Złoto dla zuchwałych (1970)

W latach 60. i 70. powstało sporo bardzo udanych filmów wojennych jak i kilka o których kinematografia chciałaby zapomnieć. Jednym z najsłynniejszych filmów z tego okresu jest komedia wojenna pt. Złoto dla zuchwałych w reżyserii Briana G. Huttona.

O filmie

Złoto dla zuchwałych (ang. Kelly’s Heroes) opowiada historię grupy amerykańskich żołnierzy, którzy podczas walk we Francji w 1944 roku dowiadują się o niemieckim transporcie złota, który z braku paliwa stoi w jednym z miasteczek za linią frontu. Chcąc zdobyć chociaż jakieś korzyści z nie do końca sensownej dla nich wojny, postanawiają przebić się na własną rękę przez linię frontu i ukraść złoto. Mała operacja przeradza się jednak w nieplanowaną ofensywę.

Co ciekawe, film jest prawdopodobnie luźno oparty na prawdziwych wydarzeniach – pod koniec II wojny światowej duże ilości niemieckiego złota zniknęły w niejasnych okolicznościach. Prawdopodobnie ukradli je zarówno amerykańscy jak i niemieccy żołnierze, a cała sprawa została w znacznym stopniu wyciszona przez Amerykanów.

Film wyreżyserował Brian G. Hutton, główne role zagrali Clint Eastwood, Telly Savalas, Donald Sutherland i Don Rickles. Muzykę skomponował Lalo Schifrin, a autorem scenariusza był Troy Kennedy-Martin.W pozostałych rolach wystąpili – Carroll O’Connor, Gavin MacLeod, Hal Buckley, Stuart Margolin, Jeff Morris, Richard Davalos, Perry Lopez, Tom Troupe, Harry Dean Stanton, Dick Balduzzi, Gene Collins, David Hurst, Fred Pearlman, Michael Clark, George Fargo, Dee Pollock i Karl-Otto Alberty. Premiera filmu miała miejsce 23 czerwca 1970 roku.

Prace nad filmem rozpoczęto w lipcu 1969 roku w… Jugosławii. Wybór komunistycznego bądź co bądź kraju, podyktowany był kilkoma względami. Po pierwsze wiele wiosek w Jugosławii (film kręcono dokładnie na terenie współczesnej Chorwacji) wyglądało w latach 60. jak francuskie miasteczka w okresie II wojny światowej. Ponadto w arsenale jugosłowiańskiej armii znajdowało się sporo sprzętu z czasów II wojny światowej, dzięki czemu możliwe było jego wykorzystanie bez potrzeby ściągania sprzętu z prywatnych kolekcji lub muzeów.

Oczywiście nie cały sprzęt widoczny w film pochodził z II wojny światowej, albo nie do końca był to dokładnie ten sprzęt, który miał być przedstawiony. Niemieckie transportery opancerzone to w większości amerykańskie Half-Trucki, PzKpfw VI Tiger to natomiast przebudowane T-34. Warto dodać, że twórcy filmu postarali się, ponieważ w wielu produkcjach z tamtych lat niemieckie czołgi były grane przez… amerykańskie czołgi podstawowe M47 i M48.

Równie ciekawe są Shermany, które wykorzystano w filmie. Chociaż według fabuły były to standardowe czołgi, w praktyce były to Shermany M4A3E4. Czołgi te powstały już II wojnie światowej w ramach programu Mutual Defense Assistance Program. Były to przebudowane czołgi M4A3 z armatą kalibru 75 mm, w których bez wymiany wieży zamontowano armaty kalibru 76,2 mm. Powstało prawdopodobnie 310 pojazdów tego typu, z których sporo trafiło do Jugosławii.

Podobno podczas kręcenia filmu Donald Sutherland poważnie zachorował. Jego stan był na tyle zły, że wysłano wiadomość do jego żony Shirley Douglas prosząc ją o natychmiastowy przyjazd do Jugosławii, z zastrzeżeniem, że nie ma pewności czy jej mąż przeżyje. Ostatecznie Sutherland wrócił do zdrowia.

Przy budżecie około 4 mln dolarów (współcześnie około 24,4 mln dolarów) film zarobił 5,2 mln dolarów (współcześnie około 31,7 mln dolarów). Produkcja spotkała się z pozytywnym przyjęciem i mimo upływu lat ma wysokie oceny (7,6 – Filmweb.pl, 7,7 – IMDb.com i 80% na Rottentomatoes.com)

Mini recenzja

Złoto dla zuchwałych to jedna z najlepszych komedii wojennych w historii kina. Znakomity dobór aktorów do głównych ról i wyraziste postacie (szczególnie Donald Sutherland grający Oddballa) sprawiają, że mimo upływu lat film ogląda się z przyjemnością.

Również pod względem wykonania i poprowadzenia fabuły produkcja trzyma wysoki poziom, zwłaszcza na tle wielkich filmów wojennych z lat 60-tych i 70-tych, takich jak O jeden most za daleko, Najdłuższy Dzień czy też Tora, Tora, Tora. Nawet nie do końca dopasowany sprzęt i liczne drobne błędy w filmie nie wpływają negatywnie na tę produkcję. Wszystkie późniejsze produkcje, nawiązujące fabułą do tego filmu (np. Złoto Pustyni z 1999 roku) wypadają bardzo blado w porównaniu do Złota dla zuchwałych.