Do XIX wieku jedynymi sposobami zapinania ubrań były różnego rodzaju guziki, sznurki itp. Dopiero pojawienie się pod koniec XIX wieku zatrzasków nieco zmieniło sytuację, ale przełomem stał się dopiero zamek błyskawiczny opatentowany i wprowadzony do sprzedaży w drugiej dekadzie XX wieku.
Pierwszą próbę zaprojektowania mechanizmu do zapinania ubrań podjął w 1851 roku Elias Howe. Stworzył on mechanizm podobny do zamka błyskawicznego, ale z racji początkowego braku zainteresowania, nie podjął się jego dalszego rozwoju. Chociaż uzyskał patent na swoje “automatyczne, niekończące się zapięcie do ubrań”, przez wiele lat nikt nie traktował go na serio.
Jedne z pierwszych zamków błyskawicznych z 1925 i 1905 roku (fot. makeitcoats.com)
Sytuacja zaczęła się zmieniać w latach 90. XIX wieku, wraz z kolejnymi wynalazkami Whitcomba Judsona, który najpierw opracował zatrzaski, a później dosyć skomplikowany mechanizm składający się z haczyków o oczek, który zastosowano jako zapięcie do butów. Jego wynalazek zaprezentowano na wystawie światowej w Chicago w 1893 roku, ale nie zdobył zainteresowania.
Universal Fastener Company, założona przez Judsona firma, kontynuowała prace nad mechanicznymi zapięciami do ubrań, starając się uprościć mechanizm, a dzięki temu spopularyzować go jako prosty mechanizm do zapinania ubrań. Po kilku zmianach siedziby, w 1906 roku zatrudniono pochodzącego z Szwecji inżyniera-elektryka, Gideona Sundbacka, który dzięki umiejętnościom i małżeństwu z córką dyrektora zajął stanowisko głównego projektanta.
Współczesny zamek błyskawiczny
W ciągu kilku lat dopracował on wynalazek Judsona, tworząc całkowicie nowy rodzaj zapięcia, składający się z zachodzących na siebie ząbków. Dzięki niewielkiej odległości między nimi, oraz zwartej konstrukcji, jego zamek był łatwiejszy w obsłudze i skuteczniejszy. Wynalazek został w 1909 roku opatentowany w Niemczech, natomiast amerykański patent stał się własnością firmy, w której pracował Sundback.
W ciągu kilku lat zamek błyskawiczny wymyślony przez Sundbacka i oficjalnie opatentowany w znanej nam dzisiaj formie w 1917 roku wykorzystywany był jako zapięcie do worków lub butów. Dopiero po kilku latach zaczęto go wykorzystywać w branży odzieżowej. Co ciekawe, w międzyczasie zamki błyskawiczne wykorzystano do… łączenia fragmentów płótna pokrywającego kadłuby i skrzydła samolotów. W latach 20. zamki błyskawiczne szybko zyskały popularność na całym świecie.
Współczesny zamek błyskawiczny
Sundback nie tylko opracował sam zamek, ale również specjalną maszynę potrzebną do jego produkcji. Jako ciekawostkę warto w tym miejscu dodać, że znaczna część zamków błyskawicznych, które współcześnie możemy znaleźć w naszych ubraniach posiada wybite oznaczenie YKK. Jest to skrót od Yoshida Kōgyō Kabushiki-gaisha, czyli nazwy japońskiej firmy, która od 1945 roku jest jednym z największych producentów zamków błyskawicznych na świecie. Co istotne, firma produkuje zamki od początku, czyli od wytopienia elementów, aż do ich finalnego montażu.
Współczesny zamek błyskawiczny
