja w Rosji, okręt został przejęty przez Brytyjczyków i przeznaczony na hulk. Wykorzystywano go w tej roli do 1920 roku, po czym podjęto decyzję o jego złomowaniu. W trakcie rejsu do stoczni złomowej Wariag wpadł jednak na mieliznę w pobliżu Szetlandów. Nie mogąc go uwolnić, rozebrano go na miejscu, kończąc historię krążownika.
Jako ciekawostkę warto dodać, że okręt ten dostępny jest również w grze World of Warships – możecie skorzystać z tego linku, aby założyć nowe konto lub wrócić do gry i uzyskać dodatkowe bonusy.
