Hackney carriage, czyli słynne londyńskie taksówki

Obok czerwonych piętrowych autobusów, czarne taksówki nazywane hackney carriage są jednym z najbardziej rozpoznawalnych symboli Londyńskich ulic. Ich historia sięga czasów kiedy jeszcze nikt nie myślał, że powstaną samochody. Obecnie powoli zmieniają jednak swoje oblicze i tracą dawne charakterystyczne cechy.

Hackney carriage

Historia hackney carriage sięga roku 1654 i przyjętych przez brytyjski parlament przepisów regulujących sposób funkcjonowania powozów i dorożek w Londynie. Nazwa wywodzi się od miasteczka Hackney (będącego obecnie jedną z dzielnic Londynu), które było najważniejszym dostawcą koni, które ciągnęły powody w tamtych latach. Wszystkie hackney carriage to licencjonowane przez władze pojazdy dopuszczone do ruchu ulicznego i przewożenia pasażerów przy założeniu, że każdy może “złapać” taki transport i nie musi go wcześniej umawiać (takie pojazdy określane są jako minicabs).

Londyńskie taksówki hackney carriage (fot. Ben Brooksbank)

Początkowo w 1662 roku przepisy ograniczyły liczbę powozów pełniących rolę podobną do współczesnych taksówek do 400 na cały Londyn. W 1679 roku zwiększono ich liczbę do 700 a w 1832 roku zrezygnowano z ograniczania ich liczby. Głównym powodem wprowadzenia tych przepisów była chęć uregulowania ruchu ulicznego oraz określenia miejsc gdzie powozy mogą stać, aby nie utrudniać poruszania się po mieście.

Na przełomie XIX i XX wieku na londyńskich ulicach pojawiły się pierwsze pojazdy z silnikami elektrycznymi, które od 1901 roku zaczęto zastępować samochodami z silnikami spalinowymi. Szybko zaczęto wycofywać powozy, ale ostatni z nich zniknął z londyńskich ulic dopiero w 1947 roku. Na przestrzeni lat władze Londynu wprowadzały dodatkowe przepisy, które bardziej precyzowały sposób funkcjonowania taksówek.

Dwa symbole Londynu, hackney carriage i czerwony autobus piętrowy (fot. TARS631/Wikimedia Commons)

Austin FX4

Praktycznie od pojawienia się w Londynie taksówek z silnikami spalinowymi,  malowano je na czarno, co stało się z czasem standardem. Początkowo większość z nich była francuskiej produkcji, ale z czasem zastąpiono je brytyjskimi samochodami. Prawdopodobnie najsłynniejszym samochodem służącym jako hackney carriage był Austin FX4, produkowany w latach 1958-1997 najpierw w British Motor Company, a później w British Leyland w latach 1968-1982, a w ostatnich latach przez Carbodies/LTI. Samochody te wywodziły się z produkowanych w latach 1948-1958 taksówek Austin FX3, które to były następcą samochodów Austin 12/4.

Austin FX4 miał 4,57 m długości i masę 1600 kg. Projekt nadwozia stworzył zespół, w skład którego wchodzili Albert Moore, Jack Hellberg i David Southwell. Wstępny projekt samochodu stworzył Eric Bailey, a ostateczny projekt, który trafił do produkcji został przygotowany przez Jaka Donaldsona. Samochód wyróżniał się czterodrzwiowym nadwoziem i charakterystyczną chłodnicą z przodu. W toku wieloletniej produkcji powstało wiele wersji rozwojowych modelu FX4, a produkcja zamknęła się łącznie w ponad 75 000 egzemplarzy.

Austin FX4

W pierwszej wersji produkcyjnej stosowano silnik diesla o pojemności 2,1 litra, i chociaż w 1962 roku pojawił się silnik benzynowy o pojemności 2,2 litra, w taksówkach dalej montowano silniki diesla.W 1971 roku powstał wariant FX4D z mocniejszym silnikiem diesla o pojemności 2,5 litra. Jedną z przyczyn wprowadzenia nowego silnika byłą chęć jego lepszego dostosowania do automatycznej skrzyni biegów. Powstało jeszcze kilka wersji modelu FX4, które różniły się silnikami i szczegółami konstrukcji.

Czasy obecne

W 1997 roku Austin FX4 został zastąpiony nowszymi samochodami LTI TX1. Od 2002 roku na londyńskich ulicach zaczęły się pojawiać samochody w wersji TXII, a od 2007 w wersji TX4. Nowe taksówki zachowały ogólną bryłę swojego słynnego poprzednika, ale były już wyraźnie nowocześniejsze. Obecnie władze Londynu stopniowo zmieniają przepisy i wymogi wobec samochodów wykorzystywanych jako taksówki tak, aby docelowo zastąpić wszystkie samochody z silnikami diesla i spalinowymi, samochodami elektrycznymi. Według różnych danych, obecnie w Londynie jest około 22 000 licencjonowanych taksówek oraz 25 000 kierowców.

Po prawej Austin FX4, obok dwa TX1 a w tle jeszcze jeden FX4 (fot. Zairon/Wikimedia Commons)

Warto w tym miejscu dodać, że wszystkie hackney carriage na londyńskich ulicach muszą spełniać szereg wymogów, aby móc otrzymać licencję. Samochody muszą na przykład mieć promień skrętu wynoszący 7,6 m, co odpowiada rozmiarowi ronda przy wejściu do hotelu Savoy. Kierowcy muszą natomiast przejść test z znajomości miasta.

Chociaż współczesne londyńskie taksówki nie mają już tak charakterystycznego klimatu jak za czasów Austinów FX4, ich charakterystyczny czarny kolor i kształt nadwozia cały czas wyróżniają je na londyńskich ulicach tak, jak żółty kolor nowojorskich taksówek. Obok czerwonych autobusów piętrowych, hackney carriage są jednymi z najbardziej rozpoznawalnych środków transportu w Londynie.